Lompat ke isi

Asia

Beccè' interwiki
Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika
       
ka`angghuy kaghuna`an laènna, tèngghu Asia (disambiguasi).
Asia
Bibârâ[convert: invalid number][1]
Populasi4,772,161,567 (2024)
Sella' warga153 per Km2 (397 jiwa per mi2)
DemonimBhângsa Asia
Naghârâ49 (sè 5-na kenning sengkèta)
Dèpèndènsi
List
Naghârâ non-PBB
List
BhâsaDaftar bhâsa nâng Asia
Zona masaUTC+2 kantos UTC+12
Koṭṭa tarrajâDaftar wilayah metropolitan nâng Asia
Daftar koṭṭa nâng Asia
List
Ghâmbhâr komposit satelit bennua Asia.
Manḍhira naghârâ tor Bâdhân Asia Supranasional sè ngânnângi wilayah Asia.

Asia aolataghi sabuwâ bennua sè alegghâ'ân nangèng jhughân alongsa'an tèmbhâng maghâs bennua neng bhumi, ngaghâi bibârâ 44,58 juta kilomèter pèsagin, otabâ 30% ḍâri bibârâna tèngghângan bhumi. Akadhâton neng bhumi jhâleu' tor jhetèmor, sèpat Asia èkaèdhâr Samudra Arktik neng dâjâna, Samudra Pasifik neng tèmorra, Samudra Hindia neng lao'na, Tasè' Mèra tor Èropa neng songkèr bârâ'.[2] Halè gèologis tor gèografis, Asia arasop sareng bennua Èropa, duwâ' bennua sè arasop ka'dissa' lajhu arembit Èurasia. Bennua ka'dinto aghâdhuè salèsèr gèografis sè maghâtton, pandhâlien bèdu neng Tèmor Tengnga tor Asia Tengnga kantos dhâu ojhân lasana tropis neng Asia Tongghârâ, ngaghungè ghunong atègghien sa dhunnya èngghi panèka Ghunong Everest. Bennua sè ampon abit abhâdhi kennengan ḍâ' rang-pèrang Manossa panèka, apasarèyanna dhâb-paradhâbhân (pètapsèla) sè sarèyang alèngghhâ bhuktè èmpiris.

Halè historis, Asia abhâḍhi kennengan sè gellek kamaojuddhâ paradhâbhân kona akaḍhi Mesopotamia, Lembah Songay Indus, Tiongkok, tor Persia, sè aghâdhuè masèsa ghâsar ḍâ' nyekkarra èlmo pangonèngan, seni, falsafat, aghâma, mangsan pamèngghungan dhunnya. Asia jhughân abhâḍhi nokta asekkarra ma-aghâma sè èkalonta, akadhi aghâma Hindu, Buddha, Islam, kantos Kristen. Ajumbhuna sajhârâ sè nyoghi nèka salampa sareng clèḍih astiadat, bhâsa, tor bhudâjâ, ḍâmon Asia èkasangghân dinamis tor kaskajâ raghâmma minangka sè sa dhunnya. Katon sanonto, Asia pajher abhâdhi bhellenna pamèngghungan global, sè otamana kalabân jurgetta èkonomi akadhi Tiongkok, Jepang, India, tor Korèa Jhâlau'.

Halè dèmografi, Asia epèngghun lèbât ḍâri 4,7 miliâr manossa (2023), sè mabâkkèlaghi pata 60% ḍâlem populasi neng dhunnya.[3] Neng bennua nèka bâḍâ 49 râ-naghârâ sè èangghánè sareng kobhângan internasional, anaḍhinèng naghârâ Rusia tor Turki angghâdhui wilayah sè mèlaghisè sèpat Asia kalabân Èropa. Ṭa-koṭṭha rajâ samèbis Tokyo, Shanghai, Mumbai, kantos Jakarta abhâdhi pasèmoan èkonomi, politik, jhughân bhudhâjâ sè penṭèng. Sanaossa mujud pabhidhâân rajâ ḍâlem standar sokma, sistem politik, otabâ onḍhâk èkonomi pandhâliân naghârâ, Asia mondhi adhibâsa sè angghel neng longkang teknologi, industri, tor èkonomi, palampan vital neng plaghânsana global.[4]

Sombhâr

[beccè' | beccè' sombher]
  1. ↑ National Geographic Family Reference Atlas of the World. Washington, D.C.: National Geographic Society (U.S.). 2006. p. 264.
  2. ↑ (Indonésia) Pusat Bahasa Departemen Pendidikan Republik Indonesia "Arti kata Asia pada Kamus Besar Bahasa Indonesia dalam jaringan". Retrieved 4 Desember 2019. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  3. ↑ "Like herrings in a barrel". The Economist (Millennium issue: Population). The Economist online, The Economist Group. 23 Desember 1999. Archived from the original on 4 Januari 2010. Retrieved 9 Februari 2014. {{cite journal}}: Check date values in: |access-date=, |date=, and |archive-date= (help); Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help).
  4. ↑ "Asia". AccessScience. McGraw-Hill. Archived from the original on 27 November 2011. Retrieved 26 Juli 2011. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)


Èpondhut ḍâri "https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Asia&oldid=41523"