Nyèyor

Nyèyor
Nyèyor ;
Cocos nucifera
	;
Bernyèng
Jenis buah	buwâ abâi'
Taksonomi (id)
Superkerajaan	Eukaryota
Kerajaan	Plantae
Divisi	Tracheophytes
Ordo	Arecales
Famili	Arecaceae
Tribus	Cocoseae
Genus	Cocos
Spesies	Cocos nucifera ; Linnaeus, 1753
	TemplateStyles' src attribute must not be empty. t; p; b;

Nyèor (Cocos nucifera), Nyior otabâ Nyor iyâ arèya tong-sèttonga tombuwân angghuta è ḍâlem marghâ Cocos ḍâri famili rèn-arènan otabâ Arecaceae. Artè oca' nyèor (otabâ coconut è bhâsa Inggris) arèya bisa èangghuy dâ' ka bhungkana, bâi'na, otabâ buwâna sè sacara botani arèya ka-bhungkaan sè abuwâ, bânni bhungka cang-kacangan. Oca' arèya asalla dâri bhâsa Portugis bân Spanyol abad ka-16, coco sè artèna "cèṭak". Tombuwân arèya èmèḍi'aghi kabbhi bâgiyânna bi' manussa ḍâmon èangghen tombuwân saèbu ghuna, otamana ḍâ' masyarakat pasèsèr. Nyèor iyâ arèya èrembit buwâ sè èyasèlaghi tombuwân arèya.

Deskripsi

Cocos nucifera iyâ rèya arèn rajâ sè kennèng jurna dhâla 30 meter (100 soko) tèngghi, kalabân dâun aghibhes salanjhâng 4–6 m (13–20 ft), bân ana' dâun salanjhâng 60–90 sentimeter (2–3 ft). Dâun towa bhâkal raras kalabân bhersè, adhina bhungka sè losè.^[1]

È tana sè landhu, bhungka nyèor tèngghi kennèng ngasèlaghi dhâlâ 75 buwâ sèbâng taon, kanèng bâttrana pèra' ngasèlaghi bhâncang ḍâri 30.^[2]^[3]^[4]

Kalabân pangobuân bân kondisi beddhâr sè beccè', bhungka nyèor kabit abuwâ ḍâlem bâjâ ka ennâm dhâghâ sapolo taon bân nugghâè produksi pamonca'na ḍâlem 15 dhâghâ ka 20 taon.^[5]

Clèḍi nyèor dhempa sè sokkla beddhâlân Pasifik la èbudhidhâjâaghi bi' masyarakat Austronesia kabit jhâman kona. Varietas rèya èplaor polana beddhârra sè alaonan, aèng nyèor sè amanèsan, bân segghut abuwâ bârna tèra'.^[6]

Satèya, bânnya' variètas modèrn kèya èkembhengaghi, tamaso' Maypan, King, bân Macapuno. Varietas rèya bâḍâ ḍâlem rasa aing nyèor, bârna buwâ, kadhik faktor gènètik laènna.^[7]

Buwâ

Dhubighân, tegghân, bhegghân, otabâ dhugghân iyâ rèya nyèor ngoḍâ.
Cengkèr iyâ rèya nyèor ngoḍâ sè ghi' ta' adhâghing.
Ro'-moro' otabâ merro' iyâ rèya nyèor ngoḍâ sè sakoni' aingnga bân dhâghingnga ghi' lèdu', ampona èghâbây sacora' tambhâ.
But-embut iyâ rèya nyèor ngoḍâ sè marè èkala' kolè' lowarra.
Ghâlindhis iyâ rèya nyèor sè marè èkala' seppat lowarra.
Cangkèlongan iyâ rèya buwâna nyèor sè ta' anḍi' èssè.
Bhlutok iyâ arèya bhâṭokka nyèor.
Ceddhir/jheḍḍhir iyâ arèya lobângnga bhlutok (micropyle).
Seppat iyâ rèya sa'arra buwâ nyèor.
..... iyâ rèya dâun nyèor sè la towa.
Kopyor otabâ puan iyâ arèya nyèor sè alaènan genetik ateddhiaghi dhâghingnga lejjhur.

Bhibhit

parsè(h) iyâ rèya bhibhit ḍâri nyèor.
Beluluk otabâ pocèt nyeòr iyâ rèya èkan ginesium sè apaddhâgghân aṭṭas bhâkal buwâ, dhlângkètta pocèt, bân cèṭakka pocèt.
tombong/dobol (Cocos nucifera) iyâ rèya èmbrio nyèor sè aolat potè bungkol è ḍâlem bhluṭok nyèor sè aselbhi'â

Dâun

Bhlârâk iyâ arèya dâunna nyèor.
Ompay iyâ rèya dâunna nyèor sè ghi' ngoḍâ.
..... iyâ rèya dâunna nyèor sè la towa.
Kalarè, klarè, otabâ tapès iyâ rèya dâun nyèor sè la kessat.

Dhlângkèt

Dhângo iyâ rèya dhâlâghârân buwâ ḍâ' ka-bhungka palem otabâ rèn-arènan, kapandhâ kèya nyèor.

Mènnya'

Lettèk iyâ rèya mènnya' sè èghèbây ḍâri dhâghingnga nyèor.

Sombher

↑ Pradeepkumar, T.; Sumajyothibhaskar, B.; Satheesan, K.N. (2008). Management of Horticultural Crops. Horticulture Science Series. Vol. 11, 2nd of 2 Parts. New India Publishing. pp. 539–587. ISBN 978-81-89422-49-3.
↑ Grimwood, hlm. 18.
↑ Sarian, Zac B. (18 Agustus 2010). "Kelapa baru berbuah tinggi". The Manila Bulletin. Archived from the original on 19 November 2011. Retrieved 21 April 2011.
↑ Ravi, Rajesh (16 Maret 2009). "Peningkatan hasil kelapa dan area tanam menempatkan India di puncak". The Financial Express. Archived from the original on 15 Mei 2013. Retrieved 21 April 2011. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)
↑ "Berapa lama pohon kelapa mulai berbuah?". Home Guides – SF Gate. Agustus 20, 2013. Archived from the original on Novèmber 13, 2014.
↑ Lebrun, P.; Grivet, L.; Baudouin, L. (2013). "Use of RFLP markers to study the diversity of the coconut palm". In Oropeza, C.; Verdeil, J.K.; Ashburner, G.R.; Cardeña, R.; Santamaria, J.M. (eds.). Current Advances in Coconut Biotechnology. Springer Science & Business Media. pp. 83–85. ISBN 978-94-015-9283-3.
↑ "Varietas Kelapa". floridagardener.com. Archived from the original on 20 Oktober 2015. Retrieved 19 Mei 2016. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)

[Pradeepkumar-1] Pradeepkumar, T.; Sumajyothibhaskar, B.; Satheesan, K.N. (2008). Management of Horticultural Crops. Horticulture Science Series. Vol. 11, 2nd of 2 Parts. New India Publishing. pp. 539–587. ISBN 978-81-89422-49-3.

[Grimwood18-2] Grimwood, hlm. 18.

[Sarian-3] Sarian, Zac B. (18 Agustus 2010). "Kelapa baru berbuah tinggi". The Manila Bulletin. Archived from the original on 19 November 2011. Retrieved 21 April 2011.

[Ravi-4] Ravi, Rajesh (16 Maret 2009). "Peningkatan hasil kelapa dan area tanam menempatkan India di puncak". The Financial Express. Archived from the original on 15 Mei 2013. Retrieved 21 April 2011. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[5] "Berapa lama pohon kelapa mulai berbuah?". Home Guides – SF Gate. Agustus 20, 2013. Archived from the original on Novèmber 13, 2014.

[lebrun2013-6] Lebrun, P.; Grivet, L.; Baudouin, L. (2013). "Use of RFLP markers to study the diversity of the coconut palm". In Oropeza, C.; Verdeil, J.K.; Ashburner, G.R.; Cardeña, R.; Santamaria, J.M. (eds.). Current Advances in Coconut Biotechnology. Springer Science & Business Media. pp. 83–85. ISBN 978-94-015-9283-3.

[7] "Varietas Kelapa". floridagardener.com. Archived from the original on 20 Oktober 2015. Retrieved 19 Mei 2016. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]