Atoran rèmbi'
| Atoran rèmbi' | |
|---|---|
| Intervensi | |
 | |
| Sinonim | Kontrasepsi, pengendalian kelahiran, pengaturan fertilitas |
| MeSH | D003267 |
Atoran rèmbi' otabâ sè è sebbhut Kontrasepsi bân atoran fertilitas iyâ arèya metode otabâ alat sè èghuna’aghi ka’angghuy nyegghâ bâkto nganḍung. Tarèka’an, sadiya’an, bân angghuyan kontrasepsi è sebbhut bhâlâ tarèka. Seks aman, akadhi aghuna’aghi kondom binè’ otaba lakè’, jughân bisa èbhânto nyegghâ infeksi nolar seksual. Cara ngator atoran bâkto ngandung ella eangghuy ḍâri jaman lambha’, tapè cara sè efektif bân aman anyar bâḍâ neng abad ke 20. Neng banyyak kabudaya’an akses dha’ kontrasepsi èbâttase polana èangghap ta’ sesuai dhâ' moral otabâ politik.[1]
Cara kontrasepsi sè palèng bhâghus iyâ arèya sterilisasi kalabân vasektomi ḍâ’ orèng lakè’ bân bhugât tuba/salurèn falopi dâ' orèng binè’, alat kontrasepsi ḍâlem rahim (AKDR/IUD) bân kontrasepsi implan (susuk KB). Rèya e âsosol kalabân sâjumla kontrasepsi hormonal tamaso' pel oral, koyo, sello’ farji’, bân sontèk. Cara sè korang efektif tamaso' barier akadhi kondom, diafragma, bân spons kontrasepsi aserta cara bhâlâ tarèka alamiyah. Cara sè korang efektif rèya spermisida bân sanggama terpotos ḍâri orèng lakè’ sabâlluna ejakulasi. Sterilisasi, maskè cè' efektif, biasana ta’ reversibel, sabâgiyân bânyya' samarena è ambui. Kontrasepsi darurat bisa anyegghe kanḍungan ḍâlem bârâmpa arè samarèna ngalakoni seks ta’ kalabân pârlindungan. Bâḍâ sè angangghâp pantang ahubungan seks ka’angghuy kontrasepsi, tapè pândidighân seks sè ghun ngandalaghi pantang bisa anengkataghi kanḍungan è omor ngoḍâ manabi ta’ è bharèngi pândidighân kontrasèpsi.[2]
E bâkto ngoḍâ, nganḍung anḍi' risiko jhubâ' sè lebbi rajâ, pendidighân seks sè komprehensif bân akses ḍâlem kontrasepsi bisa matoron tangghâ nganḍung sè ta' è kende'i è klompo' omor ngoḍâ. Walaupun kabbhi bentu' kontrasepsi bisa èangghuy orèng ngoḍâ, metode kontrasepsi reversibel ka’angghuy bâkto lanjhâng akadhi implan, AKDR/IUD, otabâ sello’ farji’ husus amanfa’at è ḍâlem matoron bânnya' orèng ngoḍâ nganḍung. Samarèna arèmbi', orèng binè' nyosoè kalabân eksklusif bisa nganḍung polè ḍâlem bâkto empa' sampè' ennem minggu. Cem-macemma cara kontrasepsi bisa è molaè saellana arèmbi'. Tapè sè laen parlo è tunḍa sampè' ennem bulân. Ḍâ’ orèng sè so-nyosoè scara eksklusif cara progestin lebbi èpele è bhândingaghi bân kontrasepsi oral kombinasi. Mun sè omor towa/menopause è sarannaghi ka’angghuy nerrossaghi kontrasepsi sampè' sâtaon marena mènstruasi dibudina.[2]
Bâḍâ korang lebbi 222 juta'an orèng binè' se nyegghâ nganḍung è naghârâ akembâng sè ta' aghuna'aghi cara kontrasepsi modern. Kontrasepsi èghuna'aghi è naghârâ akembâng bisa noronaghi angka matèna èbhu 40% (korang lebbi 270.000 kâmatean è 2008 bisa è cegghâ) bân bisa anyegghâ sampe' 70% nalekana sakabbhina kebhutoan kontrasepsi èkabbhi'in. Kalabân malanjhâng bâkto antara nganḍung, kontrasepsi bisa aningkataghi ghâmpanga proses alahèraghi ḍâ' orèng binè' dhibâsa bân oḍi'en na'-kana'an.[3]
Ḍâ' orèng binè' è naghârâ akembâng, pengaollean, asèt, berrâ' bhâdhân, bân tèngkat pendidighân kalabân kasehatan na'-kana' rowa kabbhi bhâkal aningkat sajâjâr kalabân peningkatan akses ḍâ' kontrasepsi. Kontrasepsi aningkataghi tombhuna ekonomi mènangka lebbi sakoni' beban ana', lebbi bânyya' orèng binè' sè noro' mènangka panglako, bân akoranga kakanan somber daya sè abâtes.[4]
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ World Health Organization (WHO). "Family planning". Health topics. World Health Organization (WHO).
- ↑ 2,0 2,1 Family planning : a global handbook for providers : evidence-based guidance developed through worldwide collaboration (PDF) (edisi ke-Rev. and Updated ed.). Geneva, Switzerland: WHO and Center for Communication Programs. 2011. ISBN 978-0-9788563-7-3.
- ↑ "Costs and Benefits of Contraceptive Services: Estimates for 2012" (pdf). United Nations Population Fund. June 2012. hlm. 1.
- ↑ Agniya Khoiri, CNN.COM, "Mitos Kanker Masih Hantui Wanita Pengguna Pil KB" aksès 2024-03-03.