Wangsa Mataram

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Wangsa Mataram (Jhâbâ: ꦮꦁꦯꦩꦠꦫꦴꦩ꧀, translit. wangsa mataram, pangoca'an bhâsâ Jhâbâ: [wɔngˈsɔ mat̪aram], èkennal jughân kalabhân oca’ Catur Sagotra) otabâ Dinasti Mataram aropaaghi pangolokkan ḍâ’ kaluwarga ponggâbhâ sè amarènta tello’ kraton, yakni Mataram Islam, Surakarta bân Yogyakarta, tor ḍuwâ’ kaḍipatèn yakni Mangkunagaran bân Pakualaman. Samarèna perrang takhta jhâbâ katello’ kalèna sampè’ satèya, Wangsa Mataram pagghun amarènta monarki-monarki sè apèsa ḍâri Mataram Islam (Catur Sagotra).

Sajhârâ[beccè' | beccè' sombher]

Wangsa Mataram aropaaghi dinasti ḍibuḍina sè ngowasaè tana Jhâbâ. Wangsa Mataram rèya amarènta naghârâ sè anḍi’ nyama paḍâ bi’ kaluwargana, Mataram, sèttong naghârâ sè angghâl è ḍaèra lampet rontona Kraton Mataram Kuno bân sajhân lèbar sampè’ para’ ngowasaè sakabbhina tana Jhâbâ, Madhurâ bân daèra laènna sè semma’.

Mètorot sajarana, rato Mataram aropaaghi teddhâ’an ḍâri Ki Ageng Sela (Sela iyâ arèya sèttong dhisa è sedḍi’na Demak). Sala sèttong teddhâ’an Ki Ageng Sela iyâ arèya Ki Ageng Enis anḍi’ potra sè anyama Ki Ageng Pemanahan, sakkabhina aropaaghi tokoh sè mabâḍâ Wangsa Mataram abhâreng tokoh ḍâri Sela sè laèn, yakni Ki Juru Martani bân Ki Panjawi.

Para rato ḍâri wangsa Mataram biyasana nganggui ghellâr sè èkala’ ḍâri pan-brâmpan bhâsa, otamana ḍâri bhâsa Jhâbâ bân Arab. Èantarana ghellâr sè palèng bânnya’ èkaonèngè iyâ arèya sunan bân sultan.

Daftar Para Rato[beccè' | beccè' sombher]

Pèriode Mataram:

  1. Panembahan Senapati (Danang Sutawijaya) 1586 – 1601
  2. Susuhunan Anyakrawati (Radèn Mas Jolang) 1601 – 1613
  3. Sultan Agung Anyakrakusuma (Radèn Mas Jatmika) 1613 – 1645
  4. Susuhunan Amangkurat I (Radèn Mas Sayyidin) 1646 – 1677
  5. Susuhunan Amangkurat II (Radèn Mas Rahmat) 1677 – 1703
  6. Susuhunan Amangkurat III (Radèn Mas Sutikna) 1703 – 1705
  7. Susuhunan Pakubuwana I (Radèn Mas Darajat) 1704 – 1719
  8. Susuhunan Amangkurat IV (Radèn Mas Suryaputra) 1719 – 1726
  9. Susuhunan Pakubuwana II (Radèn Mas Prabasuyasa) 1726 – 1742 (Periode I)
  10. Susuhunan Amangkurat V (Radèn Mas Garendi) 1742 – 1743
  11. Susuhunan Pakubuwana II (Radèn Mas Prabasuyasa) 1743 – 1745 (Periode II).

Pèriode Surakarta:

  1. Susuhunan Pakubuwana II (Radèn Mas Prabasuyasa) 1745 – 1749 (Periode III)
  2. Susuhunan Pakubuwana III (Radèn Mas Suryadi) 1749 – 1788
  3. Susuhunan Pakubuwana IV (Radèn Mas Subadya) 1788 – 1820
  4. Susuhunan Pakubuwana V (Radèn Mas Sugandi) 1820 – 1823
  5. Susuhunan Pakubuwana VI (Radèn Mas Sapardan) 1823 – 1830
  6. Susuhunan Pakubuwana VII (Radèn Mas Malikis Solikin) 1830 – 1858
  7. Susuhunan Pakubuwana VIII (Radèn Mas Kuseini) 1858 – 1860
  8. Susuhunan Pakubuwana IX (Radèn Mas Duksina) 1860 – 1893
  9. Susuhunan Pakubuwana X (Radèn Mas Sayyidin Malikul Kusna) 1893 – 1939
  10. Susuhunan Pakubuwana XI (Radèn Mas Antasena) 1939 – 1945
  11. Susuhunan Pakubuwana XII (Radèn Mas Suryo Guritno) 1945 – 2004
  12. Susuhunan Pakubuwana XIII (Radèn Mas Suryo Partono) 2004 – Petahana

Pèriode Yogyakarta:

  1. Sultan Hamengkubuwana I (Radèn Mas Sujana) 1755 – 1792
  2. Sultan Hamengkubuwana II (Radèn Mas Sundara) 1792 – 1810 (Periode I)
  3. Sultan Hamengkubuwana III (Radèn Mas Suraja) 1810 – 1811 (Periode I)
  4. Sultan Hamengkubuwana II (Radèn Mas Sundara) 1811 – 1812 (Periode II)
  5. Sultan Hamengkubuwana III (Radèn Mas Suraja) 1812 – 1814 (Periode II)
  6. Sultan Hamengkubuwana IV (Radèn Mas Ibnu Jarot) 1814 – 1822
  7. Sultan Hamengkubuwana V (Radèn Mas Gatot Menol) 1822 – 1826 (Periode I)
  8. Sultan Hamengkubuwana II (Radèn Mas Sundara) 1826 – 1828 (Periode III)
  9. Sultan Hamengkubuwana V (Radèn Mas Gatot Menol) 1828 – 1855 (Periode II)
  10. Sultan Hamengkubuwana VI (Radèn Mas Mustaja) 1855 – 1877
  11. Sultan Hamengkubuwana VII (Radèn Mas Murteja) 1877 – 1921
  12. Sultan Hamengkubuwana VIII (Radèn Mas Sujadi) 1921 – 1939
  13. Sultan Hamengkubuwana IX (Radèn Mas Dorodjatun) 1939 – 1988
  14. Sultan Hamengkubuwana X (Radèn Mas Herjuno Darpito) 1989 – pertahana

Pèriode Mangkunagaran Surakarta:

  1. Adipati Mangkunegara I (Radèn Mas Said) 1757 – 1795
  2. Adipati Mangkunegara II (Radèn Mas Sulama) 1795 – 1835
  3. Adipati Mangkunegara III (Radèn Mas Sarengat) 1835 – 1853
  4. Adipati Mangkunegara IV (Radèn Mas Sudira) 1853 – 1881
  5. Adipati Mangkunegara V (Radèn Mas Sunita) 1881 – 1896
  6. Adipati Mangkunegara VI (Radèn Mas Suyitna) 1896 – 1916
  7. Adipati Mangkunegara VII (Radèn Mas Surya Suparta) 1916 – 1944
  8. Adipati Mangkunegara VIII (Radèn Mas Hamidjoyo Saroso Notosuparto) 1944 – 1987
  9. Adipati Mangkunegara IX (Radèn Mas Sudjiwo Kusumo) 1988 – 2021
  10. Adipati Mangkunegara X (GPH. Bhre Cakrahutomo Wira Sudjiwo) 2022 – Petahana


Pèriode Pakualaman Yogyakarta:

  1. Adipati Paku Alam I (BPH. Natakusuma) 1813 – 1829
  2. Adipati Paku Alam II (Radèn Tumenggung Natadiningrat) 1892 – 1858
  3. Adipati Paku Alam III (GPH. Sasraningrat) 1858 – 1864
  4. Adipati Paku Alam IV (Radèn Mas Nataningrat) 1864 – 1878
  5. Adipati Paku Alam V (KPH. Suryadilaga) 1878 – 1900
  6. Adipati Paku Alam VI (KPH. Natakusuma) 1900 – 1902
  7. Dewan Perwalian Pakualaman 1902 – 1906
  8. Adipati Paku Alam VII (Radèn Mas Arya Surarja) 1906 – 1937
  9. Adipati Paku Alam VIII (Radèn Mas Arya Sularsa Kunta Suratna) 1937 – 1998
  10. Adipati Paku Alam IX (Radèn Mas Haryo Ambarkusumo) 1999 – 2015
  11. Adipati Paku Alam X (Radèn Mas Wijoseno Haryo Bimo) 2016 – Petahana

Pamakaman[beccè' | beccè' sombher]

Para rato Mataram sabelumma Sultan Agung èkobhuraghi è Pasarèan Mataram. Samarèna èpajhâghâ Astana Pajimatan Himagiri è Bantul taon 1632, Sultan Agung bân para rato sènerrosaghi (Surakarta bân Yogyakarta) jughân èkobhuraghi è ḍissa’.

Dhinèng para rato Mangkunagaran èkobhuraghi è Astana ḍâjâ è Surakarta, tor Astana Mangadeg bân Astana Girilayu è Karanganyar. Samantara rato Pakualaman èkobhuraghi è Astana Giriganda è Kulon Progo.

Pahlawan Nasional Indonèsia[beccè' | beccè' sombher]

  • Sultan Agung Adi Prabu Anyakrakusuma
  • Susuhunan Pakubuwana VI
  • Susuhunan Pakubuwana X
  • Susuhunan Pakubuwana XII
  • Sultan Hamengkubuwana I
  • Sultan Hamengkubuwana IX
  • Adipati Mangkunagara I
  • Adipati Paku Alam VIII
  • BPH. Diponegoro (Pangeran Diponegoro)
  • Jenderal TNI (Purn.) GPH. Jatikusumo
  • R.Ay. Hj. Siti Hartinah
  • R.M. Suwardi Suryaningrat (Ki Hajar Dewantara)
  • R.M. Suryopranoto

Catur Sagotra[beccè' | beccè' sombher]

Catur Sagotra aropaaghi panyèttongan empa’ entitas sè ghi’ anḍi’ hubungan sèttong tongghâl kakarabhâtân. Sè arujuk ḍâ’ bhâlâ kraton Wangsa Mataram. Kraton-kraton jarèya iyâ arèya Kesunanan Surakarta, Kesultanan Yogyakarta, Kaḍipatèn Mangkunagaran bân Kadipaten Pakualaman.

Kaanggui masemma’ empa’ entitas pèsa’na Mataram, pamarènta Daèra Istimèwa Yogyakarta lebhat Dinas Kebudayaan pancet mabâdhâ festival Catur Sagotra phen taon. Festival rèya ètoro’è ḍâri perwakilan empa’ wilaya pecahan Mataram. Empa’ karaton biyasana nampilaghi Mahakarya seni bân budaya sè dhâbiḍâ.

Abâs Jughân[beccè' | beccè' sombher]

  • Pakubuwana
  • Hamengkubuwana
  • Mangkunagara
  • Paku Alam

Pranala loâr[beccè' | beccè' sombher]

"Asal Usul Dinastii Mataram Islam", https://web.archive.org/. 2015-09-23. aksès 2023-01-31.

"Kisah Terpecahnya Kerajaan Mataram Islam", https://web.archive.org/. 2013-01-21. aksès 2023-01-31.

"History and Genealogy of Javanese Kings of the Mataram Dynasty". https://www.denverartmuseum.org/. aksès 2023-01-31.

Ollè ḍâri "https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Wangsa_Mataram&oldid=15720"