Sayuti Melik

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Mohamad Ibnu Sayuti otabâ sè è kasohor kalabân Sayuti Melik (25 Nopèmber 1908 – 27 Pèbruari 1989) nèka Parintis kamardhika'an Inḍonèsia sè ètolès ḍâlem sajhârâ Inḍonèsia mènangka se ngettik Naskana Proklamasi kamardhika'an Rèpublik Inḍonèsia, bân jhughân mantan anggota Dèwan Perwakilan Rakyat Rèpublik Inḍonèsia sè èkalaghungan dâri taon 1971-1982.[1]

Dhibi'en panèka lakèna Soerastri Karma Trimurti, sala sèttong wartawati bân aktivis bini' è jhâman pargeraghân bân jhâman samarèna kamardhika'an.[2]

Bâkto ngodâ[beccè' | beccè' sombher]

Èlahèraghi è tangghâl 22 Nopèmber 1908, ana' dâri Abdul Mu'in alias Partoprawito, bekel jajar otabâ kapala dhisa è Sleman, Yogyakarta. Dhinèng èbhuna asmana Sumilah. Pendidikanna èmolaè dâri sakolah Ongko Loro (Satingkat SD) è dhisa Srowolan, sampè' kellas IV bân èterrosaghi sampè' ollè Ijazah è Yogyakarta.[3]

Nasionalisme ampon bâdâ sajjhek kini' sè ètanem sareng ramana anentang kabijaksanaanna pamarènta Belândhâ sè aghunaaghi sabâna kaangghuy ètanami bhâko.[4] Bâkto ajhâr è sakola'an ghuru è Solo, 1920, dhibi'en ajhâr nasionalisme ḍâri ghuru sajhârâna sè abhângsa Belândhâ, H.A. Zurink. È omor bellâsen taon, dhibi'en la lèbur maca majala Islam è pagerak bi' kapala K.H. Misbach è Kauman, Solo, olama' sè ahaluan kacèr. Bâkto èpon bânnya' orèng, tamaso' tokoh Islam, mandhâng Marxisme mènangka ideologi parjuângan kaangghuy alabân panjhâjhâ. Dâri Kaèh Misbach dhibi'en ajher Marxisme. Parkenalanna sè awwâl bân Bung Karno è Bandung taon 1926.

Tolèsân-toèsânna tentang politik nyebabaghi dhibi'en è okom libeli bi' Belândhâ[3]. È taon 1926 ètangkep Belândhâ polana ètuduh abantu PKI bân samarèna èbuwâng ka Boven Digul (1927-1933). Taon 1936 ètangkep Inggris, èpenjara è Singapura salama sataon. Samarèna èusir dâri wilayah Inggris ètangkep polè bi' Belândhâ bân èghibâ ka Jakarta, èpamaso' ka sèl è Gang Tengnga (1937-1938).[5]

Samolèna dâri pembuângan, Sayuti tatemmo bi' SK Trimurti, bân tanoro' dâlem sakabbina kagiadhân pergeraghân sacara areng-bâreng[6]. Ahèrra è 19 Juli 1938 akabin. È taon kasebbhut jughân Mereka abangun koran Pesat è Semarang sè terbi' tello' kalè samingghu kalabân tiras 2 èbu eksemplar. Polana panghasèlenna ghi' keni', pasangan lakè-bini rèya terpaksa alako sakabbina kalakowan, dâri rèdaksi sampè' urusan parcetaghân, dâri distribusi bân penjuâlân sampè' langgânan.

Trimurti bân Sayuti Melik agilirân maso' kalowar penjara polana tolèsanna akritik tajhem pamarènta Hindia Belândhâ.[7] Sayuti mènanka bekkas tahanan politik sè èbuwâng ka Boven Digul malolo èta-mataè dinas intel Belândhâ (PID). [8]È jhâman kapendudughân Jeppang, Maret 1942 koran Pesat èberedel Japan, Trimurti ètangkep Kempetai, Jeppang jughân curiga dâ' ka Sayuti mènangka orèng komunis.

È 9 Maret 1943, èresmiaghi berdirina Putera (Pusat Tenaga Rakyat) sè èpimpin “Empa' Sekawan” Soekarno, Moh. Hatta, Ki Hadjar Dewantara, bân Kaè Mas Mansoer[9]. Bhâkto jie Soekarno minta pamarènta Jeppang abèbasaghi Trimurti, terros èghibâ ka Jakarta kaangghuy alako è Putera, bân è Djawa Hookoo Kai, Himpunan Kebaktian Rakyat sakabbina Jhâbâ. Bân Trimurti so Sayuti Melik ollè tenteram kaodi'enna. Sayuti teros bâdâ è sèsèna Bung Karno.

Angghuta PPKI[beccè' | beccè' sombher]

Panitia Parsiapan Kamardhika'an Inḍonèsia (PPKI) èbentuk 7 Agustus 1945 bân eketuaè bi' Ir. Soekarno, aghântèaghi Badan Penyelidik Usaha Persiapan Kamardhika'an Inḍonèsia sè lekkas èbubaraghi. Anggota awalla panèka 21 orèng. Salanjutdhâ tanpa èkaoningi Jeppang, kaanggotaan atambâ 6 orèng tamaso' èdâlemma Sayuti Melik.[10]

Kadhâddhiyân Rèngasḍèngklok[beccè' | beccè' sombher]

Sayuti Melik tamaso' dâlem kalompok Menteng 31, sè aperan dâlem panculighân Sukarno bân Hatta è tangghâl 16 Agustus 1945. Para pamuda pajuang, tamaso' Chaerul Saleh, Sukarni, bân Wikana, kalabân Shodanco Singgih, sala sèttong anggota PETA, bân pamuda laèn, ngibe Soekarno (kalabân Fatmawati bân Guntur sè ghi' omorra 9 bulân) bân Hatta, ka Rengasdengklok. Tojjuwân paneka maklè Ir. Soekarno bân Drs. Moh. Hatta ta' tarpangaruh bi' Jeppang.[11]

È ka'dissa, mereka abeli mayakinaghi Soekarno jhek rèng Jeppang ampon menyerah bân para pajuang la siap kaanghuy alabân Jeppang, apa bei rèsikona. È Jakarta, golongan muda, Wikana, bân golongan tua, panèka Mr. Ahmad Soebardjo mabâdâ parembâghân. Mr. Ahmad Soebardjo sapakat kaangghuy aproklamasiaghi Kamardhika'an Inḍonèsia è Jakarta. Mèlana eutus Yusuf Kunto kaangghuy ngater Ahmad Soebardjo ka Rengasdengklok. Mereka ngoni'i Ir. Soekarno bân Drs. Moh. Hatta abâli ka Jakarta. Mr. Ahmad Soebardjo berhasil ngayakinaghi para pamuda kaangghuy tak ru-kaburu aproklamasiaghi Kamardhika'an.[12]

Tolèsan Proklamasi[beccè' | beccè' sombher]

Konsèp naskah proklamasi èsusun bi' Bung Karno, Bung Hatta, bân Achmad Subardjo è romana Laksamana Muda Maeda. Bâkkèl para pamuda, Sukarni bân Sayuti Melik. Bâng-sèbânga menangka kabulâ Bung Hatta bân Bung Karno, nuro' nya'sèaghi peristiwa kasebbhut. Ampon samarena, ghu-lagghu 17 Agustus 1945, konsep naskah proklamasi nèka èbâca'aghi è adâ'ân para hadirin. Namong, para pamuda ta' endâ'. Naskah Proklamasi neka èangghâp mènangka ghâbâyânna Jeppang.

Dâlem suasana tegang rowa, Sayuti aparèng gagasan, panèka maklè Teks Proklamasi ètandatanganè Bung Karno bân Bung Hatta bein, atas nyama bhângsa Inḍonèsia. Usul kasebbhut ètarèma bân Bung Karno dhuli marènta Sayuti kaangghuy ngettik. Dhibi'en ngobâ kalimat "Bâkkèl-Bâkkèl bhângsa Inḍonèsia" dhâddhi "Atas nyama bhângsa Inḍonèsia".[13]

Bâkto Samarèna Kamardhikaan[beccè' | beccè' sombher]

Samarèna Inḍonèsia mardhika Sayuti dhâddhi anggota Komite Nasional Inḍonèsia Pusat (KNIP). È taon 1946 atas parenta Mr. Amir Syarifudin, Sayuti èpèghâ' bi' pamarènta Rèpublik Inḍonèsia polana èangghâp mènangka orèng semma' Parsatuan Parjuângan, bân èangghâp asekongkol bân nuro' tarlibat dâlem "Paristiwa 3 Juli 1946". Samarèna èparèksa bi' Mahkamah Tentara, Sayuti èyangghâp ta' sala. Bhâkto bâdâ Agresi Militèr Belândhâ II, Sayuti èpèghâ' Belândhâ bân èpenjara è Ambarawa. Sayuti èbèbasaghi samarèn Koferènsi Mèjâ Bundar. Taon 1950 Sayuti èangkat dhâddhi anggota Majelis Parmusyawaratan Rakyat samantaraepon bân DPR-GR mènangka bhâkkèl dâri Angkatan '45 bân dhâddhi bhâkkèl Cendekiawân.[14]

Alabân Soekarno[beccè' | beccè' sombher]

Sabândârre Sayuti èkennal mènangka pandukunga Soekarno. Hal rèya terbuktè kalabân Sayuti sè dhâddhi anggota PNI. Namong, bhâkto Bung Karno akuasa, Sayuti justru tak "kaangghuy". Dâlem suasana gencar-gencarra amasyarakataghi Nasakom, Sayuti nèka orèng sè bângal nentang gâgâsânna Nasakom (nasionalisme, agâma, komunisme). [15]Sayuti ngusullaghi agântè Nasakom dhâddhi Nasasos, kalabân agântè unsur "kom" dhâddhi "sos" (sosialisme). Sayuti jughân nentang pangangkadhân Bung Karno mènangka dhâddhi prèsiden saomor odi' bi' Majelis Parmusyawaradhân Rakyat samantara. Tolèsanna, ajher mahami Sukarnoisme sè èmuat è ra-kèra 50 koran bân majalah, sè pas èlarang. Artikel sè asambung kasebbhut ajelassaghi parbidâ'ân Marhaenisme ajârânna Bung Karno bân Marxisme-Leninisme doktrin Partai Komunis Inḍonèsia (PKI). Bhâkto rowa, Sayuti ngatèla PKI para' aboncenga kharisma Bung Karno.

Sayuti Melik ta' satuju kalabân Soekarno sè dhâddhi prèsiden saomor odi' bân abâlik akritik PKI lebât tolèsân-tolèsânna. Sajjhe' Hatta toron dâri korsè bhâkkèl prèsiden è taon 1956, Soekarno tampil mènangka tong-sèttonga orèng sè mimpin è pamarèntaan. Sajjhe' taon 1959, Soekarno anetapaghi sistem Dèmokrasi Tarpimpin. Hal kasebbhut ahubungan bi' Dekrit Prèsiden 5 Juli 1959. Kalabân sistem kasebbhut, kakuasaan Soekarno menangka prèsiden dhâddhi sajhen kowat. Sayuti Melik anentang sistem Dèmokrasi Tarpimpin sè èprakarsaè bi' Soekarno.

Bâkto Orde anyar[beccè' | beccè' sombher]

Samarèna Orde anyar nyama Sayuti kasohor polè è kanca politik kalabân dhâddhi anggota Dèwan Perwakilan Rakyat/Majelis Permusyawaratan Rakyat, abekkèllè partai Golongan Karjâ è Pemilu 1971 bân Pemilu 1977.

Sedhâ[beccè' | beccè' sombher]

Sayuti Melik dhingghâl omor è tangghâl 27 Pèbruari 1989 dâlem omor taon samarèna sataon sakè' bân èmakamaghi è Taman Makam Pahlawan Nasional otama Kalibâta, Jakarta Lao'.[16]

Karjâ[beccè' | beccè' sombher]

Sayuti Melik narèma Bintang Mahaputra Tingkat V (1961) dâri Prèsiden Soekarno bân Bintang Mahaputera Adipradana (II) dâri Prèsiden Soeharto (1973).[15]

Sombher[beccè' | beccè' sombher]

  1. Karunia Mulia Putri , Vanya. Nibras Nada Nailufar. “Biografi Sayuti Melik, Pengetik Teks Proklamasi Kemerdekaan Indonesia”. Kompas. 2021/02/23. Aksès 26/02/2024.
  2. Yesha. “Wanita Sebagai Penggerak Bangsa”. Liputan 6. 2012/12/22. Aksès 2024/02/26.
  3. 3,0 3,1 Malia, Indiana. “Biografi Sayuti Melik Tokoh Dibalik Teks Proklamasi”. IDN Times. 2021/08/16. Aksès 2024/02/26.
  4. Wulandari, Trisna. "Sosok Sayuti Melik, Tokoh yang Mengetik Naskah Proklamasi Kemerdekaan". Detik. 2022/08/15. Aksès 2024/02/26.
  5. Anindita Mutiarasari, Kanya. "Profil Sayuti Melik, Pengetik Naskah Proklamasi Indonesia". Detik News. 2022/08/16. Aksès 2024/02/26.
  6. Wulandari, Trisna. "Sosok Sayuti Melik, Tokoh yang Mengetik Naskah Proklamasi Kemerdekaan". Detik. 2022/08/12. Aksès 2024/02/26.
  7. Hadi Subroto, Lukman. Tri Indrawati. "SK Trimurti, Menteri Tenaga Kerja Pertama Indonesia". Kompas. 2022/08/20. Aksès 2024/02/26.
  8. Zulfikar, Fahri."12 Tokoh yang Pernah Diasingkan ke Boven Digoel, Penjara Alami di Papua". Detik. 2022/12/17. Aksès 2024/02/26.
  9. Ayu Rosari, Nimas. "Sejarah Pusat Tenaga Rakyat atau Putera: Pendiri, Tujuan, dan Tugasnya". Detik. 2023/10/22.
  10. Nikita Rosa. "Sejarah Singkat Pembentukan PPKI 7 Agustus 1945". Detik. 2020/09/10. Aksès 2024/02/26.
  11. Kompas.com "Tokoh dalam Peristiwa Rengasdengklok serta Perannya" Kompas. 2023/07/23. Aksès 2024/02/26.
  12. Yasmin, Puti. " Peristiwa Rengasdengklok dan Kronologinya Secara Lengkap". Detik. 2020/01/28. Aksès 2024/02/26.
  13. Indriawati, Tri. "Tokoh yang Mengusulkan Teks Proklamasi Ditandatangani Soekarno-Hatta". Kompas. 2022/08/10. Aksès 2024/02/26.
  14. Nanda Pratama, Aswad. Inggried Dwi Wedhaswary. "Sayuti Melik, Pengetik Teks Proklamasi". Kompas. 2018/08/14. Aksès 2024/02/26.
  15. 15,0 15,1 Adryamarthanino, Verelladevanka . Nibras Nada Nailufar. "Partai Nasional Indonesia (PNI): Pendirian, Tokoh, dan Perkembangan". Kompas. 2021/5/2. Aksès 2024/02/26.
  16. Anindita Mutiarasari, Kanya. "Profil Sayuti Melik, Pengetik Naskah Proklamasi Indonesia" Detik. 2022/08/16. Aksès 2024/02/26.