Lompat ke isi

Panyakè' autoimun è bâbinè'

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Autoimunitas atoḍhu ka rèspons imun patologis ḍâri sistem keballa bâdhân ka abâ' ḍhibi'ân. Panyakè' autoimun è bâbinè' è kataowè saccara lowas lebbi umum kadhaddhiyân ka orèng binè' katembhâng rèng lakè', bân malolo kalowar aḍhâ-bhiḍhâ è antara duwâ' macem kalamèn.[1]Alasânna disparitas rèya pakghun è ḍâlem salidikghân, namong pola sabâgiyân è sebbabbaghi bi' baḍâ na tambâ'ân kromosom X è bâbinè'.[2](Nga'-ènga' pan-brâmpan gen è kromosom X ahubungan bân sistem kekebalan bâdhân), sarta tèngghina jumla gen è kromosom X.

Hormon seks bâbinè' akanta estrogen (sè nèngkattaghi respons sistem kekebalan bâdhân). Rèsiko, kadhaddhiyân, bân karakter panyakè' autoimun è bâbinè' paḍâ ollè è kaèttaghi kalabân aobâna fisiologis spesifik babiney, akanta aobâna hormonal salama prappa'na mènstruasi, ngandung bân menopause.[3]

Gejala autoimun sè è alamè bi' kaḍuwâ jennès kalamèn tamasok rowam, demmam, kalessowan, bân sendhi nyo'nyo'. Gejala khosos bâbinè' iyâ arèya mènstruasi sè ta' tarator, panggul sè malolo nyo'nyo' otabâ vagina kerrèng, tergantung ka panyakè'na. Pan-brâmpan panyakè' akanta Graves, rheumatoid arthritis bân multiple sclerosis bisa sajân bhâghus salama ngandung, sedangkan panyakè' laèn akanta lupus bisa sajân sara.[4]

Satèya rèya panyakè' autoimun ta' bisa è pabârâs, namong ella bânnya' obhât sè ajhuwâl. Pangobhâtḍhân panyakè' autoimun saccara lowas ollè è diklasifikasikan dhâddhi anti-inflamasi, imunosupresif bân paliatif iyâ arèya meccè' gangguwân fungsional sè akaè' kalabân kabâḍâ'ân kasebbhut. Pan-brâmpan obhât sè è ghuna'aghi untuk ngobâtḍhi panyakè' autoimun pola ta' aman è ghuna'aghi salama prappa'na ngandung.[5]

Panyakè' umum

[beccè' | beccè' sombher]

Bâḍâ lebbi ḍâri 100 kabâḍâ'ân autoimun sè marè è jellassaghi bân kabânnya'an lebbi bânnya' merrè ka bâbinè' katembhâng lakè'. [5]Ra-kèra 80% ḍâri sakabbhina orèng sè è capo' panyakè' autoimun arèya bâbinè'.[5]

Panyakè' autoimun sè bânnya' nyerrang bâbinè' antara laèn panyakè' sè nyerrang ka kalènjhârân tiroid (tiroiditis Hashimoto, panyakè' Graves), panyakè' rematik (lupus aritematosus sistemik, artritis reumatoid, skleroderma, bân sindrom Sjögren), panyakè' hepatobilier (kolangitis bilier primer, hepatitis autoimun), bân panyakè' neurologis (miasteni gravis, gangguwân spektrum neuromylitis optica (NMOSD), bân multiple sclerosis). Rèng lakè' mungkin sè ngalamè kanta rèya, bhidhâna epidemiologis bân gejala pakghun bâḍâ. Misalla, prappa'na multiple sclerosis bân rheumatoid arthritis bâḍâ è rèng lakè', panyakè' rèya cenderung akembang kabuḍina arè è rèng lakè' (parkèra'an omor 30-40 taon) katembhâng bâbinè', prappa'na kadhaddhiyân meningkat samarèna masa pubertas.[6]

Pan-brâmpan panyakè' autoimun apangaro duwâ' jennès kalamèn kalabân tèngkatḍhân sè ra-kèra paḍâ, otabâ karo è  dominasi  kalabân bâbinè'.[7] Kabâḍâ'ân arèya antara laèn bâḍâ panyakè' radang usus (kolitis ulserativa, panyakè' Crohn), purpura trombositpenik imun (ITP), bân panyakè' antibodi MOG. Maskè kadhâddhiyân panyakè'-panyakè' rèya saomor oḍi'na se pola paḍâ, namong pola ghi' bâḍâ bhidhâna ḍâlem awwâllâ panyakè', jhâlânna panyakè', komplikasi, bân prognosis sè bânnya' macemma sasoway jennès kalamèn. Misalla, rèng lakè' lebbi ngembangngaghi panyakè' Crohn è salurân pencernaan bâgiyân attas katembhâng rèng binè'. Rèng lakè' bân rèng binè' anḍi' sè paḍâ è capo' panyakè' Crohn rakèra sampè' omor 25 taon, prappa'na rèng binè' dhâddhi pasien panyakè' Crohn saccara lebbi. Rèng binè' bân rèng lakè' rakèra bhâkal anḍi'â panyakè' sè paḍâ untuk è capo' panyakè' kolitis ulserativa sampè' omor 45 taon, samarèna rowa prevalensi na bânnya'an rèng lakè'.

Sanget sakonnè' panyakè' autoimun sè è parkèra'aghi lebbi umum kadhaddhiyân ka rèng lakè' katembhâng rèng binè'. Contona tamasok  ka ankylosing spondylitis, primary sclerosing cholangitis, diabetes tipe 1, bân vaskulitis sè tanto tamasok panyakè' anti-GBM (sindrom Good pasture( bân panyakè' Behçet (maskè areya aropa'aghi panyakè' autoimun vs panyakè' autoinflamasi pakghun ghita' jellas). Lamon è abâs lebbi semma', pan-brâmpan panyakè' sè awwâllâ è angghâp lebbi bânnya' merrè ka orèng lakè' saèrèngnga bâkto ajhâlân sè lebbi ngara ka netralitas seks. Misalla, panalètèyan awwâl tentang ankylosing spondylitis alapor rasio pasien rèng lakè' bân rèng binè' iyâ arèya 10:1, namong laporan sè palèng anyar ngara rasio kasebbhut para' 3:1.[8] Hal arèya acerminnaghi bâḍâna paningkatḍhân insiden è bâbinè' sabbhân bâktona, otabâ pola è sebbabhi bi' beccè'na ḍâlem ujiyân diagnostik.

Salaènna rowa, rasio jennès kalamèn pasien sè è capo' dampak bisa sanget bânnya' macemma antar wilajâ geografis. Misalla, panyakè' Crohn sakonnè' lebbi serring merrè ka rèng binè' è naghârâ-naghârâ Bârâ', sedangkan panyakè' rèya lebbi serring merrè ka rèng lakè' è naghârâ-naghârâ Asia. Panyakè' Behçet lebbi serring merrè ka rèng lakè' è wilajâ salanjhângnga Jhâlân Sutra sè asajjhârâ, namong lebbi serring merrè ka rèng binè' è Amerika Serikat.[9] Hal arèya anunjukkaghi rèsiko è capo' panyakè' autoimun sè sèpatḍhâ multifaktorial bân bisa lebbi bânnya' macemma sè adhâsar ras bân kennengngan sarta jennès kalamèn.

Tanḍhâ

[beccè' | beccè' sombher]

Panyakè' autoimun bisa kalowar tanḍhâ sistemik otabâ lokal, apa oca' na Panyakè'na. Tanḍhâ sistemik sè khas tamasok ka demmam, kalessowan, otot sè nyo'nyo', senḍi nyo'nyo' bân rowam; bisa è jhâlling è panyakè' sè akanta lupus otabâ reumatoid arthritis. Panyakè' autoimun laènna anḍi' èfèk lokal è jennès angghuta bhâdhân otabâ jaringan sè tanto. Misalla, alopecia areata kalowar kalabân kabhutakghân sè ta' rata polana karosakghân autoimun è folikel obu', sedangkan multiple sclerosis kalowar kalabân tanḍha neurologis polana demielinasi autoimun è sistem ora' posat.

Panyakè' sistemik bân lokal bisa kalowar kalabân tanḍha sè coma merrè ka orèng binè'. Bâbinè' kalabân sindrom Sjögren (panyakè' autoimun sè è tanḍhaè kalabân rosakghâ bân peradangan è kalènjhârân Copa bân lakrimal) 2-3 kalè lebbi mungkin alapor kakerrèngan è kamaloenna rèng binè' katembhâng rèng binè' sè pascamenopause  laènna.[10]

Sebbâb

[beccè' | beccè' sombher]

Sebbâbbhâ autoimunitas pakghun dhâddhi serapa panalètèyan ekstensif, tamasok faktor genetik bân lingkunganna. Namong, bânnya'na panyakè' rèng binè' sè è capo' panyakè' autoimun atoḍhu bahwa faktor genetik jennès kalamèn sanget aperran ḍâlem perkembangan panyakè' autoimun. Alasan sè è bukka' kaangghuy abidhâ'aghi arèya tamasok parbidhâ'ân èfèk hormon seks (otamana estrogen) ka respon imun, inaktivasi kromosom X, aobâna sè ahubungan kalabân ngandung, bân tekkanan evolusi sè apangaro jennès kalamèn saccara bidhâ.[11] Polana perkembangan biologis, bânnya' ḍâri unsur-unsur arèya sè akaè' sekken bân sossa kaangghuy mengisolasi dampak individual ḍâri masèng-masèng faktor sè bâḍâ.

Inaktivasi kromosom X
[beccè' | beccè' sombher]

Bânnya' gen sè talèbât ḍâlem respon imun sè bâḍâ è kromosom X, kabânnya'an rèng binè' anḍi' duwâ' salènan, lamon rèng lakè' bèyasana coma anḍi' sèttong. Salama pembelahan sel ḍâlem perkembangan embriologi, sala sèttong ḍâri duwâ' kromosom X è nonaktif-aghi saccara salbut, ḍâlem proses sè è sebbhut lyonisasi. Bhârâng sè akanta rèya amastè'è ekspresi gen kromosom X è pècè' salbut è sala sèttong ḍâri duwâ' salènan è rèng binè' kaangghuy mengkompensasi salènan tambâ'ân gen kasebbhut. Penindasan sè ta' sakabbhina ka salènan tambâ'ân gen-gen arèya bisa nyebbâbbaghi ekspresi sè lebbi ka pan-brâmpan gen sè talèbât ḍâlem respons imun saèngghâ ngaollè respons imun sè lebbi kowat bân aningkattaghi rèsiko pengembangan panyakè' autoimun.[12]

Dukungan tambâ'ân kaangghuy hipotesis arèya bisa è ilustrasiyaghi bi' tèngghina angka panyakè' autoimun è rèng lakè' kalabân sindrom Klinefelter (47,XXY). Akadhi rèng binè', rèng lakè' kalabân sindrom Klinefelter paḍâ anḍi' duwâ' salènan kromosom X, sè aghâbây rèng-orèng rentan ka panèngkatdhân risiko panyakè' autoimun lèbât mekanisme sè paḍâ. Risiko arèya palèng tèngghi bâḍâ è rèng binè' (misalla panyakè' Addison, multiple sclerosis, sindrom Sjögren). Kalabân pangacowaliyân diabetes tipe 1, sè apangaro duwâ' jennès kalamèn è kèraaghi paḍâ, sindrom Klinefelter ta' berkorelasi kalabân panèngkatdhân risiko panyakè' autoimun sè merrè ka rèng lakè' kalabân frekuensi sè lebbi rajâ otabâ paḍâ (misalla, ankylosing spondylitis, psoriasis).[13]

Sombher

[beccè' | beccè' sombher]
  1. ↑ Kronzer VL, Bridges SL, Davis JM (March 2021). "Why women have more autoimmune diseases than men: An evolutionary perspective". Evolutionary Applications. 14 (3): 629–633. Bibcode:2021EvApp..14..629K. doi:10.1111/eva.13167. PMC 7980266. PMID 33767739.
  2. ↑ Voskuhl R (Januwari 2011). "Sex differences in autoimmune diseases". Biology of Sex Differences. 2 (1): 1. doi:10.1186/2042-6410-2-1. PMC 3022636. PMID 21208397.
  3. ↑ Angum F, Khan T, Kaler J, Siddiqui L, Hussain A (Mei 2020). "Prevalensi Gangguan Autoimun pada Wanita: Tinjauan Narasi" . Penyembuh . 12 (5): e8094. doi : 10.7759/cureus.8094 . PMC  7292717 . PMID  32542149 . È aksès tangghâl 2024-06-17.
  4. ↑ Anaya JM, Shoenfeld Y, Rojas-Villarraga A, Levy RA, Cervera R (2013). Autoimunitas: Dari Bangku ke Samping Tempat Tidur (Edisi ke-1st). Pusat Penelitian Penyakit Autoimun, Fakultas Kedokteran dan Ilmu Kesehatan, Universitas El Rosario. hal.257–265. ISBN 978-958-738-376-8. È aksès tangghâl 204-06-17.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Pisetsky DS (October 11, 2023). Schur PH, Rigby WF, Case SM (eds.). "Overview of autoimmunity". UpToDate. È aksès tangghâl 2024-06-17.
  6. ↑ Voskuhl R (Januari 2011). "Perbedaan jenis kelamin pada penyakit autoimun" . Biologi Perbedaan Jenis Kelamin . 2 (1): 1. doi : 10.1186/2042-6410-2-1 . PMC  3022636 . PMID  21208397 È aksès tangghâl 2024-06-17.
  7. ↑ Lockshin MD (2005). "Perbedaan Jenis Kelamin pada Penyakit Autoimun". Dalam Lockshin M, Cabang DW, Asherson RA (eds.). Aspek Reproduksi dan Hormonal Penyakit Autoimun Sistemik . Buku Panduan Penyakit Autoimun Sistemik Vol. 4. Jil. 4. Elsevier. hlm.3–10. doi : 10.1016/s1571-5078(05)04002-x . ISBN 978-0-444-51801-9. È aksès tangghâl 2024-06-19.
  8. ↑ Rusman T, van Vollenhoven RF, van der Horst-Bruinsma IE (Mei 2018). "Perbedaan Gender pada Spondyloarthritis Aksial: Wanita Tidak Begitu Beruntung" . Laporan Rematologi Terkini . 20 (6): 35. doi : 10.1007/s11926-018-0744-2 . PMC  5949138 . PMID  29754330 È aksès tangghâl 2024-06-21.
  9. ↑ Davatchi F, Chams-Davatchi C, Shams H, Shahram F, Nadji A, Akhlaghi M, dkk. (Januari 2017). "Penyakit Behcet: epidemiologi, manifestasi klinis, dan diagnosis". Tinjauan Pakar Imunologi Klinis . 13 (1): 57–65. doi : 10.1080/1744666X.2016.1205486 . PMID  27351485 . S2CID  24855570 . È aksès tangghâl 2024-06-21.
  10. ↑ "Gynecologic Problems". Johns Hopkins Sjögren’s Center. Retrieved 2023-11-30. È aksès tangghâl 2024-06-21.
  11. ↑ Moyer MW (September 2021). "Mengapa Hampir 80 Persen Penderita Autoimun Adalah Perempuan" . Scientific American . È aksès tangghâl 2024-07-03.
  12. ↑ Xing E, Billi AC, Gudjonsson JE (Maret 2022). "Bias Jenis Kelamin dan Penyakit Autoimun" . Jurnal Dermatologi Investigasi . 142 (3 Pt B): 857–866. doi : 10.1016/j.jid.2021.06.008 . PMID  34362556. S2CID  236946919 . È aksès tangghâl 2024-07-03.
  13. ↑ Seminog OO, Seminog AB, Yeates D, Goldacre MJ (Maret 2015). "Hubungan antara sindrom Klinefelter dan penyakit autoimun: Studi keterkaitan catatan nasional Inggris". Autoimunitas . 48 (2): 125–128. doi : 10.3109/08916934.2014.968918 . ISSN  1607-842X . PMID  25295757 . S2CID  1533562 È aksès tangghâl 2024-07-03.
Ollè ḍâri "https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Panyakè%27_autoimun_è_bâbinè%27&oldid=16855"