Orèng Madhurâ Pandalungan
Iyâ arèya sub-suku Mâdhurâ sè ngènnèngè daèrah Tapal Kuda è Jhâbâh Tèmor èloar polo Mâdhurâ sè dhâddhi wilayah otama suku Mâdhurâ. Suku Mâdhurâ Pendalungan iyâ arèya sub-etnis dâri suku Mâdhurâ bân sangèt èpangaroè bân suku Jhâbâ. Suku Mâdhurâ Pendalungan andi’ populasi sèkitar 60% otabâ 6.000.000 orèng lèbbi è daèrah Tapal Kuda, Jhâbâ Tèmor.[1] Orèng Mâdhurâ Pandalungan è wilayah Tapal Kuda ngangghuy bhâsa Pendalungan iyâ arèya dialek bâsa Mâdhurâ bân acampor bhâsa Jhâbâ.[2] Sabâgiyân orèng Pendalungan iyâ arèya camporan orèng Mâdhurè bân Jhabâ.
Sajhârâ
[beccè' | beccè' sombher]Sajhârâ abèntu’na etnik Pendalungan èawâli ètaon 1806, dâri pasukan Mâdhurâ sè nyoba’ nyèrrang Jhâbâ polana dâri generasi ka generasi Dinasti Cakraningrat è Mâdhurâ lako gagal nyèrang Polo Jhâbâ. Èsabbhân agresi lako ngadhâppi pasukan dâri Ponorogo, saèngghana aghâbây kapotosan Pangeran Cakraningrat Sampang kaangghuy ngallè 250.000 orèng Mâdhurâ ka Polo Jhâbâ bâgiyân Tapal Kuda sè satèya èkènnal ngoasaè sâbâgiyân Polo Jhâbâ. Nangèng è wilayah sè èpindah kasèbbhut bânya’ ètèmmuni rèng-orèng trah Jhabâ Ponorogo sè ngènnèngi Tapal Kuda, saènggana Jhâbâ bâgiyân tèmor ta’ sakabbhina èkowasaè bân Mâdhurâ.[3] È daèrah Tapal Kuda lajhu dhâddhi camporanna etnis Mâdhurâ bân Jhâbâ saèngghânâ muncul etnis Pandhâlungan.
Dâri sombhâr http://sumenepkab.go.id/berita/baca/-wilayah-sumenep-dalam-genggaman-tiga-fase; wilayah Tapal Kuda bâdâ è kowasana Arya Wiraraja sang penguasa Songènnèp sesuai pèrjhânjiyân Songènnèp antarana Wiraraja bân Raden Wijaya èdâlam bhâtowan amosnaaghi pasukan Mongol, a bhâbât hutan Tarik saènggha Songènnèp èparènta alè’na iyâ arèya Arya Bangah. Sâjjhâk bâkto arowa trah penguasa Songènnèp ngowasaè wilayah Tapal Kuda. Salaèn dâlâm pârso’alan kakowasa’an, mobilitas orèng Mâdhurâ dâri Polo Mâdhurâ dâ’ Wilayah Tapal Kuda sajân sègghut. Saènggha èbakto kakowasa’an Panembahan Somala, wilayah Tapal Kuda bân Bâlandhâ èporop bân wilayah kepulauan.[4]
Mèskè èporop bân wilayah kepulauan, tangghungan penguasa wilayah Tapal Kuda ghi’ ètègghuk bân Trah songènnèp iyâ arèya anak kompoy Panembahan Somala. Kapotosan morop wilayah kasèbbhut adampa’ lowas. Maskè Songènnèp ngaollè wilayah kepulauan, tapè pangaronna Songènnèp sajèn kowat è wilayah Tapal Kuda. Saèngghana adampa’ dè’ka buddhâjâ Mâdhurâ sè pagghun bâd`a è wilayah Tapal Kuda. Saèngghâna Bhâsa Mâdhurâ dhâddhi lingua franca è Wilayah Tapal Kuda. Pangarona buddhâjâ bân bhâsa kasèbbhut pagghun èghârâssa sampè’ satèya.[4]
Populasi
[beccè' | beccè' sombher]Data resmi bân akademik sè nyarètaaghi kependudukan orèng Mâdhurâ sangèt amacèm, molai sensus penduduk nasional sè èkalako è Indonesia è taon 2010, orèng Mâdhurâ arèya 3,03% dâri populasi naghârâ, iyâ arèya 7.179.356 orèng. È sombhâr ilmiah jhâu lèbbi rajhâ akisaran 10,5 sampè’ 10,8 juta orèng. Orèng Mâdhurâ tamaso’ etnis sè palèng rajâh nomèr èmpa’ samarèna Suku Jhâbâ, Suku Sunda bân Suku Batak.[5]
Mètorot carèta, orèng Mâdhurâ ngènnèngi Polo Mâdhurâa bân nèng-ngènèng è tèmora, gugusan polo-polo keni’ è tasè’ jhâbâ akantan Polo Betawi bân kepulauan Kangean. Èdinna’, arowa ajumla akisaran 3,3 juta orèng sè lebbi dâri 90% populasi è wilayah arèya. Bân arowa padèna bân jumlana orèng Mâdhurè sè ngènnèngin è daèrah Tapal Kuda, Jhâbâ Tèmor bân lèbbi dâri 400.000 orèng è cèmmacèmma wilayah Indonesia. Laènna polè, èbuwân orèng Mâdhurâ ngènnèngèn wilayah laènna è Indonesia, khusussa, bâdâ komunitas Mâdhurâ sè majuh è ibu kota Jakarta (antaranna 80.000 orèng), è Bali (antaranna 30.000 orèng) bân è Provinsi Kepulauan Bangka Belitung (lèbbi dâri 15.000 orèng). Bân bâdâ polè komunitas kèni’ Mâdhurâ è naghârâ-naghârâ Asia Tenggara sè nèng wilayah pèrbâtâsân bân Indonesia, khusussa è Singapura.[6]
Sombhèr
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Kewarganegaraan, Suku bangsa, Agama dan Bahasa Sehari-hari Penduduk Indonesia-Hasil Sensus Penduduk 2010. Badan Pusat Statistik. 2011. Aksès 2023-06-04.
- ↑ Sekilas Tentang Masyarakat Pandalungan.Lontar Madura. 2011-10-09. Aksès 2023-06-04.
- ↑ "Statistik Indonesia Bagian Jawa Timur". Badan Pusat Statistik. 1996. Akès 2023-06-04.
- ↑ 4,0 4,1 "Wilayah Sumenep Dalam Genggaman Tiga Fase". Kabupaten Sumenep: The Soul of Madura. 2016-11-13. Aksès 2023-06-04.
- ↑ "Jumlah Penduduk Menurut Jenis Kelamin dan Kabupaten/Kota Provinsi Jawa Timur (Jiwa), 2021-2023." Badan Pusat Statistik. Aksès 2023-06-04.
- ↑ "Jumlah Penduduk dan Rasio Jenis Kelamin Menurut Kabupaten Kota Di Provinsi Jawa Timur." Badan Pusat Statistik. Aksès 2023-06-04.