Lompat ke isi

Mohammad Yamin

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika
Infobox orangMohammad Yamin
Carèta oḍi'
Èlahèraghi24 Agustus 1903 Edit nilai pada Wikidata
Sawahlunto (id) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Sèdhâ17 Oktober 1962 Edit nilai pada Wikidata (59 taon)
Daerah Khusus Ibukota Jakarta Edit nilai pada Wikidata
Data pribadi (id) Terjemahkan
Kelompok etnik (id) TerjemahkanOrèng Minangkabau Edit nilai pada Wikidata
PendidikanUniversitas Indonesia Edit nilai pada Wikidata
Kegiatan (id) Terjemahkan
Pekerjaan (id) TerjemahkanPenulis drama (id) Terjemahkan, penyair (id) Terjemahkan, politikus (id) Terjemahkan, penulis (id) Terjemahkan, barrister (id) Terjemahkan bi' akademisi (id) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Keluarga (id) Terjemahkan
Orang tua (id) TerjemahkanUsman (id) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata, Siti Saadah (id) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Saudara (id) TerjemahkanAdinegoro (id) Terjemahkan Edit nilai pada Wikidata
Penghargaan (id) Terjemahkan

Prof. Mr. Mohammad Yamin, S.H. (24 Agustus 1962) iyâ arèya sastrawan, sejarawan, budayawan, politikus bân ahli hokom sè èhormati mènangka pahlawan nasional Inḍonèsia. Dhibi’en iyâ arèya sala sèttong perintis puisi modern Inḍonèsia bân pelopor Sumpah Pemuda “pencipta imaji keindonesiaan’sè angaro sajhârâ persatuan Inḍonèsia.[1]

Latar Belakang

[beccè' | beccè' sombher]

Mohammad Yamin èlahèraghi è Talawi, Sawahlunto tangghâl 24 Agustus 1903.[2] Dhibi’e iyâ arèya potra ḍâri Usman Baginda Khatib bân Siti Saadah sè asalla ḍâri Sawahlunto bân Padang Panjang, Bapakna anḍi’ ènem beles anak ḍâri lèma bini, sè para’ sakabbhina dhâddhi intelektual sè blatèr. Tan-tarètanan Yamin iyâ arèya; Muhammad Yamin sè dhâddhi ghuru; Djamaluddin Adinegoro mènangka wartawan kotara; bân Ramana Usman, pelopor korps diplomatik Inḍonèsia. Salaèn rowa, sepopona, Mohammad Amir, iyâ arèya tokoh pergerakan kamardhikaan Inḍonèsia.

Yamin ollè pendidikan dèsarah Hollandsch-Inlandche School (HIS) Palembang, pas a lanjutaghi ke Algemeene Middelbare School (AMS) Yogyakarta. È AMS Yogyakarta, dhibi’en amolaè ajèr sejarah purbakala bân bènyak bahasa akadhi Yunani, Latin bân Kaei. Namong samarenah tammat, nèyat kaanghuy alanjutaghi sakola ke Leiden, Belandhâ kodhu èorungaghi polana bapa’en sèdhâ. Dhibi’en pas ajalan aghi kuliah è  Rechtshoogeschool te Batavia (Sekolah Tèghi Hokom è Jakarta, se pas dhâddhi Fakultas Hukum Universitas Inḍonèsia), bân ngaollèaghi gellar Meester in de Rechten (Sarjana Hukum) ka taon 1932.[3][4]

Sastra

[beccè' | beccè' sombher]

Mohammad Yamin amolaè karier mènangka sorang penulis è taon 1920-an semasa dhunnya Inḍonèsia nga-alami kamajuèn.[5] Karjâ sè awwal ètoles ngangghuy bhasa Melayu dhèlem jurnal Jong Sumatra, sebuah jurnal se a bhâsa Belanda ka taon 1920. Karjâ sè awwâl ghi’ asambhung ke ka’-dhângka’ bhasa Malaju Klasik.[6]

Ka taon 1922, Yamin dâdâr kaanguy sè awwal mènagka penyair kalabân puisinah, Tanah Air, sè è maksud tanah airrah, iyâ arèya Minangkabau è Sumatra.[7] Tanah Air iyâ arèya kompolan puisi modern Melayu awwal sè tomanetèrbit aghi.

Kompolan Yamin sè keduwe’, Tumpah Daraku, dâdâr ka 28 Oktober 1929.[8] Karjâ rèya ce’ pènting ḍâri segi sèjarah, polana ka bhèktoh rèya Yamin bân laennah pejuang kebangsaan amotos aghi kaanghuy ahormati sèttong tanah air, sèttong bhagsa, bân sèttong bhâsa Inḍonèsia sè tonghâl. Dramanah Ken Arok bân Ken Dedes sè adhasar aghi sèjarah jâbâ, muncul kèya ka taon sè sami.

Dhâlèm puisinah, Yamin bènyak aghunaaghi dhângka’ sonata sè e ènjhâm ḍâri literature Bèlandhâ. Sanajjhân Yamin alako bènyak eksperimen bhâsa è dâlam puisi-puisinah, dhibi’en ghi’ lebi anepatè norma-norma klasik bhâsa Melayu, abhândhing tongngep kalabân generasi-generasi penulis sè lebih ngodâ. Dhibi’en kèya anerbitaghi bènya’ drama, esei, novel sejarah, bân puisi. Dhibién kèya anerjema aghi karjâ-karjâ William Shakespeare (drama Julius Caesar) bân Rabindranath Tagore.[7]

Ka awwal taon 1930-an, Yamin aktif è bâgiyen jurnalis, agabung kalabân dewan redaksi sorat kabhèr panorama, kalabân Liem Koen Hian, Sanusi Pane bân Amir Sjarifuddin. Ka tenga taon 1936, kalabân bhèrengah Liem, Pane, bân Sjarifuddin, Yamin amolae surat kabhèr laen, Kabangonenan (1936-1941), sè padèh sareng Panorama, è terbitaghi bhi’ Siang Po Printing press andhiken Phoa Liong Gie.[9]

Politik

[beccè' | beccè' sombher]

Karier politik Yamin è molaè nalèka dhibi’en ghi’ dhâdhi mahasiswa è Jakarta. Nalèka jerèya dhibi’en agabung dâlem organisasi Jong Sumatranen Bond bân anyoson ikrar Sumpah Pemuda sè èbâcah ka Kongres Pemuda II.[10] Dâlem ikrar kasebhut, dhibi’en anetepaghi bhâsa Inḍonèsia, sè dâri bhâsa Melayu, mènangka bhâsa nasional Inḍonèsia. Organisasi Inḍonèsia.ngodâ, Yamin dhessek sopajâ Bhâsa Inḍonèsia. Èpadhâddhi mènangka alat pemarsettong. Pas samarèna kamèrdekaan, Bhâsa Inḍonèsia dhâdhi bhâsa resmi bân bhâsa otama dâlem kasusasteraaan Inḍonèsia.

Ka taon 1932, Yamin ollè gelar sarjana hokom, dhibi`en pas alako dâlem bidang hokom è Jakarta sampè taon 1942. Ka taon sè sami, Yamin ècatet dhâdi anggota Partindo. Pas Partindo obus, abèreng Adnan Kapau Gani bân Amir Sjarifoeddin, dhibi’en adiriaghi Gerakan Rakyat Inḍonèsia (Gerindo).[11] Tojhuèn Gerindo iyâ arèya kaanghuy anèngkataghi kasadaran public ka ide-ide nasionalis kalabân aorganisir rakyat. Angèng, Gerindo kèya acèrminagi pangaterro sè jhen rajèh è pihak bènyak nasionalis bhângbâng kaanghuy alako sarèng Bhâlandhâ. Kasediyâan rèya dâdâr ḍâri kapotosan attas prospek kaangghuy aorganisir lalabân nasiomalis sè efektif dâlem ngaddhepaghi kakuwatan military bân polisi Bhâlanda bân ḍâri kayakinan kolaborasi labân ḍâri fasisme (otamanah fasisme Jèppang) sè ngaadhi’ prioritas palèng teghi dâlem urusan dhunnyah. Gerindo ngârep lèbât lako bhèreng rowa Bâlandhâ bhekal abentuk Badan Legislatif è wilayah jajahan. Yamin è pakalowar ḍâri organisasi ka taon 1939 polana alanggâr paraturan, akadhi kampane alabèn calon Gerindo laènnah dâlem peleyan dewan kotamadya Batavia. Dhibi’en pas adiriaghi Partai Parsatoan Inḍonèsia (Parpindo). ḍâri taon 1938 (otabâ 1939) sampè’ 1942, Yamin dhâdhi anggota Volksraad ka taon 1939, badan penasihat sè è bentuk ka taon 1917 sareng Bhâlânda è Hindia Bhâlânda.[3][12]

Bâjâ masa jâjâannah Jeppang (1942-1945), Yamin atugas ka Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA), organisasi nasional sè è sokong sarèng pamarènta Jeppang, ka taon 1945, dhibi’en èpele dhâdhi anggota Badan Penyelidik Usaha Persiapan Kamardhikaan (BPUPKI). Dâlem sidang BPUPKI , Yamni bènyak amainaghi peran. Dhibi’en apèndapat kaanghuy hak asasi manossa è pamasok ka dâlem konstitusi nèghara.[13] Dhibi’en kèya angusulaghi kaanghuy wilayah Inḍonèsia samarènah kamardhikaan, iyâ arèya Sarawak, Sabah, Semenanjung Malaya, Timor Portugis, bân kabhi wilayah Hindia Bhâlanda.[14] Soekarno sè kèya anggota BPUPKI anyokong ide Yamin kasebhut. Samarèna kamardikaan, Soekarno dhâdhi Presiden Republik Indonesia sè awwal, bân Yamin èlantik kaanghuy jabatan-jabatan sè pentèng dâlem pamarentaanah.

Yamin pas ka tanghâl 29 Mei 1945, dhibi’en anyampèaghi pidato tentang dhâsar filosofis bân politik tartènto kaanghuy nèghara anyar sè èusulaghi bân panyebhutân lema’ prinsip bhângsa, sè pas è kenal mènangka Pancasila bân pas è masokaghi dâlem Pembukaan Undang-Undang Dasar (UUD) 1945. Reya bhèkal dhadhi duwè’ arèh sabellun pidato Soekarno angoraiaghi Pancasila ka 1 Juni.[15][16]

Pangâkoan kapânulisan Yamin attas Pancasila sè èpârtanyaaghi sarèng Dr. Mohammad Hatta, Mr. Soebarjo, Mr. A. Maramis, Prof. A.G. Pringgodigdo, Prof.Sunairo bân kabhi anggota BPUPKI sè ghi’ odhi’ sè pas èwawancarae. Namong, faktanah Yamin tampaknah settong-settongah orèng sè andhi’ catetan ghènna’ tentang sidang-sidang BPUPKI, sè èghunaagi kaanghuy buku sètârbit taon 1959 Naskah Persiapan Undang-Undang Dhasar 1945.[17]

Yamin iyâ arèya bâgiyèn ḍâri Panitia Sembilan sè atugas molaè arancang undang-undang dhâsar. Panitia rèya ngâselaghi Pembukaan, sè aèssè intisari pidato Soekarno 1 Juni. Yamin sè bânya' alako dhâlem ngâselaghi rancangan rèya, èghoca'aghi Piagam Jakarta.[18] Nalèka BPUPKI atèmmo è sidang keduwâ, molae 10 Juli, komite sè anggotanah 19 orèng, kalabân Soepomo amainaghi peran otama, ngâselaghi rancangan konstitusi dhâlem tello' arèh. Yamin conè polana ta' ètodhu dhâlem komite rèya, bân nolak kaaghuy narèma reggutan è komite laènnah sè abahas masalah kauangan. Nalèkanah rancangan undang-undang èvoting ka 16 Juli, Yamin akritik bân dhadhi sèttong sè ta' langsong narèma. Yamin pas angakoaghi dhibi'en marè arancang undang-undang sè padeh kalabân versi Soepomo, tapè ta'andhi' bhuktè kaaghuy jèreya, bân Hatta khusus asangkal Yamin marè amaghi dokumen jereya ke BPUPKI.[19][20]

Ka tagghâl 17 Agustus 1945, Soekarno aproklamasiaghi kamardhikaan Inḍonèsia bân kalaghu'annah, Panitia Persiapan Kamârdhika'an (PPKI) atèmmo bân anugasaghi petto': Soekarno, Mohammad Hatta, Soepomo, Soebardjo, Otto Iskandardinata, Yamin bân Wiongsonegoro kaanghuy versi final UUD.[21]

Samarena kamardhikaan, kalaghungan-kalaghungan sè toman èpangkoh Yamin antara laèn anggota DPR sejjhe' taon 1950, Menteri Kahakiman (1951), Menteri Pengajharèn, Pendidikan, bân Kabudyaan (1953-1955), Katowa Dewan Perancang Nasional; èbanto 3 Bâkkel Katowa, iyâ arèya Ukar Bratakusumah, Soekardi, bân Sakirman lebât UU No. 80 tahun 1958 (1958-1963), Menteri Sosial bân Kebudayaan (1959-1960), Katowa Dewan Pengawas IKBN Antara (1961-1962) bân Menteri Penerangan (1962-1963).[22]

Ka bâjâ akalaghungan mènangka Menteri Kahakiman, Yamin abhibhâsaghi tahanan politik sè ètadhân tanpa proses pengadilan. Tanpa grasi bân remisi, dhibi'an ngalowaraghi 950 orèng tahanan sè è cap komunis otaba sosialis. Attas kabijakannah rowa, dhibi'en èkritik sareng bânnya' anggota DPR. Namong Yamin bângal atangghung jâwâb attas kalakoan kasebhut. Pas èsaat ajabât Menteri Pengajâran, Pendidikan, bân Kebudayaan, Yamin bannya' anyoto' èbangunnah universitas-universitas nègèri bân swasta è sakabbhinah Inḍonèsia.[7] È antaranah perguruan tègghi sè èbangun iyâ arèya Universitas Andalas è Padang, Sumatra Barat sè awwallah èbangun anyama Perguruan Tegghi Ghuru (PTPG).

Kâpribadian

[beccè' | beccè' sombher]

Makkè Yamin mengka, dhibi'en aghâdhui reputasi alebbi-lebbiaghi pencapainnah dhibi', bân soka' âargumentasi. Thamrin ngoca'agi mènangka "abellâ abadi" polana sèkeppah sè konfrontatif è Volksraad. Selaèn klaim palsunah mènangka pencetus konsèp Pancasila dhâlèm pidatonah è BPUPKI ka taon 29 Mei 1955, ssat dhâdhi menteri kebudayaan ka Kabinet Ali Sastroamidjojo I periode 1953 sampè 1955, Yamin ngakoh amimpin pemugaran Candi Borobudur. Sebuah plakat sè dhibi'en pessèn èpasang è cande sè ngaklaima dhibi'en amainaghi peran konci èhapos dâ'iyâ Yamin ta' polè dhâdhi menteri kebudayaan. Bâkkèl presiden dhâdhâ' Inḍonèsia, Mohammad Hatta nyabbhutaghi Yamin "lècèk".[23][12][24]

Bhâlâ

[beccè' | beccè' sombher]

Ka taon 1937, Mohammad Yamin anèka kalabân Siti Sundari, pottrè soreng bangsawan ḍâri Kadilangu, Demak, Jhâbâ Tengah.[25] Kabbhi eparèngi settong pottra, Dang Rahadian Sinayaningsih Yamin. ka taon 1969, Dian anèka kalabân Gusti Raden Ayu Retno Satuti, pottrè palèng towâ ḍâri Mangkunegara VIII.[26]

Wafat

[beccè' | beccè' sombher]

Yamin wafat è Jakarta ka 17 Oktober 1962. Mènangka sèacetusaghi ide-ide pènting, Yamin adominasi sajhârâh politik bân budaya Inḍonèsia modern. Ide-idenah akontribusi ka kâbangkitan politik bân gelora kabânggaan Inḍonèsia. Ka taon 1973, dhibi'en è tetepaghi mènangka Pahlawan Nasional Inḍonèsia. [4]

Karya-karyanah

[beccè' | beccè' sombher]
  • Tanah Air: kumpulan puisi (1922)
  • Indonesia, Tumpah Darahku: kumpulan puisi (1928)
  • Menanti Surat dari Raja: terjemahan (1928)
  • Kalau Dewa Tara Sudah Berkata: drama (1932)
  • Di Dalam dan di Luar Lingkungan Rumah Tangga: terjemahan (1933)
  • Ken Arok dan Ken Dedes: drama (1934)
  • Sejarah Peperangan Dipanegara: sejarah (1945)
  • Tan Malaka: sejarah (1945)
  • Gajah Mada: novel sejarah (1948)
  • Sapta Dharma: sejarah revolusi (1950)
  • Revolusi Amerika: sejarah (1951)
  • Proklamasi dan Konstitusi Republik Indonesia: sejarah (1951)
  • Bumi Siliwangi: kumpulan soneta (1954)
  • Kebudayaan Asia-Afrika: sejarah (1955)
  • Konstitusi Indonesia dalam Gelanggang Demokrasi: hukum (1956)
  • 6000 Tahun Sang Merah Putih: sejarah (1958)
  • Naskah Persiapan Undang-Undang Dasar (1960, 3 jilid)
  • Ketatanegaraan Majapahit: sejarah (1962, 7 jilid)

Penghargaan

[beccè' | beccè' sombher]
  • Bintang Mahaputra RI, tandhâh penghargaan palèng tègghih ḍhâri Presiden RI attas jhâsa-jâsanya ka nosa bân bhângsah
  • Tandhâh penghargaan ḍhâri Corps Polisi Militer mènangka pancèpta lambang Gajah Mada bân Panca Darma Corps
  • Tandhâh penghargaan Panglima Kostrad attas jhâsanah acèptaagi Pataka Komando Cadangan Strategis Angkatan Darat

Sombher

[beccè' | beccè' sombher]
  1. ↑ Warman Adam. Asvi, okezone, "Posisi M Yamin dalam Sejarah Indonesia", aksès tangghâl 2012-06-05.
  2. ↑ Haikal,M, KataSumbar, "Muhammad Yamin, Penggagas Sumpah Pemuda Kelahiran Talawi Sawahlunto", aksès 2023-01-16.
  3. ↑ 3,0 3,1 Anderson 1972, hlm. 457.
  4. ↑ 4,0 4,1 Winda (Ed) 2009, hlm. 83.
  5. ↑ merdeka.com Diarsipkan 2021-08-29 di Wayback Machine., aksès 2023-01-18.
  6. ↑ pramborsfm, "Tokoh Sumpah Pemuda: Mohammad Yamin Tulis Teks Sumpah di Umur 25 Tahun", aksès 2023-01-18.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 okezone, "Mengenal Sosok M Yamin di Balik Kontroversi Lahirnya Pancasila", aksès 2023-01-16.
  8. ↑ Nurulita Anggia, lpmdinamika.co, "Jejak Karier dan Karya Mohammad Yamin Diarsipkan 2023-01-16 di Wayback Machine.", aksès 2023-01-16.
  9. ↑ Dieleman, Marleen; Koning, Juliette; Post, Peter (2010). Chinese Indonesians and Regime Change, aksès 2023-01-16
  10. ↑ Simbolon, Parakitri Tahi (2006). Menjadi Indonesia. Penerbit Buku Kompas.
  11. ↑ Cribb & Kahin 2004, hlm. 157.
  12. ↑ 12,0 12,1 Kusuma & Elson 2011, hlm. 204-205.
  13. ↑ Ali. hukumonline.com. "Muhammad Yamin, Pelopor Hak Asasi Manusia di Awal Republik". aksès 2023-01-21.
  14. ↑ Inomata 1997, hlm. 107.
  15. ↑ Kusuma & Elson 2011, hlm. 196,199-205.
  16. ↑ Elson 2009, hlm. 111.
  17. ↑ Kompas.com. "Keberagaman Penamaan BPUPK/BPUPKI oleh Para Perumus Pancasila". aksès 2013-01-21.
  18. ↑ Elson 2009, hlm. 112-113
  19. ↑ Elson 2009, hlm. 114-115.
  20. ↑ Kusuma & Elson 2011, hlm. 205-206.
  21. ↑ Kahin 1952, hlm. 136-138.
  22. ↑ Merdeka.com. "Mohammad Yamin". aksès 2023-01-21.[1] Diarsipkan 2021-08-29 di Wayback Machine.
  23. ↑ Anderson 1972, hlm. 457.
  24. ↑ Kusuma 2004, hlm. 11.
  25. ↑ Tempo Edisi Khusus Sumpah Pemuda, Sundari, Kacamata Merah Muda, 2008.
  26. ↑ Annisa Aida. pikiranrakyat.com. "Disebut sebagai Pengganti Mangkunegara IX, Roy Rahajasa Yamin dan Fakta Dibaliknya". aksès 2023-01-23.
Èpondhut ḍâri "https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Mohammad_Yamin&oldid=14592"