Langsâp

Langsep

Langsâp (Lansium parasiticum) iyâ arèya tombuwân sè tamaso' ka ḍâlem famili Meliaceae. Langsep sokkla ḍâri Asia Tèmor Lao' bâgiyân bârâ'.

Jhâjhârbâ'ân ropa

Buwâ arèya anḍi’ rassa lo’-celo’ manis bân seggher. Barnana potè, kolè’na tèpès, bân baḍâ aèngnga. Bhungkana langsep biasana tengghi koros, adaun lebbhâ’ bârna bhiru towa kalabân ranca’ loros manjheng. Tondun buwana lanjhâng, bisa aèssè 15-25 bigghi’ buwâ sè abhângon bungkol paḍâna bân bal bèkel. Langsep bânnè wâ’-buwâ’ân sè bisa èdhina abit samarèna èpetthèk. Karana biyasana, ollè tello arè kolè'na aobâ dhâddhi bâk leng-celleng tapè rassana ta' aobâ. Coma aobâ abâsân lowara malolo.

Amarghâ langsep ta' paḍâ kalabân ḍuku, ta' bisa abit, buwâ arèya kalonta lebbi sakonnè’ bân asèpat lokal. Macem sè kaoncara arèya langsep Singosari ḍâri Malang, langsep tanjhung ḍâri Kalimantan Lao', langsep punggur ḍâri Kalimantan Bârâ', bân laènna.

Salaènnah buwâna seggher, bighina langsep bisa ekennèng ghâbây tambhâ. Bighina langsep sè rassana paè’ ètèttè campor aèng bisa èkaghâbây tambhâ ka'angghuy panyakèt cacèng bân ghresghes. Kolè’na kajuna bisa èkaghâbây tambhâ ḍisèntri bân malaria. Teppong kajuna bisa kèya èkaghâbây tambhâ mon èkèkkè kala. Kolè' buwâna bisa kèya èkaghâbây tambhâ orèng ngèngè'an.

Ekologi

Langsep bisa tombu è kebbhun kebbhun camporan (wanatani). Biyasana langsep tombu acampor kalabân bhungkana dhurin, pette, jèngkol bân cem-macemma tombuwan laènna. Biyasana langsep abuwâ sataon sakalè e dâ’-adâ’ân nimbhârâ’.