Kè' Lèsap
Ke' Lèsap (Madhurâ : ꦏꦺꦃꦭꦺꦱꦥ꧀) panèka sala sèttong pendèkar dâri Madhurâh sè pajhât èkennal saktè è abad 18 Masehi. Ke' Lèsap sampe' satiah pagghun è kèngaèh sarèng orèng Madhurâh, khosus èpon bâgiyân sè ampon po-seppo. Sajârawan Madhurâ R. T. A. Zainal Fattah otabâ Kanjeng Sinal noles tokoh arèya kalabân sébbhutân Pa' Lessap. Raden Werdisastro, sè noles buku Babad Songennep (1914) noles Pa'na Lesap. Sabâtara panolesan sè bhidâh è buku Babad Sumenep alih bahasa Indonesia ceta'an partama (1996). Nèng buku rèya Thoha Hadi, noles Ke' Lèsap, sebbhutan arèya sè saterrosah lebbi è kennal sampe' satèya. Zainal Fattah tor Werdisastro nyebbhuttaghi jha' Ke' Lèsap panèka potra dâri Panembahan Cangradiningrat Diningrat V (1707-1718) kalabân selir.[1]
Oḍi' Ke' Lesap[beccè' | beccè' sombher]
È bâkto ngoḍâna, Ke' Lesap tak toman tao jhâ' abâ'na rèya katoronan Panembahan Cakraningrat, sampè' è settong bâkto ècarètaaghi jhâ' èbhuna Kè' Lesap aberri' tao sapa sanyatana eppa'na Ke' Lesap.[2] Ke' Lesap orèngnga lakar senneng atapa è alas tor kobhurân karamat, sampè' e sèttong bâkto, saellana Ke' Lesap atapa è Ghunong Geggher, Ke' Lesap anḍi' kasaktèan maberes orèng sè sakè'.
Nalèka kasaktean Ke' lesap ampon èkèḍing Rato Bhângkalan, Ke' Lesap pas èsarè kaangghuy èpadhâddhi dhukon karaton tor nettep è Karaton Bhângkalan. Namong, Ke' Lesap ghi' aromasa korang kalabân sè èkaollè abâ'na, asabâb ghulina Ke' Lesap nèka ghik etalekteghi mongghu Raja, bân pole karana Ke' Lesap ghi' anḍi' pangaterro ngoasaena dhârâdhân Madhurâh.
Kalabân pangaterro panèka, Ke' Lesap pas bhuruh dâri Karaton Bhangkalan, bhuruh ka arah tèmor Bhangkalan pas terros nyéppér è sala sèttong ghuwé se bâdâ e Kabhupaten Songennep, iyâ arèya ghuwé pajhuddhân sè kénnéngannah è ghulu'-ghulu'. È tempat ka'dinto Ke' Lesap ngalokonih tapah sampe' aon-taon kaagghuy ngaolle èlmo sopajâ Ke' Lesap bisah ngosaè tana Madhurâh. Sabâgiyân orèng jhughân parcajâ Ke' Lesap andi' posaka se bisa matèèh moso sanajjân Ke' Lesap ta' ngalle dâri kennengannah, artèna posaka panèka bisa ngabbhér sasoway parènta dâri Ke' Lesap. Posaka paneka anyama Kodhi' Crancang.
Pemberontakan[beccè' | beccè' sombher]
Bit-abid hân, saellana Ke' Lesap ampon koat, Ke' Lesap amolla pemberontakan, daerah se pertama iyâ arèya karaton Songennep. E tempat ka'dinto Ke' Lesap ngaolle kamennangan tor bisa makala ratoh Songennep. Saamponna Ke' Lesap ngoasae dhâ' Kabhupaten Songennep, Ke' Lesap alanjuttaghi pemberontakan è daèrah Pamekasan bân Sampang. Kabhâr panyerrangan sè ekalako Ke' Lesap akherra ekaeding mongghu rato Bhangkalan. Nalekana Ke' Lesap depak ka Bhangkalan, rato Bhangkalan nyambut Ke' Lesap kalabân aèng mabu' kaangghuy maelang kasadaran Ke' Lesap sopajâ'a rato bisa matèèh dhâ' Ke' Lesap. Rencana panèka berhasil saengghâna posaka andi'na Ke' Lesap erébbhuk rato Bhangkalan, naleka posaka panèka ecoccoaghina dhâ' bhâdânna Ke' Lesap, motemmo Ke' Lesap èlang ta' etemmo. Hal panèka sè sampè' satèya èkamengnga' bân orèng.
Bâdâ duâ' pendapat, bâdâ se parcaje jha' Ke' Lesap ampon mateh, bân sabâgiyen pole parcaje jhâ' Ke' Lesap ghi' odi' namong tak bisah etangale sarèng oreng bân-sarombân. oreng sè parcajâ jhâ' Ke' Lesap paneka ghi' odi' sabâb kantos satèya tadâ' kobhurna Ke' Lesap. tak sakone' orèng se ngoca' jhâ' Ke' Lesap segghut dâtâng dhâ' Dhisa Pocong, bannyak kèyaè otabâ pengasuh pondhuk pasantren e Jhâbâ Temor se apangrasa Ke' Lesap ghik odi'.
kalabân kaparcajâân panèka masyarakat Dhisa pocong akherra terros ajâgâ tor arabât tempat petilasan dâri ibunda Ke' Lesap se dhâddhi sala sèttong tempat karamat sè bâdâ e dhisa pocong.
Sombher[beccè' | beccè' sombher]
- ↑ Farhan, M. "Kisah Awal Petualangan Ke’ Lesap, Pemuda Ambisius Yang Hampir Kuasai Madura". https://matamaduranews.com/. aksès 2023-02-226
- ↑ "Sejarah Bangkalan dan Legenda Tewasnya Pemberontak Sakti Ki Lesap di Madura Barat". kompas.com. 2021-06-26. aksès 2023-02-27.