Hak Bâbinè’an

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Hak bâbinè’an areya hak bân peran sè èberri’ ḍâ’ bâbinè’an è dunnya, bân abentu’ dhâsar gerakan hak bâbinè’an neng abhâd ka sanga bellâs bân gerakan feminis neng abhâd ka-20. Neng pan-bârâmpan naghârâ, hak-hak kasebbhut èyatur otabâ èḍukung sareng hukum, adhât, bân lalakon, sabâtara è wilayah laènna, hak-hak kasebbhut tak èyangghâp penting bân ètekkan. Hak bâbinè’an bhidhâ ḍâri pangartèyan sè lebbi luas dâri hak asasi manossa lèbât klaim-klaim bias tradisional bân sajjhârâ inheren alabân pangaterrona hak bâbinè’an bân bhing-jhebbhing, bennè lalakè’an bân cong-kacong.

Palagghârân Hak Bâbinè’an[beccè' | beccè' sombher]

Palangghârân hak bâbinè’an sè segghut kadhâddhiyân iyâ arèya:

Kekerasan abasis gender

Kekerasan sè èkalako atas dhâsar orientasi seksual otabâ identitas gender èsebbhut kekerasan abasis gender. Sakabbhina aktivitas se arisiko nyebâbaghi penderitaan bhâdhân, seksual, otabâ emosional, anceman bahaya, pamaksaan, otabâ tindakan laèn sè abatessaghi kabebasanna orèng sakabbhina èyangghep kekerasan abasis gender. Yayasan Pulih nerrangaghi bahwa amarghâ ketidaksetaraan kekowasaan sè èkèba konstruksi gender sè tak setara, BEC ngalamè ketidaksetaraan gender bân arampas kabebasan rakyat. Alasan kadhâddhiyanna kekerasan bân baramma masyarakat nolak otabâ ngritik epangarowè sareng jennis kelamin sè ngalakonè bân sè ngalamè. BEC bisa nyerrang sapa bhâin, tamaso’ orèng lakè’ heteroseksual bân minoritas seksual. Namong, ḍâlem konteks FPIC, orèng binè’ bân komunitas LGBT palèng bânnya’ ngalamè serrangan seksual bhâdhân.

BEC sacara material bisa èsebbâbaghi sareng kamatèyan otabâ cedera sè sarah. Salaèn rèya, orèng sè ngalako KBG bisa nyebâbaghi PMS, nganḍung sè tak ekaterro, aborsi sè tak aman, otabâ ècalè. Pangalaman traumatis bisa nyebâbaghi kasossa’an, katako’an, gangguan stres pasca-trauma, nyakè’èn abâ’ dhibi’, otabâ pangaterro matè’è aba’ dhibi’, manorot perspektif psikodinamik ḍâri penyintas. Salaèn rèya, para penyintas segghut ngalamè dampak sosial bân ekonomi sè negatif jhughân rassa toḍus bân tentangan ḍâri kaluwarga otabâ komunitas.

Kekerasan seksual

Sala sèttong bentu’ kekerasan berbasis gender jârèya pelecehan seksual. Seksualitas orèng èserrang tak ngangghuy èdhi orèng kasebbhut ḍâlem insiden kekerasan seksual. Kekerasan seksual ngâbây korban arassa tak nyaman amarghâ ngalakonè akaḍi’ objek, bennè akaḍi’ orèng sè anḍi’ kendali atas bhâdhân, pèkkèran, bân kalakowanna dhibi’. Kekerasan seksual anḍi’ ḍuwâ’ komponen krusial: partama, unsur pamaksaan bân katadâ’ân atas persetujuan korban. Kaḍuwâ’, manabi korban tak bisa otabâ ghilo’ bisa aberri’ èdhi, akadhi kasus kekerasan seksual ḍâ’ na’-kana- otabâ orèng cacat.

Orèng sè ngalako kekerasan seksual bisa ḍâri jennis kelamin apa bhâin otabâ èlèran sareng korban. Arèya nyirataghi bahwa kaduwâ’ jennis kelamin kèngèng ngalakonè kejahatan sè abahaya rèya dâ’ sapa bhâin, tamaso’ pasangan otabâ sir-siran, orèng towa, tarètan kandung, orèng sè ta’ èkennal, anggota kaluwarga semma’, bân kanca. è ḍimma bhâin, tamaso’ è roma, è kennangan alako, è sakola’an, otabâ è kampus, bisa ngalamè kekerasan seksual.

Manorot Komnas Perempuan, 15 lalakon sè bisa èkalompo’aghin è ḍâlem bentu’ kekerasan seksual, jârèya:

  • Perkosaan
  • Intimidasi seksual tamaso’ ancaman otabâ parcobaan perkosaan
  • Pelecehan seksual
  • Eksploitasi seksual
  • Pardhâghângan orèng binè’ ka’angghuy tojjhuwân seksual
  • Prostitusi paksa
  • Parbhudhâkan seksual
  • Pamaksaan kabin, tamaso’ tellak ghantong
  • Pamaksaan nganḍung
  • Pamaksaan aborsi
  • Pamaksaan kontrasepsi akaḍi’ maksa lo’ ghellem ngangghuy kondom è bâkto ahubungan bân sterilisasi
  • Panyèksaan seksual
  • Okoman sè tak manusiawi bân bernuansa seksual
  • Praktek tradisi bernuansa seksual sè abahaya otabâ mendiskriminasi bâbinè’an (misalla sonnat binè’)
  • Kontrol seksual, tamaso’ lèbât aturan diskriminatif ngangghuy alasan moralitas bân aghâma.

Kekerasan seksual bisa èyalamè sapa bhâin, namong orèng binè’ lebbi segghut dhâddhi korban èbhândhing oreng lakè’. Lebbi bânnya’ orèng binè’ sè dhâddhi korban kekerasan seksual amarghâ persepsi bahwa abâ’na lebbi mandhâp amarghâ jennis kelamin bân gender.

Diskriminasi adhâsar orientasi seksual bân identitas gender

Hak-hak bâbinè’an ètekkan atas dhâsar orientasi seksual, identitas gender, otabâ ciri-ciri seks è bânnya’ naghârâ è sakabbhina dunnya. Bâbinè’an sè nemmo abâ’na sebagai lesbian, biseksual, transgender, otabâ interseks. Bânnya’ jhughân sè dhâddhi korban kekerasan berrâ’, akaḍi’ pemerkosaan otabâ “pemerkosaan korektif”, “matè’èn orèng amarghâ kahormatan”, otabâ penyerrangan seksual. Salaèn jârèya, hak atas kesejahteraan abâ’na bân akses ka perabatan kesehatan bân pendidikan elangghâr.

Individu LGBT neng Indonesia pagghun ngalamè intimidasi amarghâ identitas gender abâ’na. Sebuah kelompok advokasi hak LGBT sè anyama Arus Pelangi alaporaghi bahwa antara taon 2006 bân 2018, bâdâ 1.850 kasus LGBT sè èkennèng aniaya neng Indonesia. Transpuan sè anyama Mira èkennèng aniaya è tangghâl 4 April 2020. Marèna èsangghu ngèco’ dompet bân hp sopir truk, lèma orèng lakè’ ngobbhâr aba’na di’-odi’.

Diskriminasi è kennangan alako

Bâbinè’an segghut dhâddhi sasaran prasangka adhâsaraghi jennis kelamin è kennangan alako. Ngalak disparitas opa, misalla. Hak asasi manossa nontot opa sè paḍâ ka’angghuy tenaga lako sè paḍâ, tapè babinè’an segghut ekecualiaghi ḍâri narèma kompensasi sè adhil.

È bâkto jârèya, rata-rata bâbinè’an sedunnya coma ngasèllaghi sakitar 77% ḍâri apa sè lalakè’an lakonè ḍâlem nyarè kasab. Akibatta, babinè’an ngalamè ketimpangan ekonomi, sè bisa nyeggha abâ’na dhâddhi mandiri sepenuhnya bân polè ningkataghi risiko kemiskinan.