Al-Khawarizmi
Muḥammad bin Mūsā al-Khwārizmī (Arabic: ابوجعفر محمد بن موسی خوارزمی) èngghi panèka sala sèttong Muslim sè ahli ḍâlem bânnya' biḍâng (polimatik) akadhi matematika, astronomi, astrologi, bân geografi sè asalla ḍâri Kufah, Irak. Bhâbhâr sakètar taon 780 masehi è Khwarezmia (samangkèn Khiva, Uzbekistan) bân sèdhâ sakètar taon 850 è Bagdad. Ambhis salanjhâng oḍi'na, al-Khwārizmī dhâddhi ghuru è sakolaan kahormatan è Bagdad sè èpamaddhek bân Khalifah Bani Abbasiyah Ma'mun Ar-Rasyid, tempatta beliau ajhâr èlmu alam bân matematik, termasuk ajhâr terjemahan naskah Sanskerta bân Yunani.
Bukuna sè lu-ghâllu, Al Kitab al Muhtasar fii Hisaab al jabr wa'l Muqabaala, èngghi panèka buku lu-ghâllu sè nerrangaghi solusi sistematik ḍâri persamaan linear bân persamaan kuadrat. saèngghâ beliau èsambhât kalabân Bapa' Aljabar. Al-Khwārizmī jughân ghâḍhuwân peran pentèng ḍâlem makennal'aghi angka arab lebât karjâ Kitāb al-Jam'a wal-I-tafrīq bi-ḥisāb al-Hind sè ghu'-agghu' èadopsi mènangka angka standar sè èangghuy è bânnya' bhâsa kamodiyân èkennal'aghi mènangka Sistem Penomoran Posisi Desimal è dhunnya bârâ' kateppadhân abad ka-12. beliau mabeccè' bân mapaḍhân Geografi Ptolemeus sè bhâghussa paḍâ bân nyerrat serratan tentang astronomi bân astrologi.
Biografi
[beccè' | beccè' sombher]Sakonè' sè bisa èkaonèngè ḍâri kaoḍi'anna, sapanèka jughân lokasi kennengan bhâbhâr èpon. Asalla asmana pola ḍâri Khawarizm (Khiva) sè bâḍâ è Provinsi Khurasan teppa' jhâman kakuasaan Bani Abbasiyah (samangkèn Xorazm, sala sèttong provinsi Uzbekistan). Gelar èpon èngghi panèka Abū ‘Abdu llāh (Arabic: أبو عبد الله) otabâ Abū Ja’far.
Ḍâlem Kitāb al-Fihrist Ibnu an-Nadim, èpangghi sejarah singkatta, asareng kalabân karjâ-karjâ serradhânna. Al-Khawarizmi abhândhreng ambhis sadhâjâ lalakonna antara 813-833. Salastarèna Islam lebbhu ḍâ' ka Persia, Baghdad dhâddhi pusat èlmu bân perdhâghângan, bânnya' sadhâghâr bân ilmuan ḍâri Cina bân India lalana ka kottha panèka, sè jughân èlakonè sareng beliau.
Karjâ
[beccè' | beccè' sombher]Kètab I: Aljabar
[beccè' | beccè' sombher]Al-Kitāb al-mukhtaṣar fī ḥisāb al-jabr wa-l-muqābala (Arab: الكتاب المختصر في حساب الجبر والمقابلة otabâ Kètab sè arangkum Pengitongan Pelengkapan bân Penyeimbangan) èngghi panèka buku matematika sè èserrat taon 830. Kètab panèka arangkum definisi aljabar. Hasèl terjemahan ke ḍâlem bhâsa latin èkennal kalabân Liber algebrae et almucabala.