Lompat ke isi

Zhu Xi

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Zhū Xī otabâ Chu Hsi ( [tʂú ́ ] ; Hanzi ; 18 Oktober 1130 – 23 April 1200), sè èkennal jhughân kalabân gellâr Yuanhui (atau Zhonghui ), panèka filsuf, politisi bân sastrawan Cènah ḍâri  ḍinasti Song . Salèrana panèka sarjana Konfusianisme sè aropaaghi tokoh kotara è Sakolah Prinsip bân panèka rasionalis Neo-Konfusianisme sè palèng pangaro è Cènah. Sombhânga dâ' filsafat Cènah tamaso' aberri' artè khosos dâ' Analects, Mencius, Ajhârân Aghung, bân Doktrin Jhâlân Tengnga (Empa' Buku), penekkenan dâ' panyeliḍhighân cem-macem hal ( gewu ), bân sintesisna dâ' sakabbhina konsep ḍhâsar Konfusianisme, sè abhânto ḍhâsar birokrasi bân pamarèntah Cènah è attas 700 taon. Salèrana èsebbhut pemèkkèr sè palèng pengaro kaḍuwâ' è ḍâlem sejarana Cènah, saamponna Konfusius ḍhibi'.[1]

Odi' bân Matè

[beccè' | beccè' sombher]

Zhu Xi, asall kâlowargana dâri Wuyuan County, Huizhou (è provinsi Jiangxi samangkèn), lahir è Fujian, è dissa ramana atugas ḍhâḍḍhi kâpala polisi subprefektur. Saellana ramana èpaksa kâlowar ḍâri jhâbhâdhân polana nântang kebhijhâkan pânennang pamarèntah dâ' Jurchens è taon 1140, Zhu Xi narèma pârènta dâri ramana è roma. Bânnya' anekdot sè abhuktèaghi jhâ' salèrana panèka na'-kana' sè cè' bhâghusna. Ècathet jhâ' è omor lèma’ taon salèrana bângal atanya ponapa sè bâdâ è lowar Sorgha, bân è omor bâllu' taon salèrana ngartè pentingnga kâbhâghusân Klasik (Xiaojing). Bâkto ghi' ngodâ, salèrana èmotivasi sareng proposisi Mencius jhâ' saḍhâjâna orèng bisa ḍhâḍḍhi orèng sè bhijhâksana.[2] Saellana ramana seda è taon 1143, salèrana ajhâr sareng kancana ramana Hu Xian, Liu Zihui, bân Liu Mianzhi. È taon 1148, è omor 19 taon, Zhu Xi lolos Ujiân Neghârâ bân ḍhâḍḍhi sarjana. Mandat resmi awwâl Zhu Xi panèka ḍhâḍḍhi Panitera Subprefektural Tong'an (同安縣主簿), sè èlayanè ḍâri taon 1153 kantos 1156. molaè taon 1153 salèrana molaè ajhâr è bâbâna Li Tong, sè noro' traḍisi Neo-Konfusianisme Cheng Hao bân Cheng Yi, bân resmi ḍhâḍḍhi moreḍḍhâ è taon 1160.

È taon 1179, polana ta' atugas resmi molaè taon 1156, Zhu Xi èyangka’ ḍhâḍḍhi Prefek Distrik Militer Nankang (南康軍), è dissa salèrana maodi’ polè Akademi Gua Rusa Putih (Cèṭa'an:Zh).[3] bân èpatoron tello taon saterrossa polana nyerrang kakorangan bân korupsi pan-bârâmpan pejabat sè pengaro. Saellana èpaambu, salèrana ètellèk ngalakonè bânnya' kajahaḍhân bân èghâbây petisi kaangghuy ngaeksekusi Zhu Xi. Kâbânnya'an oposisi panèka èpimpin sareng Han Tuozhou, Perḍana Menteri, sè aropaaghi saingan politik Zhu.[4][5] Maske pangajaranna èserrang bânnya' orèng penteng, para' saèbu orèng sè bângal hadir è pâmakamanna.[6] Saellana Han Tuozhou seda, penerros Zhu Zhen Dexiu, abareng Wei Liaoweng, aghâbây cabang Neo-Konfusianisme Zhu ḍhâḍḍhi filsafat sè dominan è istana Song.[7][8]

È taon 1208, bâllu' taon saamponna seda, Kaisar Ningzong dâri Song mabâli Zhu Xi bân ngormatè Zhu Xi kalabân nyamana Wen Gong (文公), sè artena "Orèng Berbudaya sè èhormatè".[9] Ra-kèra taon 1228, Kaisar Lizong dâri Song ngormatè kalabân gelar kâhormathân pasca seda Adipati (Neghârâ) Hui (徽國公).[10] È taon 1241, papan perèngathân ghâbây Zhu Xi èpasang è Kuil Konfusianisme è Qufu.[11] Satèya, Zhu Xi èhormati mènangka sala sèttong dâri " Dhubellas Filsuf " (十二哲) dâri Konfusianisme.[12] Sinologi bân orèng Cènah modern serrèng aroju’ ḍhâḍḍhi Zhu Wen Kung (朱文公) Mènangka tebbâs nyamana.

  1. ↑ Confucius; Slingerland, Edward (2006). The Essential Analects: Selected Passages with Traditional Commentary. (dalam bahasa Inggris). Hackett Publishing. hlm. 148. ISBN 1-60384-346-9.
  2. ↑ Thompson, Kirill (2017). Zalta, Edward N. (ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (in Inggris) (Musim Panas 2017 ed.). Metaphysics Research Lab, Stanford University.
  3. ↑ Gardner 1990, hlm. 3-6.
  4. ↑ Xu, Haoran. "The Relationship Between Zhen Dexiu and Neo-Confucianism:under the Background of an Imperial Edict Drafter" CNKI (dalam bahasa Inggris). Journal of Peking University (philosophy of Social Sciences). Diarsipkan dari versi aslitanggal 2018-06-15. Èaksès 2025-04-05.
  5. ↑ Rodney Leon Taylor; Howard Yuen Fung Choy (Januari 2005).The Illustrated Encyclopedia of Confucianism: A-M (dalam bahasa Inggris). The Rosen Publishing Group. hlm. 53. ISBN 978-0-8239-4080-6.
  6. ↑ Chan 1963, hlm. 588.
  7. ↑ Bettine Birge (7 Januari 2002).Women, Property, and Confucian Reaction in Sung and Yüan China (960–1368) (dalam bahasa Inggris). Cambridge University Press. hlm. 183. ISBN 978-1-139-43107-1.
  8. ↑ "Writings of the Orthodox School". World Digital Library (dalam bahasa Inggris). Library of Congress. Èaksès 2025-04-05.
  9. ↑ Chan 1989, hlm. 9.
  10. ↑ Chan 1989, hlm. 34.
  11. ↑ Gardner 1989, hlm. 9
  12. ↑ "World Architecture Images- Beijing- Confucius Temple". Èaksès 2025-04-05.
Èpondhut ḍâri "https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Zhu_Xi&oldid=42624"