Vasco da Gama
 | |||
| Asmana ḍâlem bhâsa asli | (pt) Vasco da Gama  | ||
|---|---|---|---|
| Carèta oḍi' | |||
| Èlahèraghi | 1469 Sines (id)  | ||
| Sèdhâ | 24 Ḍèsèmber 1524 (54/55 taon) Kochi, India (id) | ||
| Penyebab kematian (id) | Malaria (id) | ||
| Tempat pemakaman (id) | St. Francis Church (en) (1524 (Kalender Masehi Gregorius)–1539 (Kalender Masehi Gregorius)) Church of Santa Engrácia (en) Biara Jerónimos (id) | ||
5 Sèptèmber 1524 – 24 Ḍèsèmber 1524 ← Duarte de Meneses (en) – Henrique de Meneses (en) → | |||
| Kalakoan | |||
| Karjâ | Explorer (en) , world traveler (en) , seafarer (en) bi' naval officer (en) | ||
| Kesetiaan (id) | Kerajaan Portugal (id) | ||
| Pangkat militer (id) | laksamana (id) | ||
| Ordo keagamaan (id) | Fransiskan (id) | ||
| Lain-lain (id) | |||
| Gelar bangsawan (id) | Count of Vidigueira (en) | ||
| Pasangan nikah (id) | Catarina de Ataíde (en) | ||
| Pottra | Estêvão da Gama (en) Cristóvão da Gama (mul) | ||
| Orèng towa | Estêvão da Gama (en) , Izabel Sodre (en) | ||
| Saudara (id) | Paulo da Gama (en) | ||
 | |||
Vasco da Gama ( IPA: ['vaʃku dɐ 'gɐmɐ] ( Sines, Alentejo, Portugal, c. 1469 – 24 Desember 1524 è Kochi, India ) panèka sèttong penjelajah Portugis, sè nemmoè jhâlân tasè' langsong dâri Eropa ka Malabar, India kalabân ngalakonè parjhâlânan tase' alènglèngè Afrika .
Carètana
[beccè' | beccè' sombher]Da Gama ètugas sareng Rato Manuel I dâri Portugal kaangghuy nyarèh tana Kristen neng benua Tèmor (salèrana, akadhi bânnya' orèng Eropa laènna, nyangka jhâ' India panèka Karajaan Kristen dâri Prester John ), bân kaangghuy èghâdhui aksès Portugis ka pasar komersial è benua Tèmor. Da Gama ajhâlâjhâ malowas maritim dâri orèng sè sabèllunnah Bartolomeu Dias, sè lu-ghâllunah alènglèngè Tanjung Harapan è Afrika taon 1488, sè èpuncak kalabân jhâlâjhâân tasè’ Portugis sè èdukung sareng sakola'an palajârân dâri Henrique sang Navigator.
Parjhâlânan Da Gama ahasèl abhângon rute saghârâ dâri Eropa ka India sè mungkinaghi pardhâghângan sareng Tèmur Jhâu, tanpa aghunaaghi rute kafilah Jalur Sutera sè larang bân ta' aman antara Tèmur Tengngah bân Asia Tengnga . Namong, parjhâlânan panèka jhughân taseddhâl karana ta' bisa ngaterraghi râng-bhârâng sè èkasennengi ghâbây orèng-orèng Asia Kènè’ bân India. Rute panèka possa’ kalabâ bâbâjhâ: namong 54 dâri 170 kelasi, bân duwâ' dâri empa' kapal, abâli ka Portugal kalabân salamet è taon 1499. Namong, parjhâlânan da Gama sè lu-ghâlluh langsung ngasèlaghi era dominasi Eropa saabiddhâ ratosan taon lèbât kakowadhân tasè’ bân pardhâghângan, bân 450 taon kolonialisme Portugis è India sè ngasèllaghi arta bân kakowasaan dâ’ tahta Portugis.
Eksplorasi sabellunna da Gama
[beccè' | beccè' sombher]Molaè awwâl abad ka-15, sakola'an palajârân Henrique sang Navigator ampon malowas pangataowan Portugal tentang ghâris pantai Afrika. Molaè taon 1460-an, tojjuwânna kaangghuy alènglèngè konco' lao'na benua kaangghuy ngaollè aksès sè lebbi ghâmpang dâ’ arta India (otamana sa’ang celleng bân pon-rempon laènna) lèbât jhâlân tasè' sè bisa èandhâlaghi.[1]
E bâkto da Gama omor 10 taon, rencana jhângka lanjhângah panèka molaè bâdâ hasèlla. Bartolomeu Dias ampon abâli dâri parjhâlânan alènglèngè Tanjung Harapan, saamponna ajhâlâjhâ kantos Fish River ( Rio do Infante ) è Afrika Lao’ samangkèn, bân èverifikasi jhâ' pasèsèr sè ta' èkennal èbâgi ka’dinto kastos dâ' tèmor lao'.[2]
Eksplorasi darat sè èlaksanaaghi è bâkto sè padâ è masa pamarènta'an João II dâri Portugal adukung teori jhâ' India bisa ècapa' lèbât tasè' dâri Samudra Atlantik . Pêro da Covilhã bân Afonso de Paiva èutus lèbât Barcelona, Napoli, bân Rhodes, ka Alexandria, bân dâri ka'ḍissa' ka Aden, Hormuz, bân India, sè abuktèaghi jhâ' teori panèka bisa è andhâlaghi.
Ghi’ bâdâ karèna kaangghuy sèttong pajhâlâjhâ kaangghuy abuktèaghi jalur antara panemuan Dias bân Pero da Covilha bân De Paiva, bân kaangghuy ahubungaghi pecca’an-pecca’an sè tapèsa dâddhi jalur pardhâghângan sè apotensi ngontongaghi dâ’ Samudra Hindia. Tugas sè awwâllâ èpasra'aghi dâ’ ramana Da Gama ètabâaraghhi ka Vasco sareng Manuel I karana catettanna alindungè stasiun pardhâghângan Portugis è salanjhângnga Pantai Emas Afrika dâri èhancuraghi sareng Perancis.
Parjhâlânan Lu-Ghâlluna
[beccè' | beccè' sombher]Tangghâl 8 Juli 1497 Vasco da Gama mimpin armada empa' kapal kalabân awak 170 orèng dâri Lisbon.[3] Jarak sè èlampa'aghi dâlem parjhâlânan alènglèngè Afrika ka India bân abali lebbi jhâu dâri alènglèngè khatulistiwa. Para navigator Portugis tamaso' sè palèng pangalaman, Pero de Alenquer, Pedro Escobar, João de Coimbra, bân Afonso Gonçalves. Ta' èkataowè persis saponapah orèng sè bâdâ è bhân-sabbhân kapal namong ra-kèra 55 orèng sè abâli, bân duwâ' kapal èlang. Kapal sè duwâ' panèka anyar èghâbây kaangghuy palajârân, mungkin Caravel bân kapal pasadiyâân.
Kapal sè èmpa' panèka:
São Gabriel, èparentaaghi sareng Vasco da Gama; sèttong karamba 178 ton, lanjhânga 27 m, lebâr 8,5 m, draft 2,3 m, lajâr 372 m2.[4]
São Rafael, èparentaaghi sareng tarètanna Paulo da Gama ; Dimensi sè padhâ sareng São Gabriel.[4]
Caravel Berrio, lebbi kènè’ sakonè' dâri duwâ' kapal sè sabellunna (saterrossa èobâ nyamana dhâddhi São Miguel), èparènta sareng Nicolau Coelho.[4]
Kapal panyempenan sè ta' èkataowè nyamana, sè èparènta'aghi sareng Gonçalo Nunes, è budi arè èlang è semma'na Teluk São Brás, è salanjhângnga pasèsèr tèmor Afrika.[4]
India
[beccè' | beccè' sombher]
Palajârân Vasco da Gama sampèk napa' ka India è tangghâl 20 Mei 1498.[5] kadhâng bâdâ parundingan sè sengit sareng pangowasa satempat (biasana èinggrisaghi dhâddhi Zamorin), sè ngasèlaghi Wyatt Enourato, è dâlem palabânan dâri para padhâghâng Arab. Ahèrra da Gama bisa ollè sorat sè ambigu sè aghândhu' konsesi ghâbây hak-hak dhâghâng, tapè da Gama kodhu mangkat ta' kalabân paènga’an saampona Zamorin maksa da Gama kaangghuy anèngghâlaghi sadhâjâna bhârângnga mènangka jaminan. Da Gama ajâgâ bhârângnga, namong anènggalaghi pan-bârâmpan orèng Portugis kalabân parènta kaangghuy molaè pos dhâghâng.
Abèli
[beccè' | beccè' sombher]
Paulo da Gama matè è Azores è parjhâlânan molè, namong bâkto Vasco da Gama abèli ka Portugal è bulân September 1499, èpon ngaollè hadiah sè sanget rajâ mènangka orèng sè ampon berhasil awujudaghi rèncana sè ampon èsoson 80 taon. Salèrana ngaollè gelar "Laksamana Samudra Hindia", bân hak-hak feodal attas Sines èkokoaghi. Salèrana jhughân èparèngè gelar Dom ( ètong ) sareng Manuel I.
Palajârân Da Gama abuktèaghi jhâ' pantai Afrika sè lebbi jhâu (pantai Tèmor), Contra Costa, panèka penting ghâbây kapentingan Portugis. Palabbhuwânna nyadiyâaghi aèng bân perlengkapan, kaju bân palabbhuwân kaangghuy reparasi, bân kennengngan kaangghuy adântos mun kèng musèm tak ngontongaghi. Salaèn ghinèka, komoditas pon-rempon jhughân ampon tabhuktè mènangka kontribusi penting dâ' ekonomi Portugis.
Palajârân sè Kapèng Duwâ'
[beccè' | beccè' sombher]Tangghâl 12 Februari 1502, da Gama alajâr polè kalabân armada 10 kapal perrang, kaangghuy maksaaghi kapentingan Portugis.[6] Pedro Álvares Cabral èkèrèm ka India 2 taon sabellunna (è bâkto ta' ètengnget nemmo Brasil, sanajân bâdâ sè ngoca' jhâ' hal ka’dintoh èlakoni kalabân ètengnget), bân nemmo jhâ' orèng-orèng è pos dhâghâng ampon èpatè'è, bân è bâkto nemmoè palabânan sè langkong jhâu, da Gama ngebom Calicut. Èpon jhughân ngèba molè sutra bân emmas kaangghuy abuktèaghi jhâ' èpon ampon entar dâ’ India polè.
È sèttong bâkto, da Gama anantè' kapal sè abâli dâri Makkah, bân arampa' sadhâjâna bhârâng dhâghânganna. Saamponnah ghinèka rèng-orèng èkorong sadhâjâ 380 penumpang bân kapal ghinèka èobbhâr. Sanaos ollè empa' arè kapal panèka tasellem bân sè matè sadhâjâna panumpangah, lakè', binè' bân na'-kana', è bâkto da Gama abâli ka Calicut è tangghâl 30 Oktober 1502, Zamorin sangghup atandatangani parjhânjhiyân.[7]
Da Gama nyerang dan nuntut upeti dâri palabbhuwân Kilwa sè èkowasaè rèng-orèng Arab neng Afrika Tèmor, sala sèttong palabbhuwân sè noro’ dâlem upaya alabân Portugis. Da Gama amain peran mènangka sè andik kapal sè èparèngè èdhin kaangghuy nyerang kapal-kapal dhâghâng sè dâri Arab. Ahèrra da Gama ngancorraghi sèttong armada Calicut sè bâdâ 29 kapal, bân ghâpanèka naklokaghi kotta palabbhuwân kasebbut. Mènangka ghânjhârân dâ’ kaamanan, da Gama ngaollè konsesi-konsesi dhâghâng sè sanget arghâ bân bhârâng rompa’an sè jumlanah bennyak, sè madhâddhi salèrana èkalèburi sareng takhta Portugal.
Saamponnah abâli dâ’ Portugal, è bulân September 1503, da Gama èpadhâddhi Count of Vidigueira è tana sè sabellunna èghâdhui sareng kalowarga Bragança. Salèrana jhughân èparèngè hak feodal bân yurisdiksi attas Vidigueira bân Vila dos Frades.
Palajârân sè Kapèng Tello'
[beccè' | beccè' sombher]Saamponnah ollè reputasi sè èkatako'è mènangka "pamarè" dâri sadhâjâ masalah sè muncul è India, èpon èutus ka ana' benua polè è taon 1524. Rencanana èngghi panèka kaangghuy aghântè Eduardo de Menezes mènangka rato ngodè (bâkkèl) dâri wilayah kakowasaan Portugis, namong èpon èkennèng malaria ta' abit saamponna dâpak dâ’ Ghuwâ bân matè è kottah Cochin è malem Natal 1524. Mayyiddhâ èkobhur è St. Francis, Fort Kochi, Kochi, bân salastarèna kerangka tolangngah èallè dâ’ Portugal è taon 1539 bân èkobhur polè è pasarèan sè cè' lèburrâh è Vidigueira. Biara Hieronimit è Belém èbhângon kaangghuy ngormatè palajârânnah ka India.
Sangkolan
[beccè' | beccè' sombher]Da Gama bân binèna, Catarina de Ataíde, andi' ana' lalakè' ennem bân sèttong ana' binè': Francisco da Gama, Count of Vidigueira ; Esteve da Gama ; Paulo da Gama ; Christovoy da Gama ; Pedro da Silva da Gama ; Alvaro de Athaide ; bân Isabella de Athiade da Gama .
akadhi orèng laèn saamponna Henry sang Navigator, da Gama tanggung jawab ghâbây kaberhasilan Portugal mènangka kakowadhân kolonial sè lu-ghâlluh. Salaèn palajârân ghâpanèka, kaahlianna è dâlem acamporaghi politik bân perrang è sisi laènna dunnya sè nempattaghi Portugal è posisi nomer sèttong è dâlem pardhâghângan neng Samudra Hindia.
Epik nasional Portugal, Lusíadas dâri Luís Vaz de Camões umumma akaè’an kalabân palajârân-palajârân Vasco da Gama.[8]
Saamponnah palajârân da Gama sè lu-ghâlluh, Karaton Portugis ngèdingaghi jhâ' ngamanè pos-pos è pasèsèr tèmor Afrika bhâkal tabhuktè penting kaangghuy ajâgâ jhâlân dhâghâng dâ’ Tèmor jhâu.
Kottah palabbhuwân Vasco da Gama è Goa ènyamaè kaangghuy ngèng’èh da Gama. Saterrossa, kawah Vasco da Gama, kawah rajâ è bulân . Bâdâ tello' klub bal-balan è Brasil (tamaso ' Club de Regatas Vasco da Gama ) bân Klub Olahraga Vasco è Goa sè jhughân ènyamaè kalabân nyamana. Gereja è Kochi, Kerala, Gereja Vasco da Gama, kennengngan pribadi è polo Saint Helena bân Jembatan Vasco da Gama kabbhi ènyamaè kaangghuy èkennang.
Da Gama bâdâ è paringkat 86 è dâlèm bukuna Michael H. Hart 100 Orèng Palèng Pangaro Dâlem Sejarah.[9]
È taon 1998, usaha mabâdâ paènga’an ka-500 taon kadâtengannah da Gama neng India, èbatallaghi sareng pamarènta Portugis karana orèng bânnya' sè ta' senneng dâ’ acara kasebbhut.[10][11]
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Subrahmanyam, S. (1997). The Career and Legend of Vasco Da Gama. Britania Raya: Cambridge University Press.
- ↑ Biografi Vasco da Gama, Sang Penjelajah Lautan Legendaris. Kumparan. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Ade S. Sejarah Dunia: Benarkah Ada Pembantaian dalam Penjelajahan Vasco da Gama?. national Geographic. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Eila M.J. Campbell. Vasco da Gama. Britannica. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Ahmad M. Sewang. FOOTNOTE HISTORIS: MENGENANG VASCO DA GAMA SEBAGAI PETUALANG. UIN Alauddin Makkasar. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Vasco da Gama. The Mariners' Museum and Park, The Ages of Exploration. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Vasco da Gama Arrives in India 1498 (Google cached version) Dana Thompson, Felicity Ruiz, Michelle Mejiak; 15 Desember 1998;n Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ "The Lusiads". World Digital Library. 1800–1882. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Michael H. Hart. 100 Tokoh Paling Berpengaruh: Dalam Sejarah. (2016). (n.p.): Banana Books.
- ↑ "Indians says NO". Èarsip dâri vesi asli tangghâl 2007-03-13. Èakses tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Explorer or Exploiter? Rediff On The Net - www.rediff.com.
Pranala Lowar
[beccè' | beccè' sombher] |
Wikimedia Commons anḍi' mèḍia sè atopik rèya è Vasco da Gama. |
- Vasco da Gama Diarsipkan 2007-11-04 di Wayback Machine. Dâlem Prominent People
- (Inggris) da Gama's Round Africa to India.
- (Inggris) da Gama web tutorial Diarsipkan 2007-07-03 di Wayback Machine. with animated maps.
- "vasco da gama") 581 works on Vasco da Gama in The European Library Harvest.