Thomas Aquinas
Santo Thomas Aquinas OP (Bhâsa Italia: Tommaso d'Aquino; 1225 – 7 Maret 1274) iyâ arèya biarawan Dominika Italia, pendèta Katolik, bân Doktor Gerejâ. [1]Thomas rèya ahli hokom, teolog, bân filsuf sè cè' pangarona ḍâ' traḍisi skolastik, sè èkennal jhughân mènangka Dokter Angelicus bân Doktor Communis. Nyama Aquinas rèya èkaollè ḍâri asallla leluhurra è comune Aquino, Italia è ḍâlem regione Lazio samangkèn.
Thomas iyâ arèya pandukung klasik teologi alam sè palèng èkennal bân èkennal mènangka ramana Thomisme, kalabân alasanna jhâ' kakowadhân pèkkèran (akal) ètemmoè è ḍâlem Gustè Allah. Pangarona ḍâ' pamèkkèran Bârâ' cokop signifikan, bân bânnya' filsafat modèrn sè ngembangaghi otabâ nantang ide-idena, khusussa è bâgiyân ètika, hokom alam, mètafisika, bân tèori politik. Ta' paḍâ bân bhân-sabbhân aliran pèkkèran laènna è Gereja è bâkto jârèya, Thomas narèma sabâgiyân ḍâri pèkkèran sè èjhârbâ'aghi sareng Aristoteles—sè èsebbhut "Filsuf"—bân nyoba' aghâdhuè sintèsis filsafat Aristoteles kalabân prinsip-prinsip Kristen. Karya-karyana sè palèng èkennal iyâ arèya Summa Theologiae bân Summa contra Gentiles. Tafsèr-tafsèr sè èkaghâbây è antarana tolèsân soccè bân Aristoteles jhughân aropaaghi sèttong bâgiyân penting ḍâri karyana. Salaèn jârèya, Thomas èkennalla polana himne eukaristi, sè èpadhâddhi bâgiyân ḍâri liturgi Gereja.
Gereja Katolik ngormadhi Thomas Aquinas mènangka orèng soccè, [2]nganggep Thomas mènangka ghuru sè èconto ghâbây orèng sè ajhâr dhâddhi imam, bân jhughân mènangka èksprèsi sè palèng tèngghi ḍâri akal kodrati bân tèologi spekulatif. È jhâman samangkèn, kalabân arahan kepausan, pangajhârân karya-karya nèka ampon abit dhâddhi sala sèttong mata kuliah otama sè èparloaghi ghâbây orèng sè nyarè pentahbisan mènangka imam otabâ diakon, bân jhughân ghâbây orèng sè bâdâ è bina è aghâmâ bân mahasiswa ḍâri bhân-sabbhân disiplin khusus (filsafat, teologi Katolik, sejârâ Gereja, liturgi, bân hokom kanonik).
Thomas Aquinas èangghep sala sèttong filsuf bân teolog Gereja Katolik sè palèng èkennal.[3] Paus Benediktus XV nyata'aghi: "Ordo [Dominikan] iyâ arèya ... èkennal anyar bâkto Gereja ènyata'aghi jhâ' pangajaranna Thomas rèya pangajaranna dhibi' bân Dokter, sè èhormati kalabân pujian khusus sareng para Paus, [iyâ arèya] ghuru bân pelindung sakola'an Katolik." Filsuf Inggris Anthony Kenny nganggep Thomas marghâ sala sèttong ḍâri "dosen filsuf palèng bhâghus è dhunnya barâ'".
Biografi
[beccè' | beccè' sombher]Kaoḍi'en awwâl (1225–1244)
[beccè' | beccè' sombher]Thomas kamungkinan lahèr è Roccasecca, sè bâḍâ è Aquino, [4]sèttong Kabupatèn kona è Kerajaan Sisilia (bagiyân Lazio samangkèn è Italia), ca 1225. Mènorot pan-bârâmpan pangarang, Thomas rèya lahèr è kastèl ramana, Landolfo ḍâri Aquino. Makkè bânnè ḍâri kalowarghâ sè palèng kobâsa, Landolfo èangghep soghi. Mènangka ksatria sè alayanè Rato Ruggero II, dhibi'na èpon aghâdhuè gelar miles. Embu'na Thomas, Teodora, tamaso' cabang Rossi ḍâri kalowarghâna Caracciolo ḍâri Napoli. Sinibaldo, ale'na Landulf, iyâ arèya abbas biara ḍâri Benediktin sè partama è Monte Cassino. È bâkto sakabbhi na'-kana' lakè' laènna è ḍâlem kalowarghâna nerrossaghi karir è militer, kalowarghâna nyoro Thomas noro'è pamanna maso' ka biara; arèya aropa jhâlân karir sè normal kaghâbây na'-kana' lakè' sè ghi' ngoḍâ è kalowarghâna bhângsawan Italia lao'.
Thomas molaè pandidighân awwâl è Monte Cassino è omor lèma taon. Namong, saamponna konflik militer antara Kaisar Frederick II bân Paus Gregory IX è awwâl taon 1239, Landulf bân Theodora ètarèma Thomas ka studium generale (universitas) sè èpadhâddhi kaisar è Napoli. Thomas kamungkinan kennal sareng Aristoteles, Averroes (Ibn Rushd), bân Maimonides è bâkto ajhâr è dhissa'; kabbhi saterrossa èpangaro filsafat teologisna. È bâkto ajhâr è Napoli Thomas jhughân èpangaro Giovanni di S. Giuliano, sèttong pengkhotbah Dominika è Napoli, sè terlibat ḍâlem opaya aktif ordo Dominika kaangghuy ngajhâ' anggota sè alèm. È ḍissa, guruna è bidang aritmatika, astronomi, bân musik iyâ arèya Petrus de Ibernia.
È bâkto omor 19 taon, Thomas motossaghi kaangghuy noro' Ordo Dominika sè ghi' uruh èbangun. Kapotosan jârèya ta' èkasennengngè kalowargana. È ḍâlem opaya kaangghuy nyegghâ Teodoro ḍâri campor tangan ḍâlem pilihan Thomas, para frater Dominikan ngator Thomas kaangghuy apinda ka Roma, bân ḍâri Roma, ka Paris. Namong, è jhâlân ka Roma, atas parentana Theodora, tan-tarètanna Thomas nangkep è bâkto Thomas ngènom ḍâri sombher bân èghibâ abâli ka orèng towana è kastel Monte San Giovanni Campano.
Thomas ètahan para' sataon è kastel kalowargana è Monte San Giovanni bân Roccasecca ḍâlem opaya kaangghuy nyegghât maklè ta' ngala' juba biara Dominikan bân kaangghuy maksa'aghi maklè èlang aspirasi anyarra. Masala politik ngalang osaha Sri Paus kaangghuy marènta'aghi Thomas èbebasaghi, sè aghâbây okomanna ètambâ. Thomas ngalèbâdhi masa parcobaanna sè èalami kalabân ngajhâri tan-taretan binè'na bân ajalin hubungan bân anggota Ordo Dominikan. Kalowargana dhâddhi putus asa è ḍâlem osahana kaangghuy ngalangè Thomas, sè pagghun nekat kaangghuy noro' para frater Dominikan. È sèttong arè, tan-taretanna se kadhuwâ motossagi ngangguy jasana pelacur kaangguy ngèbâ abâ’na kalabân agoda. Menorot carèta lègenda, Thomas ngojhu' pelacur kalabân ngayun bessè apoy. Malem jârèya, duwâ' malaèkat nampa'aghi ka Tomas è bâkto Tomas tèdung bân makowataghi tekad kaangghuy pagghun selibat.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Wahdani, Azmi, and Radea Yuli A. Hambali. "Poligami Perspektif Filsafat Keadilan Thomas Aquinas." Diarsipkan 2024-09-09 di Wayback Machine. Gunung Djati Conference Series. Vol. 19. 2023. Aksès 2025-04-16.
- ↑ Monteiro, Yohanes Hans, et al. "Peran Imam Dalam Teologi Rahmat Thomas Aquinas Dan Relevansinya Dengan Diskursus Problematik Hidup Para Imam Masa Kini." JPAK: Jurnal Pendidikan Agama Katolik 24.1 (2024): 70-89. Aksès 2025-04-16.
- ↑ Wungow, Jefri. "TEOLOGI DAN KESALEHAN ABAD PERTENGAHAN." RHEMA: Jurnal Teologi Biblika dan Praktika 2.1 (2016). Aksès 2025-04-16.
- ↑ Novanto, Muhammad Dwi. "Studi Komparasi Konsep Pendidikan Akhlak Ibnu Miskawaih dalam Kitab Tahdzib Al-Akhlak dan Filsafat Etika Thomas Aquinas." Hikmah 21.1 (2024): 97-114. Aksès 2025-04-16.