Takbèrân
Takbèrân aroju' ka kagiatdhân maca kalèmat takbir (الله أكبر Allahu Akbar) areng-bhâreng orèng sè sèttong aghâma Islam. Kalèmat kasebbhut aropaghi camporan bhânta na antara Malaèkat Jibril, Nabbhi Ismail, bân Nabbhi Ibrohim sè segghut è ka bhânta, monyè na"Allahu Akbar, Allahu Akbar, Allahu Akbar. Laa ilaaha illahu Wallaahu Akbar. Allahu Akbar walillahilhamd".[1] È inḍonèsia, takbèrân umumma aroju' ka kagiatdhân è malem arè kaangghuy ngambâ' ḍâtengnga tellasân Idulfitri bân Iduladha è kalagghuân arè na. Aktivitas rèya bèyasana è kalako kalabân pawai è jhâlânan, torkadhâng sambi ngèbâ thong-thong, oncor bân lampiyon. Rèng-orèng takbèrân ajhâlân abhâreng abentu' bhârisân kaangghuy ngalèlèngngè kampong, molaè ḍâri masjid sampè' ḍâpa' ka masjid bâkto mangkat. Namong, bâḍâ kèya takbèrân sè coma è kalako tanpa ngalèlèngngè kampong bân coma bâḍâ è masjid.[2]
Bâḍâ pan-bârâmpan macem tradisi takbèrân sè bhidhâ è nèyap wilajâ Inḍonèsia. Conto na è Gorontalo bâḍâ tradisi tambilo tohe, iyâ arèya parayaan masyarakat Gorontalo sè nyabâ' bânnya' oncor è tana sè kosong, bisa sampè' aèbuwân kaangghuy è pabentu', misalla bentu' al-Qur'an, katopa', kaligrafi bân laènna. Bâḍâ jhughâ tradisi meriam karbit è Pontianak, sè è bârnaè kalabân ngangghuy paleddhu'ân meriam sopajâ amonyè rajâ. Leddhu'ân meriam rèya è kaparcajâ bisa ngojuk roh jahat sè aganggu è malem takbèrân.[3]
Takbèrân segghut è artèyaghi rassa sokkor bân nganghungngaghi kalaghungan Allah SWT, kaangghuy bentu' perayaan ḍâ' ka kasoksèsân masyarakat Islam ḍâlem ngalakonè ibâḍâ è bulân Romadon, sarta kaangghuy bentu' rassa katarètanan sè paḍâ aghâma Islam.[2]
Hokom
[beccè' | beccè' sombher]Bâḍâ pro bân kontra tentang takbèrân. Pihak pro ngoca' ta' masalah karna taḍâ' atoran sè alarang. È pihak laèn (kontra) ngoca' ta' è anjhurraghi karna kabânnya'an olama' ngoca' bahwa taḍâ' takbèrân bâkto malem 1 Syabâl, olama' nyebbhuttaghi bahwa takbèrân coma è kalako bâkto mangkat abhâjâng Idulfitri.
Mètorot sajjhârâ è jhâman Nabbhi Muhammad, takbèrân è kalako sajjhek maghrib 1 Syabâl sampè' marèna abhâjâng Idulfitri. Nabbhi Muhammad paḍâ ngalakonè, Nabbhi Muhammad atakbèr è lapangan sampè' marè abhâjâng. Namong, è jhâman Umar bin Khattab, takbèrân è obâ dhâddhi marèna abhâjâng Idulfitri. Sajjhek jèya, takbèrân è kalako lagghu bân berjemaah.
Ḍâlem tradisi Islam, takbèrân aropaaghi sala sèttong bentu' syiar sè è anjhurraghi, otama na bâkto maso' ka arè tellasân. Adhâsar ka pendapat Ibnu Abbas, sè è kala' bi' Imam Abu Thalib Al-Makki, Al-Hidayah Ila Bulughin Nihayah, bahwa ummat Islam è anjhurraghi kaangghuy atakbèr sajjhek ngatèla' hilal bulân Syabâl tandhâ maso' na Idulfitri.
Pendapat sè paḍâ jhughâ è totorraghi bi' Ali bin Abi Thalib bân Zaid bin Aslam, sè notorraghi takbèr è kalako bâkto mangkat nojjhu ka Masjid otabâ tempat bhâjâng Idulfitri. Hal arèya nojjhuawaghi bahwa takbèr bânnè maso' na bulân Syabâl.
Sabâtara jrèya, Muhammad bin Qosim Al-Ghazi, ḍâlem kètab Fathul Qarib, takbèr è sonnattaghi ka sakabbhina muslèm lakè' otabâ binè, sè bâḍâ è romana otabâ sè è parjhâlânan. Takbèr rèya bisa è kalako è pan-bârâmpan kennengngan, kadhi roma, jhâlân, masjid otabâ pasar.
Bâkto molayya takbèr iyâ arèya sajjhek competdhâ mata'arè è malem tellas bân asambhung ka imam maso' bhâjâng Idulfitri. Namong, bhidhâ kalabân takbèr è Iduladha, takbèr Idulfitri ta' è syarèaattaghi samarèna bhâjâng, maskè mètorot Imam An-Nawawi ḍâlem kètab Ak-Adzkar, teptep è anjhurraghi kalabân sonnat.[4]
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Toipah, "Sejarah Takbiran: Sebuah Dialog Antara Malaikat Jibril, Nabi Ismail, dan Nabi Ibrahim" Diarsipkan 2023-04-24 di Wayback Machine.. iqra.id. Aksès tangghâl 2025-04-11.
- ↑ 2,0 2,1 Afrialldi, Riz, "Takbir Keliling: Dahulu, Kini dan Nanti". cxomedia.id, 2022-05-1. È Aksès tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Wening, Tyas, "Menjelang Idul Fitri, Simak Tradisi Unik Takbiran Berbagai Daerah di Indonesia, yuk! - Bobo". bobo.grid.id. 2019-06-03. Aksès tangghâl 2025-04-11.
- ↑ Zainuddin Lubis, "Tafsir Surat Al-Baqarah Ayat 185: Perintah, Makna, dan Hukum Takbir Malam Idul Fitri", nuonline. 2025-03-29. È aksès tangghâl 2025-04-11.