Sunni

Sunni (/ˈsuːni, ˈsʊni/, KBBI: Suni) èngghi panèka ranca' (fikrah) palèng rajâna Islam, sè èanut 85-90% populasi penḍuḍuk Muslim. Asmana asalla ḍâri kata Sunnah, artèna noro'è ajhârânna Nabi Islam Muhammad.^[1]

Perbhidhâ'ân Sunni kalabân Syiah kaètanna kaabân perbhidhâ'ân tentang pasèra sè pantes mènangka penerrossa nabi Muhammad sè dhâddhi perbhidhâ'ân antara akidah bân fikih. Mènorot kabiyasa'an Sunni, Muhammad ta' ngaghungè panerros bân orèng-orèng sè tamaso' ḍâlem kadhâddhiyân Saqifah mèlè Abu Bakar mènangka khalifah. Panèka bhidhâ kalabân pandhengan Syiah, sè ngangghep jhâ' Muhammad mèlè Ali bin Abi Thalib mènangka panerrossa.

Orèng sè nganut ranca' islam panèka lebbi nyebbhut abâ'na mènangka "ahli sunnah", otabâ lebbi lanjhângnga ahlussunnah wal-jamā'ah ("orèng sè noro'è sunnah bân bâḍâ è golongan Jama'ah"). Pangèkot ḍâri ahlus-sunnah èkennal kalabân sebbhutan Sunni. Sunni segghut èjhuluki mènangka "Islam Ortodoks", maskè bânnya' ulama bân pakar aghâma nentang.

Al-Qur'an bân hadits (utamana sè bâḍâ è ḍâlem Kutubussittag) bân ijma', dhâddhi dhâsar fikih Sunni. Syari'ah ètoronaghi kalabân pertèmbhângan sombher-sombher kasebbhut, asareng kalab qiyas, istislah, bân istihsan, aghuna'aghi cara ijtihad sè èkembangaghi imam-imam mazhab. Kaèanna kalabân akida, Sunni tep-tep noro'è rukun iman. Bâḍâ ḍuwâ' golongan mazhab akida ḍâlem kabiyasa'an Sunni, èngghi panèka As'ariyah bân Maturidiyah sè nganut pamahanan èlmo kalam, bân Atsariyah sè nganut pamikkèran tèkstual.

Terminologi

Sunnah

Sunnah, sacara bhâsa ama'na "jhâlan, cara, otabân kalakowan maskè ta' èriḍa'i".^[2]

Kata Bhâsa Arab sunnah ampon seppo bân aramu' è bhâsa sabellumma Islam. Kata kasebbhut noro'è kabiyasa'an sè ètoro'è kabânnya'an orèng. Istila kasebbhut ngaolle signifikansi politik sè lebbi rajâ sa'amponna sèdhâna Khalifah kapèng tello' Utsman bin 'Affan. Èdhâbuwaghi Malik al-Asytar, sèttong sahabhât kasohor Ali bin Abi Thalib, èsotok parappa'na perrang Shiffin alabân Mu'awiyah bin Abu Sufyan. Sa'amponna perrang lastarè, èsoson kadhiponapa "Sunnah sè saè mènangka alat pamasèttong ummat, bânnè sè amecca ummat." (as-sunna al-'ādila al-jāmi'a gairal-mufarriqah) Ka'angghuy mamarè maslahat. Bâkto sunnat panèks bentu' penḍâ' ḍâri "sunnah nabi" ghi' ta' èkaonèngè. È Jhâmana Khalifah Umayyah, ghulina politik akadhi Syiah bân Khawarij sè aberonta' ḍâ' pamaddhekkan naghârâ; mèmpèn perrangnga atas asma "kètab Allah (Al-Qur'an) bân Sunnat Nabi-Na".^[3] Salagghi'na perrang tarètan Islam sè kapèng ḍuwâ' (680-92), istila sunnah narèma konotasi sè kritis ḍâ' doktrin Syi'ah. Panèka ècatet sareng Masrūq bin al-Ajda' (w. 683), sè aropa'aghi sèttong Mufti Kufah, jhâ' ḍuwâ' Khalifah lu-ghâllu, Abū Bakar Ash-Shiddiq bân Umar bin Khattab wâjib èkasennengngè bân èako prioritassa (Fadā'il). Sèttong murèd Masruq, asy-Sya'bi (sèdhâ antara 721 bân 729), sè awwâlla nyokong Syi'ah è Kufah salagghi'na perrang tarètan, tapè membelot karana fanatismena bân akhèrra agabung kalabân Khalifah Umayyah 'Abdum-Malik bin Marwan, makasohor konsèp sunnah.^[4] Jhughân èriwâyataghi sareng asy-Sya'bi, jhâ' èpon ngutuk orèng-orèng sè bâjhi' ḍâ' Aisyah bân ngangghep mènangka sè alanggar sunnah.^[5]

Ahlussunnah

Ahl artèna "kalowarga-kalowarga, pengikut, penduduk." Kalabân saka'ḍinto ahlussunnah artèna "orèng sè noro'è Sunnah".

Sala sèttong ḍokumen panyokong palèng awwâl ka'angghuy ahlussunnah asalla ḍâri sarjana Bashrah, Muhammad bin Siri (Sèdhâ 728). Asmana èsebbhut ḍâlem Shahih Muslim bin al-hajjaj: "Sabellumma orèng ta' atanya tentang sanad. Tapè bâkto fitna molaè, orèng adhâbu: 'Sebbhutaghi pasèra sè ariwâyataghi', Orèng kamodiyân bhâkal ajâwâb: manabi orèng ka'ḍissa ahlussunnah, maka tarèma haditssa. Tapè manabi orèng ka'ḍissa ahlul-bid'ah, tola' haditssa". G.H.A. Juynboll nyangka, istila fitna ḍâlem pernyata'an panèka sobung kaètanna sareng perrang tarètan sè lu-ghâllu (665–661) sa'amponna sèdhâna Utsman bin Affan, tapè perrang tarètan kaḍuwâ' (680–692) bâkto ummat Islam apecca dhâddhi empa' (Abdullah bin Zubair, Bani Umayyah, Syi'ah è bâbâna al-Mukhtar bin Abi Ubaid, bân Khawarij). Istila ahlussunnah èdhuddhu ḍâlem situasi panèka sè majhâu ḍâri ajhârân sesat ḍâri bânnya' pihak sè atokar.

Sombher

↑ John L. Esposito, ed. (2014). "Sunni Islam". The Oxford Dictionary of Islam. Oxford: Oxford University Press. Archived from the original on 2010-10-28. Retrieved 2025-03-31.
↑ Risalah Ahlussunnah Wa al-Jama'ah. Jombang: Maktabah al-Turats al-Islami. 1418H. p. 5.; dikutip dalam: Tim Aswaja NU Center PWNU Jawa Timur (2016). AM, Ahmad Muntaha (ed.). Khazanah Aswaja (in Indonesia). Surabaya: Aswaja NU Center PWNU Jawa Timur. p. 10. ISBN 978-602-74756-0-1.
↑ Crone, Patricia. Hinds, Martin. (1986).God's Caliph. Religious authority in the first centuries of Islam. Cambridge: Cambridge University Press. 59–61.
↑ Abū Yūsuf Yaʿqūb ibn Sufyān al-Fasawī: Kitāb al-Maʿrifa wa-t-tārīḫ. Ed. Akram Ḍiyāʾ al-ʿUmarī. 3 Bde. Bagdad: Maṭbaʿat Aršād 1975. Bd. II, p. 813. Arsip.
↑ Šams ad-Dīn aḏ-Ḏahabī: Siyar aʿlām an-nubalāʾ. Ed. Šuʿaib al-Arnāʾūṭ. 11. Aufl. Muʾassasat ar-Risāla, Beirut, 1996. Bd. IV, S. 300. Arsip

[1] John L. Esposito, ed. (2014). "Sunni Islam". The Oxford Dictionary of Islam. Oxford: Oxford University Press. Archived from the original on 2010-10-28. Retrieved 2025-03-31.

[2] Risalah Ahlussunnah Wa al-Jama'ah. Jombang: Maktabah al-Turats al-Islami. 1418H. p. 5.; dikutip dalam: Tim Aswaja NU Center PWNU Jawa Timur (2016). AM, Ahmad Muntaha (ed.). Khazanah Aswaja (in Indonesia). Surabaya: Aswaja NU Center PWNU Jawa Timur. p. 10. ISBN 978-602-74756-0-1.

[3] Crone, Patricia. Hinds, Martin. (1986).God's Caliph. Religious authority in the first centuries of Islam. Cambridge: Cambridge University Press. 59–61.

[4] Abū Yūsuf Yaʿqūb ibn Sufyān al-Fasawī: Kitāb al-Maʿrifa wa-t-tārīḫ. Ed. Akram Ḍiyāʾ al-ʿUmarī. 3 Bde. Bagdad: Maṭbaʿat Aršād 1975. Bd. II, p. 813. Arsip.

[5] Šams ad-Dīn aḏ-Ḏahabī: Siyar aʿlām an-nubalāʾ. Ed. Šuʿaib al-Arnāʾūṭ. 11. Aufl. Muʾassasat ar-Risāla, Beirut, 1996. Bd. IV, S. 300. Arsip

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]