Sulaiman

Sulaiman

Carèta oḍi'
Èlahèraghi	Yerusalem (id)
Kalakoan
Karjâ	Nabbhi, penguasa monarki (id) bi' Nabi Islam (id)
Bhâlâ
Pottra	Hasan Bughra-chan (en)
Ayah (id)	Daud (id)

Sulaiman (Arab: سُليمان, romanized: Sulaimān) panèka sèttong orèng è ḍâlem Al-Qur'an, Alkètab, bân Tanakh. Salèrana panèka nabbhi bân rato, èkotara jhughân mènangka orèng sè majhâghâ Bhângonan soccè sè partama (Baitul Maqdis) è Yèrusalèm. Asma' Sulaiman serrèng èpangghi bân èkabâ'aghi sareng pan-snâmpan carèta kona (legenda), Khosossa sè èkabâ' sareng parkara magis bân mistis. Tokoh panèka èsebbhut Salomo è ḍâlem aghâma Yahudi bân Kristen. Anapon ḍâlem aghâma Islam èsebbhut Sulaiman.

Ètimologi

Sulaiman (سُلَيمَان) asalla ḍâri oca’ bhâsa salima-yaslamu (سَلِمَ يَسلَمُ) sè artèna nyalamettaghi, kataremtemman, otabâ majhârbhâ’aghi. ḍâri oca’ salima (سلِم) sè noro’è wazan isim tashgir fu’aylan (فُعَيلَان) dhâddhi sulayman (سُلَيمَان) sè artèna orèng sè abâli.

Sulaiman (שלמה) asalla ḍâri oca' shalom (שלם/שלום) sè artèna kataremtemman, dhâddhi Sulaiman bisa èartè'aghi mènangka orèng sè madâteng kataremtemman, salaèn jârèya Sulaiman jhughân ngaghungè asma laèn, èngghi panèka Yedidiah sè artèna èkalèburè sareng Ghustè Allah.

Ayât

Bân ongghu, Kaulâ ampon aparèng èlmo ḍâ' Dâwud bân Sulaiman, bân kaduwâna adhâbu, "Sadhâjâna pojhi èngatassè Ghustè Allah sè ampon malebbi kaulâ ḍâri bânnya' kabulâ-kabulâna sè iman." (QS. An-Naml:15)

Salèrana adhâbu: "Adu pangèran kaulâ, sapora'aghi kaulâ bân parèngaghi ḍâ' kaulâ karaton sè ta' èka'anḍi' sareng sèttong orèng bhâi sa'amponna kaulâ, sa'ongghuna Ajunan sè Maha aparèngè." (QS. Sad: 35)

Carètana

Asma Sulaiman (Solomon) èsebbhut è Al-Qur'an (kètab soccè Islam) pèttong bellâs kalè bân carètana èsebbhut è ḍâlem Surah Al-Baqarah ayât : 102, Al-Anbiya' ayât : 78-82, An-Naml ayât 30-40. È ḍâlem Tanakh (kètab soccè orèng Yahudi) bân Alkètab (kètab soccè aghâma Kristen), Sulaiman (èsebbhut Sulaiman è ḍâlem aghâma Yahudi bân Kristen) èsebbhut è 1 Rato-rato (M'lakhim) 1-10, 2 Tawarikh (Divrei ha-Yamim) 1-9. Katerrangan mènangka Sulaiman jhughân èpangghi è ḍâlem riwayât hadits bân literatur rabinik.

Latar Belakang

Sulaiman panèka orèng Isra’il ḍâri suku Yehuda. Tanakh bân Alkètab nyata'aghi jhâ' silsilana panèka Sulaiman (Solomon) pottrana Dawud (Daud) pottrana Isay pottrana Obed pottrana Bowas pottrana Salma pottrana Nahson pottrana Aminadab pottrana Ram pottrana Hezron pottrana Peres pottrana Yehuda pottrana Ya'qub.

Saellana maso' ka Palestina sè èkatoa'è sareng Yusya' bin Nun (Yosua bin Nun), Bani Israil (orèng Isra'il) maso' ka masa suku. Saellana Samuel adhâddhiyaghi Thalut (Saul) mènangka rato, bhângsa Isra'il maso' ka pèriode karatonan. Saellana Thalut sèdhâ, kakobâsa'an èpassra'aghi ka pottrana, Daud (David). Sulaiman ngaollè tahtana karaja'an Isra'il sa'amponna ramana, Daud, sèdhâ.

Kabhijâgghân

Èsebbuttaghi è ḍâlem Al-Qur'an jhâ' bâkto Daud ghi' oḍi', bâḍâ sèttong orèng sè mator jhâ' kebbhun anggurra èrosak bi' embi'. Saellana jârèya èsebbhut jhâ' Sulaiman aghâbây kapotosan sè lebbi teppa' parkara masala jârèya. Para olama' aparèng informasi parkara ayât panèka jhâ' bâḍâ sèttong pihak sè mator ḍâ' ka Daud polana kebbun anggurra rosak bân èkakan embi'. Dawud aparèng kapotosan jhâ’ orèng sè anḍi’ kebbhun bhâkal aghântè'è rogi. Namong, Sulaiman aghâdhui pèkkèran jhâ' sè anḍi' embi' kodhu massra'aghi embi'na ghâbây sè anḍi' kebbhun, sopajâ sè anḍi' kebbhun bisa aghâdhui embi', akadhi ngala' susuna. Sabatara jârèya orèng sè anḍi’ embi’ kodhu mateppa’ kebbhun jârèya sampè’ ka kabâḍâ’ân asalla. Samarèna kebbhunna sè anḍi’ embi’ mateppa’, embi’na pas èpabâli ka sè anḍi’. Daud pas saroju’ ka pekkèranna pottrana jârèya.

Kètab Soccè nyebbuttaghi jhâ’ bâḍâ orèng binè’ duwâ’ ḍâteng ka Sulaiman ka'angghuy tor-mator. Rèng-orèng jârèya bâng-sèbâng anḍi’ pottra lakè’ sèttong sè ghi bhâji', tapè sala sèttong bhâji'na matè. Sè kaduwâna jârèya pas atokar polana bhâji' sè ghi' oḍi' bân bâng-sèbâng ḍâri sè kaduwâ èako jhâ' jârèya ana'na. Sulaiman laju makon sopajâ bhâji’ jârèya èpatè’e ètoghâl dhâddhi duwâ', sopaja bhâji’ jârèya paḍâ èparèngè sèttong bâgiyânna bâng-sèbâng. Ngèding kapotosân jârèya, bâbinè' sè nomer sèttong saroju' ka'angghuy aberri' ana'na ka bhâbinè' sè nomer duwâ', è bâkto ka'dissa bâbinè' sè nomer duwâ' langsung saroju' kalabân kapotosânna Sulaiman ka'angghuy ngettok ana'na dhâddhi duwâ' bâgiyân. Saellana jârèya Sulaiman motossagi jhâ’ ana’ jârèya anḍi’na bâbinè’ sè ḍâ’-aḍâ’, polana rassa ka'èbhuna bân kasokanna aparèng ana’na ka bâbinè’ laèn sa'abiddhâ ana’na ghi’ oḍi’.

Kakowadhân

Al-Qur'an nyebbuttaghi jhâ' Sulaiman ngartè bhâsa kèbân, akadhi mano' bân bilis. Ca’èpon, bâḍâ bilis sè ma'ènga’ rombonganna sopajâ abâli ka kennenganna (sarang) sopajâ ta’ ènyek-ènyek bi’ Sulaiman bân tantarana. Sulaiman sè mèreng bân ngartè ḍâ’ ka oca'na bilis, sem-mèsem bân aghellâ’, pas asokkor ka Allah SWT. Sulaiman jhughân bisa tor-matoran bi' mano' hud bân tor-matoran bi' jin.

Sulaiman jhughân èsebbhut makompol tantarana sè aropa'aghi manossa, jin bân mano', marènta'aghi mano' hud-hud ka'angghuy ngèbâ pessen bân ngèdingaghi bu-dhâbuna manossa, nangkep sètan bân marenta'aghi ka'angghuy mabângun bân nyèllâm, alebbhur tambhâghâ, marenta'aghi jin ka'angghuy mabângun dhung-gheddhung tègghi, la'-kolla'an sè rajâ, patung, bân parkara laènna sè èkasokanè Sulaiman.

Jhârân bân angèn

Al-Qur'an nyebbuttaghi jhâ' è sèttong malem, Sulaiman èatoraghi jhârân sè jinak bân ghâncang berka'en bân salèrana èpanèngalè kantos èlang ḍâri pangabâsân. Saellana jârèya, Sulaiman marènta’agi sopajâ rân-jhârân jârèya èghibâ ka Sulaiman, pas ngosap lè’èrra bân sokona rân-jhârân jârèya.

Bâḍâ pan-brâmpan tafsèr parkara ayât panèka. Tafsèran sè awwâl anyata'aghi jhâ' sè "èlang ḍâri pangabâsân" panèka mata'arè, è bâkto "ngosap lè'èrra bân sokona jhârân" èartè'aghi mènangka nyambhelli otabâ motong. Artèna Sulaiman nonton jhârân jârèya sampè’ compet arè. Parkara ka’dinto adhâddhiagi Sulaiman loppa ka'angguy alako ibâdâ malem. Saellana jârèya Sulaiman makon sopajâ rân-jhârânna èsambhelli polana ta’ mardhuli ḍâ' kabhâktèyanna ḍâlem ibâdâ. Tafsèran kaduwâ' ènyata'aghi jhâ' sè "èlang ḍâri pangabâsân" panèka jhâran dhibi' sè èmaksod bân jhâ' "ngosap lè'èrra bân sokona jhârân" artèna ngosap pellona jhârân ka'dissa.

Al-Qur'an jhughân ajhâbhâraghi jhâ' Allah makon angèn-angèn sè èghuli ka arah ponapa bisaos sè èkasokanè Sulaiman. Bânnya' olama' nyata'aghi jhâ' Sulaiman ngaghungè tana sè bâḍâ compo'en, karaton, tènda, jhârân, onta bân bânnya' pakakas perrang. Bâkto terro alomampaá jhâu, Sulaiman bisa marenta’agi angèn sopajâ ngangka’ tana jârèya bân sabhârâng sè bâḍâ è attassâ, pas eghibâ ka kennengngan sè èkasokanè kalabân ghâccang otabâ on-laon. Èdhâbu'aghi jhâ’ mukjizat angèn ka’dinto èparèngè sareng Allah amarghâ Sulaiman ampon adhingghâllaghi rân-jhârânna (ngabâs tafsèran sè kapèng sèttong rân-jhârânna Sulaiman) ka'angguy nyarè ridhâ’ânna Ghustè Allah.

Baintul Maqdis

Sombher-sombher Yahudi bân Kristen nyebbuttaghi jhâ' Sulaiman (Solomon) panèka orèng sè abângun Baitul Maqdis ( Arab: بيت المقدس , bhâsa Ibrani HaMikdash, artèna "Roma Soccè"), èsebbhut jhughân Candi, Candi Allah otabâ Candi Sulaiman, bhângonan sè èkhososaghi ka'angghuy ibâdâna orèng Isra'il. Al-Qur'an ta' aparèng informasi parkara pambângunan Baitul Maqdis. È ḍâlem Alkètab èsebbhut jhâ' geddhung panèka lanjhânga 60 hasta (27 mèter), lèbârrâ 20 hasta (9 mèter), bân tègghina 30 hasta (13,5 mèter). È ḍâlem geddhung panèka bâḍâ kamar khosos sè èsebbhut Kennengngan Soccè ( קֹדֶשׁ הַקֳּדָשִׁים Qṓḏeš HaqQŏḏāšîm ) bân è kennengan ka'dissa èsèmpen Petthe Parjanjiyan .

Tanakh bân Alkètab nyata'aghi jhâ' Baitul Maqdis (Bait Soccè) èpadhâddhi è taon sè kapèng empa' pamarènta'anna Sulaiman. È ḍâlem riwayât hadits, ènyata'aghi jhâ' Baitul Maqdis (Bait Soccè/Bait Allah/ Masjid Al-Aqsa) èpadhâddhi pa' polo taon sa'amponna Masjid Agung. Èbâḍâ'aghi ḍâri riwayât hadits, pan-bârâmpan olama' ngoca' jhâ' Baitul Maqdis èpadhâddhi è bâkto sè sabellunna bân Sulaiman namong mabângun polè.

Balqis

Al-Qur'an nyebbuttaghi jhâ' mano' hud-hud aberri' tao ka Sulaiman jhâ' salerana ghi' buru ḍâteng ḍâri tana Saba' (Syeba), èjhârbâ'aghi jhâ' tana panèka èpimpin sareng orèng binè' sè anḍi' tahta rajâ, è bâkto salèrana bân orèng-orèngnga nyembhâ ka mata'arè. Al-Qur'an ta' nyebbuttaghi nyamana bân gelar bhâbinè' sè marènta Saba' (Syeba). Bâḍâ olama' sè adhâbu jhâ' rato panèka asmana Balqis otabâ Bilqis (bhâsa Arab: بِلْقِيْس).

Sulaiman pas ngotos mano' hud-hud ka'angghuy ngaterraghi sorat ḍâ' ka rato Balqis sè aèssè parnyo'onan ka'angghuy ḍâteng ka salèrana è ḍâlem kabaḍâ'ân pasrah. Saellana aparembhâghân bân pan-snapan pamimpin naghârâ, Balqis motossaghi ka'angghuy ngèrèm otosân sè ngèbâ hadiyâ ka Sulaiman. Tapè Sulaiman makon otosân ka'dissa abâli sarta ngancem bhâkal ngèrèmma tantara sè talèbât kowat sè ngojugghâ rèng-orèng jârèya ḍâri naghârâna.

Saellana jârèya, Sulaiman abâhas bân pan-snapan pangrajâ, marèksanè apa bâḍâ sè sanggup ngaterraghi tahtana Balqis ka Sulaiman. Jin ifrit ghâpanèka ajhâlânaghi sukarèla, ènyata'aghi jhâ' abâ'na bisa ngangka' tahta sabellunna Sulaiman ngadek ḍâri korsèna. Namong, bâḍâ partai laèn sè ngajuwaghi dhibi'na, ènyata'aghi jhâ' èpon anḍi' pangataowan ḍâri buku, ngoca' jhâ' èpon bisa ngèbâ tahta è ḍâlem sakejjâ'. Bâḍâ sè ngoca' jhâ' èpon Ashif bin Barkiya, menteri otabâ sekretaris bân èangghep sapopona Sulaiman. Pamangghi laèn nyata'aghi jhâ' salèrana panèka sala sèttong olama'na bhângsa Isra'il. Bâḍâ jhughân sè parcajâ jhâ' èpon panèka jin sè parcajâ, bân bâḍâ sè adhâbu jhâ' ka'dissa Malaikat Jibril.

Saellana tahta ka'dissa laju ongghu-ongghu èpaḍâteng, Sulaiman makon sopajâ tahtana èobâ. Bâkto Balqis ḍâteng bân ngadhep ka Sulaiman, laju atanya, "Apa akanta rèya tahtana abâ'na?" Balqis ajâwâb, “Akadhiâ jârèya paḍâ sara.” È bâkto èajhâk maso’ ka karatonna Sulaiman, Balqis apangrasa bhâkal lèbât kolla dhâddhi ngangka' rasobhânna. Sulaiman ajhâbhâraghi jhâ’ rèya lèncak sè èkaghâbây ḍâri kaca. Balqis laju nyata'aghi jhâ' abâ'na massra'aghi dhibi'na ka Allah, Gustèna sadhâjâ dhunnya.