Süleyman I
Süleyman I (Turki Otoman: سليمان اول, translit. Süleyman-ı Evvel; bahasa Turki: I. Süleyman, palafalan [sylei man]; 6 Novèmber 1494 – 6 Sèptèmber 1566), umumma èkenal dhâddhi Suleiman sè Aghung è Eropa bârâ’ bân Suleiman sè Aberri’ Hokom (Turki Otoman: قانونى سلطان سليمان, translit. Ḳānūnī Sulṭān Süleymān)[1] è wilaya kakowasaan Utsmaniyah, iyâ arèya Sultan Utsmaniyah sè palèng abit marènta dâri taon 1520 sampè’ sèdhâna è taon 1566. Èbâbâ pamarèntaanna, Kakaisaran Utsmaniyah marènta palèng sakonè’en 25 juta orèng.
Suleiman aghântèaghi ramana, Selim I, dhâddhi sultan è tangghâl 30 Sèptèmber 1520 bân molaè pamarèntaenna kalabân kampanye melabân kakowatan Krèsten è Eropa Tengnga bân Mediterania. Beograd ghâgghâr ka tanangnga è taon 1521 bân polo Rhodes è taon 1522-1523. È Mohács, è bulân Agustus 1526, Suleiman mapotong kakowatan militer Hongaria bhârâng kasebbhut adampa’ ka Kerajaan Horangia sè aghâbây jarèya pecca dhâddhi bâgiyen-bâgiyen.[2]
Suleiman dhâddhi Raja terkenal è Èropa è abad ka-16, mèmpèn punca’ kakowasaan ekonomi, militer, bân politik kasultanan Utsmaniyah. Suleiman sacara pribadi mèmpèn pasukan Ottoman dâlem takhlokka bèntèng Krèsten è Beograd bân Rhodes sarta sabâgiyen rajâ Hongaria sabellum panaklokkanna bisa èpaambu è pangepongan Wina è taon 1529. Dhibi’en ngala’ sabâgiyân rajâ wilayah Tengnga Tèmor dâlem konflik kalabân Safawi bân wilayah lowas è Afrika dâjâ sampè’ ka bârâ’ sampè’ Aljazair. È bâbâ pamarèntaenna Armada Ottoman kabânnyaan tasè’ dâri Mediterania sampè tasè’ mèra bân lèbât Teluk Persia.
È konco’ pèmpènan kakaisaran sè berkembang, Suleiman aghâbây lembaga perobâân peradhilân jâ-rajâân sè akaèt kalabân masyarakat, pandidighân, parpajhâghân, bân hokom pidana. Reformasi sè èkalako, sè èkalako abhâreng kalabân kopala pejabat kahakèman kakaisaran Ebussuud Efendi, masambhung hubungan antara duwe’ bentu’ hokom Ottoman: sultan (Kanun) bân aghâma (Syariah).[3] Dhibi’en iyâ arèya sorang tokang siir bân tokang emas tarkenal, dhibi’en jhughân dhâddhi palindung rajâ kabudâyâân, ajâgâ jhâman “Keemasan” Kasultanan Utsmaniyah dâlem artistik, sastra bân arsitektur parkembangan.
Alèngka tradisi Ottoman, Suleiman ngabin Hurrem Sultan, sorang orèng binè’ dâri haremnya, sorang Kristen Ortodoks asal Ruthenian sè ngallè ka Islam Sunni, bân dhâddhi tarkenal è Eropa Bârâ’ è masana kalabân nyzmz Roxelana, polana obu’en mèrana, Potrana, Selim II, aghântèaghi Suleiman samarèna sèdhâna è taon 1566 samarèna 46 taon merènta. Callon ahli waris Suleiman laènna, Mehmed bân Mustafa, ella sèdhâ, Mehmen sèdhâ è taon 1543 polana cacar, bân Mustafa sèdhâ ècekkel sampè’ matè è taon 1553 atas parènta sultan. Potrana sè laèn Bayezid è èksekusi è taon 1561 atas parènta Suleiman, abhâreng kalabân ka empa’ potrana Bayezid, samarèna parmberontakan. Maskè para sarjana biasana ngangghâp pèriode samarèna pasèdhâna dhâddhi masa krisis bân adaptasi, bânni sakadhâr panoronan,[4][5][6] marèna pamarèntaanna Suleiman iyâ arèya tètè’ bhâli’ dâlem sajârâ Ottoman. Dekade samarèna Suleiman, kasultanan mulaè ngalami obâân politik, kalembagaan, bân ekonomi sè signifikan, sebuwâ fenomèna sè segghut esebbhut Transformasi Kesultanan Utsmaniyah.[7]
Nyama bân ghâllâr alternatif
[beccè' | beccè' sombher]Suleiman sè Aghung (محتشم سليمان Muḥteşem Süleymān), bâkto dhibi’en èkenal è Bârâ’, jhughân èsebbhut Suleiman se Aghung Pertama (سلطان سليمان أول Sulṭān Süleymān-ı Evvel), bân Suleiman sè abârri’ hokom (قانونی سلطان سليمان Ḳānūnī Sulṭān Süleymān) atas rèformasi sistem hokom Ottoman.[8]
Ta’ jellas bilâ teppatta sebbhudhân istila Kanuni (sè Abârri’ Hokom) dâ’-adâân è angghuy dhâddhi jhulughân kaangghuy Suleiman. Sombher rèya sama sakalè tadâ’ dâlem sombher-sombher Utsmaniyah è abad ka-16 bân ka-17 bân mongkèn asalla dâri awwâl abad ka-18.[9]
Bâdâ tradisi sè asalla dâri bârâ’. sè ngoca’ jhâ’ Suleiman Aghung iya arèya “Suleiman II”, tapè tradisi kasebbhut èdhâsarraghi ka asumsi sè sala jhâ’ Süleyman Çelebi kodhu è akoè dhâddhi sultan sè essa.[10]
Bâkto ngodâ
[beccè' | beccè' sombher]Suleiman lahèr è Trabzin è pantai lao’ tasè’ celleng dâri pasangan Şehzade Selim (dhâddhi Selim I) mongkèn è tangghâl 6 Novèmber 1494, maskè tangghâl rèya tak èkaonèngi kalabân pastè otabâ pastè bhuktè.[11] Èbhuna iyâ arèya Hafsa Sultan, sorang selir sè maso’ Islam sè tak ètemmu asal osolla, sè sèdhâ è taon 1534.[12]È omor pètto’ taon, Suleiman molaè ajhâr sains, sajârâ, sastra, teologi, bân praktek militer è sekolah kakaisaran Istana Topkapi è Konstatinopel. Bâkto ghi’ ngodâ, dhibi’en akanca kalabân Pargali Ibrahim Pasha, sorang sè palèng èkapartajâ (tapè pas è èksekusi kalabân parènta Suleiman).[13] È omor pètto’ bellâs taon, dhibi’en èangka’ dhâddhi gubernur dâ’-adâ’ Kaffa (Theodosia), pas Manisa, kalabân bâkto jabatan sèngkat è Edirne.
Asesi
[beccè' | beccè' sombher]Samarèna matèna ramana, Selim I (marènta 1512-1520), Suleiman maso’ Konstatinopel bân naè’ takhta dhâddhi Sultan Ottoman sè ka sapolo. Deskripsi awwâl tantang Suleiman, bâbârempa minggu samarèna aksesina, èbârri’ bân otosan Venesia Bartolomeo Containi: Sultan ghi’ bburu omor saghâmè’ taon (saongghuna 26), tèngghi bân koros tapè tegghu, kalabân mowa koros bân koros. Obu’ è muwana èkatèla jellas, tapè ghun sakonè’. Sultan èkatèla lambhâ’ bân roco. Rumor ngoca’ jhâ’ Suleiman andi’ nyama sè teppa’, lèbur maca, èlmo sè lowas bân pètodhu panilaian sè bhâghus.[12]
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Oriental Translation Fund. 33. 1834. hlm. 19.
- ↑ Mansel, Philip (1998). Constantinople: City of the World's Desire, 1453–1924
- ↑ Finkel, Caroline (2005). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923. Basic Books. hlm. 145
- ↑ Hathaway, Jane (2008). The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800. Pearson Education Ltd. hlm. 8.
historians of the Ottoman Empire have rejected the narrative of decline in favor of one of crisis and adaptation
- ↑ Tezcan, Baki (2010). The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period. Cambridge University Press. hlm. 9.
the conventional narrative of Ottoman history – that in the late sixteenth century the Ottoman Empire entered a prolonged period of decline marked by steadily increasing military decay and institutional corruption – has been discarded.
- ↑ Woodhead, Christine (2011). "Introduction". Dalam Woodhead, Christine. The Ottoman World. hlm. 5.
Ottomanist historians have largely jettisoned the notion of a post-1600 'decline'
- ↑ Şahin, Kaya (2013). Empire and Power in the Reign of Süleyman: Narrating the Sixteenth-Century Ottoman World. Cambridge: Cambridge University Press
- ↑ Suleyman the Magnificent". Oxford Dictionary of Islam. Oxford University Press. 2004.
- ↑ Kafadar, Cemal (1993). "The Myth of the Golden Age: Ottoman Historical Consciousness in the Post-Süleymânic Era". Dalam İnalcık, Halil; Cemal Kafadar. Süleyman the Second [i.e. the First] and His Time. Istanbul: The Isis Press. hlm. 41. ISBN 975-428-052-5. è aksès 2025-03-29.
- ↑ Veinstein, G. "Süleymān". Dalam P. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; W.P. Heinrichs. Encyclopaedia of Islam. 2.
- ↑ Lowry, Heath (1993). "Süleymân's Formative Years in the City of Trabzon: Their Impact on the Future Sultan and the City". Dalam İnalcık, Halil; Cemal Kafadar. Süleyman the Second [i.e. the First] and His Time. Istanbul: The Isis Press. hlm. 21. ISBN 975-428-052-5.
- ↑ 12,0 12,1 Fisher, Alan (1993). "The Life and Family of Süleymân I". Dalam İnalcık, Halil; Kafadar, Cemal. Süleymân The Second [i.e. the First] and His Time. Istanbul: Isis Press. ISBN 9754280525. è aksès 2025-03-29.
- ↑ Barber, Noel (1973). The Sultans. New York: Simon & Schuster. hlm. 36. ISBN 0-7861-0682-4. è aksès 2025-03-29.