Sèsèt
Sèsèt
| |
---|---|
Anisoptera ![]() | |
Taksonomi (id) ![]() | |
Sapsop Lua: callParserFunction: function "Template" was not found. | |
Upaordo | Anisoptera ![]() Selys, 1854 |
TemplateStyles' src attribute must not be empty. |
Sèsèt iyâ arèya kalompo' kèbân sè maso' ka ḍâlem bhângsa Odonata bân maso' subordo Anisoptera. Satèya la bâḍâ korang lebbi 3.000 macemma sèsèt èdhunynya sè la ètemmo[1]. Sèsèt biyasana oḍi' ta' toman jhâu ḍâri aèng, mènangka dhâddhi kennengan atellor bân matadâ' bâkto sabellunna dhibhâsa du'-budu'en.
Nyamana ḍâlem bhâsa pan-brâmpan kennengan iyâ rèya papatong (Sd.) (ghi' semma' bân pepatung (Mal.)), kinjeng (Jw.), coblang (Jw.), kasasiur (bjn), tjapung, Sansibur (DykNgj) Bungkoloko (Siompu), Kedie (Bhâsa Sasak Lombok).
Sèsèt (subordo Anisoptera) biyasana ghâmpang èbhidhâ'aghi ḍâri sèsèt jhârum (subordo Zygoptera)[2]. Sèsèt biyasana bhâdhânna rajâ bân nyabâ' ngangghuy lèmbângnga sè abukka' ka èrèng. Dhinèng sèsèt jhârum biyasana bhâdhânna kènnè' (maskè bâḍâ sabâgiyân sè bhâdhânna abâk rajâ), anḍi' abdomen sè koros akanta jhârum, bân nyabâ' è candila ngangghuy lèmbângnga sè atèkep masèttong è attas tengngana[3].
Kennengan bân kalako'ânna
[beccè' | beccè' sombher]Sèsèt bân sèsèt jhârum bânnya' oḍi' è alas, kebbhun, sabâ, songai, bân tanèyanna orèng è dhisa tor sabâgiyân bâḍâ kèya è kottha. Kaduwâna bisa ètemmo è pèngghir tasè' sampè' ḍâ' ka kennengan palèng tègghi iyâ rèya 3.700 mdpl akanta spèsiès Aeshna è Ghunong Pamir[4]. Macemma spèsièssâ sèsèt sajân sakonè' è kennengan sè sajân tègghi. Pan-brâmpan macemma sèsèt iyâ rèya dhâddhi kèbân sè kowat ngabbher bân bisa ḍâpa' ka bânnya' kennengan sè legghâ. Sabâgiyân macemma sèsèt anḍi' kennengan teptep sè khosos bân kennengan oḍi' sè ta' legghâ. akanta sèsèt jhârum biyasana ngabbher lonan bân ta' jhâu.[5]
Kabânnya'an sèsèt oḍi' è kennengan tropis bân sakonnè' sè oḍi' è kennengan iklim subtropis[6]. Pan-brâmpan sèsèt akanta Libellulida bân Aeshnida oḍi' è kolla gurun, akanta è Gurun Mojave, sè kennengan oḍi'ân è kennengan sè anḍi' suhu 18-45°C. Sèsèt ghi' bisa oḍi' è kennengan sè mon serangga sè paḍâ spèsièssâ bi' sèsèt bisa matè è suhu jârèya[7].
Jhâlân oḍi'ânna sèsèt iyâ rèya ḍâri aropa tellor sampè' matè samarèna dhibhâsa acem-macem ḍâri ennem bulân sampè' palèng abit ennem otabâ pètto' taon. Sèsèt nyabâ' tellorra è bu-tombuwân sè bâḍâ è aèng. Jhâlân oḍi'en sèsèt arèya aropa'aghi mètamorfosis ta' samporna, molaè ḍâri tellor, larva sè oḍi' è ḍâlem aèng sè aghântè' kolè' 6-15 kalè sampè' dhâddhi sèsèt dhibhâsa[5]. Bâḍâ macemma sèsèt sè lèbur ka aèng sè ta' aghuli, bân bâḍâ kèya sè lèbur nyabâ' tellorra è aèng sè abâk dherrâs. Bâktona la teddhâs tellorra dhâddhi larva sèsèt sè oḍi' è bun bâbâna aèng, laju mètamorfosis dhâddhi nimfa sampè' ahèrra kalowâr ḍâri aèng dhâddhi sèsèt dhibhâsa.[5]
Kabânnya'an jhâlân oḍi'en sèsèt èpataḍâ' bâkto ghi' kabâḍâ'ân nimfa, è bâbâna aèng bân ngangghuy insang internal ka'angghuy anyabâ. Larva (tempayak) bân namfa oḍi' mènangka kèbân karnivora (kèbân sè ngakan dhâghing) sè bângghès. Nifma-na sèsèt okoranna rajâ sampè' bisa ngakan buḍu'en kata' bân buḍu'en jhuko'. Bâkto la dhibhâsa, sèsèt coma bisa oḍi' palèng abit empa' bulân abiddhâ.
Sèsèt bân Manossa
[beccè' | beccè' sombher]Sèsèt dhibhâsa ta' toman èangghep mènangka kèbân sè arosak (hama) bi' manossa. Sèsèt dhibhâsa ta' dhâddhi bioindikator mènangka kennengan sè bârâs. È sabâgiyân kennengan, mosemma sèsèt sè bânnya' èkaè'aghi bi' mosemma jhuko' kènduy.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Dunkle, Sidney W. (2000). Dragonflies through Binoculars: A field guide to the dragonflies of North America. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-511268-9.
- ↑ Grimaldi, David; Engel, Michael S. (2005). Evolution of the Insects. Cambridge University Press. Kaca 175–187. ISBN 9780521821490.
- ↑ Ruppert, Edward E.; Fox, Richard, S.; Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. Kaca 745. ISBN 978-81-315-0104-7.
- ↑ Mani, M.S. (1968). Ecology and Biogeography of High Altitude Insects. Springer. Kaca 246. ISBN 978-90-6193-114-0.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Utoro, Eko & Tin Zulaeha. (2024). "My First Encyclopedia: Animalia Kingdom". Surakarta: Ziyad Visi Media. ISBN: 978-623-8595-06-8.
- ↑ Powell, Dan (1999). A Guide to the Dragonflies of Great Britain. Arlequin Press. ISBN 978-1-900-15901-2.
- ↑ Polcyn, D. M. (August 1994). "Thermoregulation During Summer Activity in Mojave Desert Dragonflies (Odonata: Anisoptera)". Functional Ecology. 8 (4): 441–449. Bibcode:1994FuEco...8..441P. doi:10.2307/2390067. JSTOR 2390067.