Rosa Luxemburg
 | |
| Asmana ḍâlem bhâsa asli | (pl) Róża Luksemburg  |
|---|---|
| Carèta oḍi' | |
| Èlahèraghi | (pl) Rozalia Luxenburg 5 Maret 1871 Zamość (id)  |
| Sèdhâ | 15 Jânuwari 1919 (47 taon) Berlin (id) |
| Penyebab kematian (id) | Luka tembak (id) |
| Data pribadi (id) | |
| Ideologi politik (id) | Luxemburgisme (id) |
| Aghâma | Atèisme |
| Pendidikan | Universitas Zürich (id) |
| Kalakoan | |
| Karjâ | Politikus (id) , filsuf (id) , revolusioner (id) , ekonom (id) , jurnalis (id) , penyunting (id) , political theorist (en) , economist (en) , penulis opini (id) , redaktur (id) bi' dosen (Eropa) (id) |
| Partai politik (id) | Partai Komunis Jerman (id) (1919–) Partai Sosial Demokratis Merdeka Jerman (id) (1917–1918)Liga Spartakus (id) (1915–1918)Partai Sosial Demokratis Jerman (id) (1898–1915)Social Democracy of the Kingdom of Poland and Lithuania (en) (1893–1918) |
| Murid dari (id) | Julius Wolf (mul) |
| Nama pena (id) | R. Kruszynska |
| Karya kreatif (id) | |
Karya terkenal (id)
| |
| Bhâlâ | |
| Pasangan nikah (id) | Gustav Lübeck (en) (1889–1903) Julian Marchlewski (en) (1893–nilai tidak diketahui) |
| Kekasih (id) | Leo Jogiches (id) |
 | |
   | |
Rosa Luxemburg ;Rozalia Luxenburg; 5 Maret 1871 – 15 Januari 1919) èngghi panèka tèorètikus Marxis, filsuf, èkonom, aktivis antiperrang, bân sosialis revolusionèr sè dhâddhi orèng jèrman è omor 28 taon. saterrossa, abâ'na dhâddhi angghuya Dèmokrasi Sosial karaja'an Polandia bân Lithuania (SDKPiL), Partai Dèmokrat Sosial Jèrman (SPD), Partai Dèmokrat Sosial Indèpèndèn Jèrman (USPD), bân Partai Komunis Jèrman (KPD).
Sa'amponna SPD nyokong katerlibâtan Jèrman è Perrang Dhunnya I è taon 1915, Luxemburg bân Karl Liebknecht areng-bhâreng maddhek Liga Spartakus (Spartakusbund) sè antiperrang, bân kamodiyân dhâddhi KPD. Salagghi'na Rèvolusi Nopèmber, èpon ngèrèng maddhek sorat kabhâr Die Rote Fahne (The Red Flag), perran otama ḍâri gerakan spartakus. Luxemburg ngangghep pemberontakan Spartakus è bulân Jânuwari 1919 mènangka kasala'an,[1] tapè nyokong bhuwâ' panoronan pamarènta bân nola' bhuwâ' ponapa bisaos ḍâ' solusi nègosiasi. Pamarènta kabânnya'an SPD sè èpèmpèn Friedrich Ebert marosak pemberontakan kasebbhut bân Spartakusbund kalabân ngèrèm Freikorps, kalompo' paramilitèr sè èbiyayaè pamarènta bân kabânnya'an asalla ḍâri vètèran Perrang Dhunnya I. Pasukan Freikorps nangkep bân dhuli matè'è Luxemburg bân Liebknecht salagghi'na pemberontakan. Mayyitta Luxemburg èontalaghi ḍâ' saloran aèng Landwehr è Bèrlin.
Karana kritik sè tajhem ḍâ' Leninis bân alèran sosialisme dèmokrat sosial sè lebbi modèrat, Luxemburg ngaollè sambhutan sè abâk ambivalèn (ta' pastè lèbur napa bhunten) è antara sarjana bân tèorètijus politik lèmbâng kacèr.[2] Maskè sapanèka, Luxemburg bä Liebknecht kalabân lowas èkalèburi mènangka martir komunis bân rèzim komunis Jèrman Tèmor.[3] Kantor Federal ghâbây pangaobhân konstitusi Jèrman nyatet jhâ' lèbur ḍâ' Luxemburg bân Liebknecht panèka kabiyasa'an pentèng èkstrèmisme kacèr jhâuna Jèrman.
Pamikkèran
[beccè' | beccè' sombher]Luxemburg abèla matèrialisme ḍialèktika bân konsèpsi sajara Karl Marx. Karl Kautsky, sosialis ètis, nola' argumèn neo-Kntian bân nyokong darwinisme sosial. Proletariat kodhu èator polè è taon 1893 bân 1910-1911 mènangka prasyarat sabellum orèng-orèng rowa bisa ngalakonè. Hal kasebbhut abentu' argumèn substantif bân Luxemburg è taon 1911, bâkto kaḍuwâna ta' cocok. Akadhi Luxemburg, Kautsky ngoladhi jhâ' ponapa sè èangghuy bân kaom raḍikal akadhi Vlamidir Lenin bân Alexander Parvus è Rusia ta' tanto bhenḍer è Jèrman. Kautsky lebbi seppo ḍâri Luxemburg, lebbi ngastètè bân ngangghep pamoghukan reng-bhâreng mènangka sèttong patuwalangan. Nangèng, obâ'ân kualitatif radikal bâgi kellas orèng sè alako bhâkal ngèbâ Luxemburg ka jhâman rèvolusi sè mènorot abâ'na ampon ḍâpa'.Salèrana nèkat ka'angghuy nyotok kapitalisme ḍâ' bâtes-bâtessa ka'angghuy ngèmbangaghi kasaḍaran kellas.[4] Ka'angghuy ngaollè organisasi bân kasaḍaran, orèng lako kodhu ambu alako ka'angghuy nyoba' katahanan ḍâ' eksploitasi, tapè panèka ta' bisa èkaollè lèbât ta'at buta ḍâ' organisasi partai.[5]
Karjâ
[beccè' | beccè' sombher]- The Accumulation of Capital, è allè bhâsa sareng Agnes Schwarzschild è taon 1951. Eḍisi Routledge Classics 2003. Aslina èpaterbi' kalabân asma Die Akkumulation des Kapitals è taon 1913.
- The Accumulation of Capital: an Anticritique, èserrat è taon 1915.
Gesammelte Werke (Collected Works), 5 volumè, Bèrlin, 1970–1975.
- Gesammelte Brief (Collected Letters), 6 volumè, Bèrlin, 1982–1997.
- Politische Schriften (Political Writings), èbeccè' bân oca' pangater sareng Ossip K. Flechtheim, 3 volumè, Frankfurt am Main, 1966 ff.
- The Complete Works of Rosa Luxemburg, 14 volumè, London bân New York, 2011.
- The Rosa Luxemburg Reader, èbeccè' sareng Peter Hudis bân Kevin B. Anderson.
Serradhân
[beccè' | beccè' sombher]È bâbâ panèka ḍâftar pèlèyan serradhân:
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Frederik Hetmann.Rosa Luxemburg. Ein Leben für die Freiheit, p. 308.
- ↑ Leszek Kołakowski ([1981], 2008), Main Currents of Marxism. Vol. 2: The Golden Age, W. W. Norton & Company, Ch III: "Rosa Luxemburg and the Revolutionary Left".
- ↑ Gedenken an Rosa Luxemburg und Karl Liebknecht – ein Traditionselement des deutschen Linksextremismus. (2008). Cologne: Federal Office for the Protection of the Constitution.
- ↑ Politische Schriften, p. 48.
- ↑ Massenstreik, Partei, und Gewerkschaften, p. 31.