Romadon
Romadon(bhâsa Arab: رَمَضَانُ, èartè'è Romaḍon, IPA: [ramaˈdˤaːn][a]) iyâ arèya bulân ka sanga' ḍâlem kalènḍer Hijriyâ.[1] È bulân rèya, ummat Muslim è dhunnya ngalakonè pasa (saum) bân alaksana'aghi wahyu sè kapèng sèttong sè toron ka Nabbhi Mohammad mètorot kayâkènna ummat Muslim.[2] Pasa Romadon aropa'aghi sala sèttong ḍâri rokonna Islam. Bulân Romadon berlangsung salama 29-30 arè adhâsar ka hilal, mètorot pan-brâmpan atoran sè ella ka cathet ḍâlem hadis.
Oca' Romadon asalla ḍâri bhâsa Arab ramiḍa otabâ ar-ramaḍ, sè artèna panas nyengnga' otabâ kerrèng.[3] Mètorot hokom Islam, pasa è bâkto Romdon panèka wâjib ḍâ' sakabbhina orèng Islam sè ella rajâ, kacowali bâḍâ lang-langngan, akadhi sakè', ajhâlânan, towa, nganḍung, nyosoè, diabetes, otabâ hèd haid. Kawâjibhân pasa è bulân Romadon è tepteppaghi è bulân Sya'ban è taon kaduwâ' saamponna hijrana orèng Islam ḍâri Mekka ka Madina.[4] Bulân Romadon èmolaè kalabân tandhâ bulân sabit(hilal) kaangghuy tanḍhâ bulân anyar.
E bâkto pasa ḍâri ghu-lagghu sampè' malem, orèng Islam èlarang ngakan, ngènom, tamaso' aroko' apa bhâi, maskè mamaso' bhârang (sèttong hal) bâgiyân bhâdhân sè tabukka' bân ngalakonè hubungan lakè binè. Salaèn jârèya, rèng-orèng ka'ḍinto èparenta sopajâ ajhâuwi kalakowan dhusa kaangghuy nyamporna'aghi ghânjhârânna pasa, akadhi ngoca' oca' sè jhubâ' (akadhi ngèna orèng, afitna, abasto, lècèk) bân atokar. Kakanan bân ènomman bisa è sadhiya'aghi sabbhân arè, èngghi panèka sabellunna mata arè terbi' (Sobbhu) sampè mata arè toron (Magrib). Pendekatan rohani (thobhât) bânnya' èpraktèkaghi è bulân Romadon. Apasa mongghu orèng Islam è bâkto Romadon biyasana è bhârengngè kalabân mabânnya' solat bân maos Al-Qur'an.[5]
Mètorot bhâsa
[beccè' | beccè' sombher]Romadon asalla ḍâri oca' dhâsar ر - م - ض, sè artèna panas sè nyengnga otabâ cè' panassâ . Orèng Babil (Bhângsa Babilonia), sè bhudhâjâna cè' dominan è ḍâjâna Jazirah Arab, aghuna'aghi kalènḍer Suryacandra (ètongânna taon adhâsar ka bulân bân mata arè sekaligus). Bulan kapèng sanga' saengghut ghâgghâr è mosem sè cè' panassâ. Sajjhâk ghu-lagghu sampè' malem, bâto ghunong bân beḍḍhi kapangghâng polana cè' panassâ sè arè romasana lebbi lanjhâng katèmbhâng malem. È bâkto malem, panassâ bâto bân beḍḍhi akorang sakonè’, tapè sabellunna cellep onggu, la bâkto ghu-lagghu. Arèya aulang malolo, sampè' samarèna pan-bârâmpan mènggu bâḍâ akumulasi sè cè' panasâ. Arè arèya sè èsebbhut kalabân bulân Romadon, bulân sè cè' panassâ.
Samarèna orèng Islam aghâbây kalènḍer bulânan, sè rata-rata 11 arè lebbi panḍâ' ḍâri kalènḍer Mata arè, bulân Romadon ta' malolo teppa' è mosèm panas pole kanta bèyasana. Orèng ngartè 'panassâ' bulân Romadon lebbi metaforis. Sabâb è bâkto bulân Romadon , orèng sè apasa segghut gherrungaânna arassa panas marghâna pelka’, otabâ orèng ngarep kalaân bâḍâna bulân Romadon, sadhâjâna dhusa-dhusa sabellunna bhâkal èobbhâr bân samarèna bulân Romadon, orèng sè apasa ta' anḍi' dhusa polè.
Ḍâri oca’ kasebbhut, oca’ Romadon èghuna’aghi kaangghuy nandhâ’agi bâḍâna rassa panas bâkto orèng aromasa pelka'. Pamangghi laèn ngoca' jhâ' oca' Romadon èghuna'aghi polana è bulân jârèya dhusa è pataḍâ' kalabân amal bhâghus akadhi Mataarè sè ngello' bhumè. Salaèn jârèya, hal kasebbhut èghuna'aghi kalabân amanpaatthaghi momen Romadon sareng orèng Islam sè sèrius kaangghuy malebbhur, ngator olang bân maanyar kakowadhâan fisik, rohani bân tèngka, polana panas ngajhâri sèttong hal sè bisa malebbhur materi . [6]
Sajjhârâ
[beccè' | beccè' sombher]Sora Al-Baqarah ayât 185 ḍâlem Qur'an anyata'aghi:
Bulân Romadon iyâ arèya bulân toronna Al-Qur’an kaangghuy pètodhu ḍâ' umat manossa jhughân penjelasan sè jhârna’ tentang bhiḍhâna (antara sè bhâghus bân sè jhubâ'). Mèlana sapa bhâi sè bâḍâ è bulân Romadon, kodhu apasa. Sè sakè' otabâ sè bâḍâ è parjhâlânan, maka ta' wâjib apasa tape (kodhu nyerra) sabânnya'na arè sè èlang, è arè laènna bâkto ta' apasa. Alla aberri' kaghâmpangan ka abâ'na bân ta' aberri' ka malaratdhân. Bân nyamporna'aghina bâ'na ka ètongânna bân amoljâ'aghi Alla polana hiḍâyâ sè èparèngngaghi, sopajâ abâ'na bisa asokkor. [Quran Al-Baqarah:185 ]
Mètorot hadis, sakabbhina kètab èpatoron è bulân Romadon. Suhuf Ibrahim, Taurat, Mazmur, Injil, bân Al-Quran ètoronnaghi è tangghâl 1, 6, 12, 13, bân tangghâl 24 Romadon. [7] Al-Qur'an pertama kalè ètoronnaghi ka Nabbhi Mohammad è malem Lailatul Qadr, sala sèttong ḍâri lèma' malem ḍâlem sapolo arè ḍibuḍina bulân Romadon.
Maskè orèng Islam pertama kalè apasa è bulân Romadon saamponna 18 bulân saamponna ngallè (Hijra), èngghi panèka è bulân Sya'ban è taon kaḍuwâ' Hijra (624 M), rèng-orèng ka'ḍinto parcajâ apasa bânnè hal anyar bân ampon èkalako sabellunna bi' rèng-orèng kaangghuy ngaolleè taqwa . [1] [Quran Al-Baqarah:183 ] Orèng Arab pra-Islam (sabellun Islam) jpaḍâ apasa, tapè è tangghâl sapolo Moharrom kaangghuy nebbhus dhusa bân ajhâuwi masa kerrèng. [2]
Abu Zanad, sèttong sastrawan Arab ḍâri Irak sè oḍi' saamponna Islam èpadhâddhi, sekitar taon 747 M, nolès jhâ' palèng sakonè'na sèttong komunitas Muslim sè bâdâ è al-Jazira (Irak dâjâ Modern) araya'aghi bulân Romadon sabellunna maso' Islam. [3] Mètorot Philip Jenkins, bulân Romadon dââtâng "ḍâri disiplin sè ketthat ââri gereja-gereja Suriah". [4] Tapè, saran ka’ḍinto èdhâsarraghi ka gagasan orientalis bahwa Al-Qur’an ḍhibi’ ghâdhuwân asal ḍâri Suriah, sè ètolak sareng para ulama muslim akadhi M. Al-Azami.[5]
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ 1,0 1,1 "Ramadan". BBC. 5 Juli 2011. Èarsip ḍâri versi asal tangghâl 2025-03-03.
- ↑ 2,0 2,1 "Muslims worldwide start to observe Ramadan". The Global Times Online. 2012. Èaksès tangghâl 2025-03-03.
- ↑ 3,0 3,1 Muslim-Ibn-Habaj, Abul-Hussain. "Sahih Muslim – Book 006 (The Book of Fasting), Hadith 2391". hadithcollection.com. Èaksès tangghâl 2025-03-03.
- ↑ 4,0 4,1 "Saudi Aramco World: Ramadan in the Farthest North". Èarsip ḍâri versi asal tangghâl 4 Pèbruwaei 2015. È aksès tangghâl 2025-03-03.
- ↑ 5,0 5,1 Bukhari-Ibn-Ismail, AbdAllah-Muhammad. "Sahih Bukhari – Book 031 (The Book of Fasting), Hadith 199". hadithcollection.com. Èarsip ḍâri versi asal tangghâl 15 Januwari 2013. Èaksès tangghâl 2025-03-03.
- ↑ "Essentials of Ramadan, The Fasting Month". Archived from the original on 2006-09-09. Retrieved 2006-08-05.
- ↑ Aliyev, Rafig Y. (June 2013). Loud Thoughts on Religion: A Version of the System Study of Religion. Useful Lessons for Everybody. Trafford Publishing. p. 129. ISBN 9781490705217.