Rabindranath Tagore

Rabindranath Tagore (bhâsa Bengali: Rabindranath Thakur; 7 Mèi 1861 – 7 Agustus 1941) jhughân èkennal kalabân nyama Gurudev, iyâ arèya tokang siir, dramawan, filsuf, seniman, musisi bân sastrawan Brahmo Samaj Bengali. Salerana lahir dâri kalowarga Tagore, sala sèttong kalowarga Brahmana Bengali sè èhormatè. Tagore panèka orèng Asia sè partama sè narèma anugerah Nobel dâlem bidang sastra (1913).

Tagore molaè nolès puisi è omor bâllu' taon, dhibi’en ngangghuy nyama samaran "Bhanushingho" (Singa Mataarè) kaangghuy paterbi’ karya puisi sè pertama è taon 1877, bân nolès carèta panḍâ' pertamana è omor nem bellâs taon. Dhibi’en narèma pandidigân dâsar è roma (Home Schooling), bân odi' è Shilaidaha, bân serrèng ajhâlân jhâu sè adhâddhiyâghi dhibi’en orèng sè pragmatis bân ta' senneng/ta'at ḍâ' norma bân adât sosial. Rassa kecèwa dâ' British Raj aghâbây Tagore aberri' sokongan dâ' Gerakan Kemerdekaan India bân akanca bân Mahatma Gandhi. Bân jhughân polana kaèlangan para' kabbhi kalowargana, bân korangnga apresiasi dâri Bengala ghâbây karya rajâ, Universitas Visva-Bharati.

Pan-bârâmpan karya-karyana è antarana Gitanjali (song Offerings), Gora (Fair-Faced), bân Ghare-Baire (The Home and the World), bân jhughân puisi, carèta panḍâ' bân novèl sè èkennal bân èkagumi è dunnya lowas. Dhibi’en jhughân sorang reformis budaya bân polimath sè mamodernisasi seni bân budaya è Benggala. Duwâ' lagu dâri sakola'an Rabindrasangeet (sèttong alèran lagu sè dhibi’en cèptaaghi) jângkènè dhâddhi lagu kebangsaan Bangladesh (Amar Shonar Bangla) bân India (Jana Maha Gana).

Bâkto bakto awwâl (1861-1901)

Tagore andi’ nyama kènè’ "Rabi", lahèr è Jasanko Mansion, dhibi’en iyâ arèya pottrana Debendranath Tagore bân Sarada Devi, ana’ bungso dâri empa' bellas satarètanan. Saellana ngalakoni upacara Upanayanam è omor sebellâs taon è omorra sabellas taon, (prosesi upacara sè nandhâi maso'na na'-kana' lake' dâ' periode Brahmacari, periode ajhâr.) Tagore bân ramana mangkat dâri Kolkata è tanggal 14 Februari 1873 kaangghuy ngalakonè parjhâlânan lanjhâng è India pan-bârâmpan bulân, èjhâlânan Shantiniketan bân Amritsar sabâllunna ka Dalhousie, sèttong bukit è sèttong tempat istirahat è Himalaya. È dinna’, Tagore ajhâr sajhârâ, astronomi, èlmo modern bân Bhâsa Sanskerta bân ajhâr tor adâlemmè karya sastra klasik Kālidāsa. È taon 1877, dhibi’en èkennal è bâkto aghâbây pan-bârâmpan karya, è antarana puisi lanjhâng è dâlem gaya Maithili, sè èrintis bi’ Vidyapati. Dhâddhi sekadâr, dhibi’en nyataaghi jhâ' panèka karya Bhānusiṃha sè èlang, sèttong sastra dâri alèran Vaiṣṇava. Salerana jhughân nolès "Bhikharini" (1877; "Bâbinè’ Tokang Ngemis" — carèta panḍâ' sè partama dâlem bhâsa Bengali) bân jhughân “Sandya Sangit” (1882) — tamaso' puisi sè cè' kalontana "Nirjharer Swapnabhanga" (The Rousing of the Waterfall).

Polana terro dhâddhi sorang pangacara, Tagore maso' ka sakola'an umum è kotta Brighton, Inggris è taon 1878; saterrossa èterrossaghi è University College London, tapè è taon 1880 dhibi’en abâli ka Bengal ta' kalabân gellâr sarjana, polana ramana ampon ngator kaangghuy nèka sareng parabân, sè anyama Mrinalini Devi, sè nèka è tangghâl 9 Dèsèmber 1883; kabbhi andi' ana' lema', empa' èantarana matè sabellunna dhibâsa. È taon 1890, Tagore molaè ngator usaha kalowargana è Shelidah, sèttong daera sè jângkènè maso’ daèra bâgiyân dâri Bangladesh. Èkennal mènangka "Zamindar Babu" Tagore ajhâlân lèbât kebbhun sè cè’ lowassa, kaangghuy makompol pèssè sèwa, bân aberkadi orèng dhisa. È bâkto arèya, bâkto Sadhana (1891 — 1895, èkala' dâri sala sèttong majalah sè èpaterbi’) dhibi’en bâdâ è bâkto sè palèng produktif, è bâkto jârèya lebbi dâri satengnga dâri tello' jilid bân bâllung polo empa' karya "Galpaguchchha" ètolès. Kalabân gaya ironis bân emosional sè kuat, èpon ngabâsaghâghi kaodhi'ân è Bengal, kabânnya'an kaodhi'ân è dhisa.

Shantiniketan (1901—1932)

È taon 1901, Tagore mangkat dâri Shelidah bân apinda ka Shantiniketan (Benggala Barat) odi' è Ashram sè èpaddek sareng ramana è taon 1863, è dinna' maddek sakola'an eksperimental, sakola'an è ruwang terbuka, kalabân ka'-bhungka'an sè rindang, kebbun-kebbun sè cè' raddinna bân perpustakaan. Bân èdinna' jhughân, binèna bân ana'na duwâ' matè. Ramana jhughân sèdhâ è tangghâl 19 Januwari 1905. Saellana ramana sèdhâ, dhibi’en molaè narèma panghasèlan sabbhân bulân mènangka bagiyân dâri warisan orèng towana; Salerana jhughân narèma panghasèlan dâri Maharaja Tripura, hasèl dâri ajhuwâl perhiasan kalowarga, dâri roma sèwa è daerah Puri bân royalti ghâbây karyana. Lèbât karya-karyana dhibi’en andi’ bânnya' pengikut è antara masyarakat Bengali bân para maos è lowar, bân dhibi’en makalowar pan-bârâmpan karya akadhi "Naivedya" (1901) bân "Kheya" (1906) bân karya-karyana puisi dhibi’en ngobâ dhâddhi puisi bhibhâs, sè ta' noro' atoran bân irama polè, ta' maèlang cèrè-cèrèna mènangka sèttong karya puisi. Tanggal 14 November 1913 Tagore mennang Hadiah Nobel Sastra. Menorot Akademi Swedia mènangka pangator, Tagore mennang Hadiah Nobel polana idealisme è dâlem karyana bân karyana sè ampon èterjemahaghi dâ' bhâsa Inggris sè ètarèma ghâmpang sareng para maos è Bârâ', è antarana: Gitanjali: Song Offerings (1912). Ghâbây tambâ’en, Kekaisaran Inggris ètawaraghhi gellâr bangsawan è taon 1915; sè ètarèma, tapè salastarèna èpabhibhâs mènangka bentu’ protes ḍâ' pembantaian massal è Amritsar, è dimma pasukan kolonial nembak orèng sipil sè ta' asanjata, sè matè'è sekitar 379 orèng.