Peḍḍhâng
Peḍḍhâng iyâ arèya samacemma sanjhâta sè tajem sè anḍi' bilah lanjhâng.[1] Peḍḍhâng bisa anḍi' ḍuwe' bâgiyân sè tajem otabâ ghun sèttong bâgiyân sè tajem. È pan-bârâmpan kabhudhâjâ'en, mon è bhândhingaghi sanjhâta laènna, peḍḍhâng biasana anḍi' prestise lebbi otabâ palèng tèngghi.
Bilah peḍḍhâng biasana èkaghâbây ḍari logam keras akadhi bessè otabâ baja. [2] Maskè bâḍâ peḍḍhâng ḍari emas, ghun èyangghuy mènangka hiasân. Kaangghuy latihan, biasana peḍḍhâng abahan kaju sè èghuna'aghi, maskè peḍḍhâng ḍari kaju sè keras ghi' bahaya. Sanjhâta sè paḍâ sareng peḍḍhâng bân tombak sè aghuna'aghi bilah obsidian èghuna'aghi bi' suku-suku asli Amèrika Tengnga bân Amèrika Lao' sè bâkto kolonisasi Èropa ghita' ngennal ka logam.
Sejarah
[beccè' | beccè' sombher]Jhâman perunggu
[beccè' | beccè' sombher]Manossa la aghâbây bân aghuna'aghi sanjhâta sè aropa peḍḍhâng ḍâri molaè jhâman Perunggu. Peḍḍhâng sè èkembangaghi ḍari belatè è bâkto aghâbây peḍḍhâng, ra kèra 2 milenium sabellum masèhi.[3] Peḍḍhâng sè okoranna lebbi ḍari 1,5 mèter dan ta' biasa bân ta' èghuna'aghi è bâkto masa-masa jhâman perunggu polana lanjhânga ngorangè keampuhan ḍari perunggu. Aghuna'aghi logam sè lebbi kowat akadhi baja, madhâddhi peḍḍhâng sè lanjhâng èghuna'aghi è dâlem perrang. Khopes sè ghun aokoran 50 sampè' 60 cm èkaghâbây ḍari perunggu jhughân.
Bâgiyân ghâghâng peḍḍhâng awwâllâ cengkramânna kowat, bân bisa nyegghâ kamongkènan tanang tageliccèr è bâkto ngalakonè tusughân ka aranah targèt. Peḍḍhâng è jhâman perunggu awwâl muncul kalabân betuk akadhi ḍâun è sakètarra tasè' tengnga bân tasè' cèlleng, bân è Mesoppotamia. Peḍḍhâng ḍari jhâman perunggu nordic ra-kèra 1400 SM nunju'aghi karakteristik pola spiral. Produksi peḍḍhâng è Cèna èmolaè ḍari jhâman Dinasti Shang.[4]
Jhâman Bessè
[beccè' | beccè' sombher]Peḍḍhâng bessè ngalamè kanaèghân sè ngangghuy neng abad 13 SM. Bangsa Hittie, Myceania, Yunani, bân Proto-Celtic Halstatt anḍi' kabhudhâjâ'en sè anḍi' kaèdhân kalabân penggunaan awwâl peḍḍhâng bessè. Bessè anḍi' kalebiyân è dâlem produksi massal kalabân bahan baku sè bânnya'. Peḍḍhâng bessè neng masa awwâl ta' bisa èbânḍingaghi kalabân peḍḍhâng baja sè masa satèya; sè lebbi lunak bân rapuh, bân lebbi jhubâ' dâri peḍḍhâng perunggu sè bhâghus kualitasse, tapè kalabân produksi sè lebbi ghâmpang, bâḍâna bahan baku nyebabaghi sakabbina pasukan bisa aghuna'aghi sanjhâta logam, maskè pasukan mesir è jhâman perunggu la bisa malengkapbhi pasukanna kalabân sanjhâta perunggu.
Kantos penempa ajher jhâ' nambâè karbon (èpamaso' neng bâkto palebbhurân dâlem bentuk bâto) ka dâlem bessè, mereka bisa aghâbây logam sè lebbi bhâghus (satèya èkennal kalabân sebbhutdhân "bessè baja"). Pan-bârâmpan cara sè bhidhâ è dâlem aghâbây peḍḍhâng la bâḍâ è jhâman lambâ', tamaso' sè palèng kasohor, pambentughân pola. Salanjutdeh, cara sè bhidhâ berkembang è sakabbina daèrah e dhunnya.
È bâkto maso' ka jhâman klasik antik bân bhângsa Parthia bân Sassanid è Iran, peḍḍhâng bessè la dhâddhi umum. Xiphos ḍari yunani bân Gladius ḍari Romawi iyâ arèya contoh sejenis, sè anḍi' lanjhâng 60–70 cm. Kekaisaran Roma akhèrra makennallaghi Spatha sè lebbi lanjhâng (istilah kaangghuy pemakainya, spatharius, dhâddhi pangkat kerajaan è Konstantinopel), bân molaè bâkto jarèya, istilah "peḍḍhâng lanjhâng" èlamataghi è peḍḍhâng sè tamaso' lanjhâng dâlem periode rèya.
Peḍḍhâng baja Cèna muncul è masa abad ke-3 SM Dinasti Qin. Dao ḍari Cèna (piyin dāo) iyâ arèya peḍḍhâng amata sèttong, biasana è artèaaghi mènangka sabre otabâ broadsword, bân Jian (piyin jiān) amata ḍuwe'.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Jaya, Bagus Dwi Danang. Penciptaan Pedang Kayu Dengan Ornamentasi Icon Yogyakarta. Diss. Intitut Seni Indonesia Yogyakarta, 2020. Aksès 2025-04-14.
- ↑ Adi, Febrian Wisnu Adi. "Kajian Estetika Pamor Keris Kamardikan." Corak 5.1 (2016). Aksès 2025-04-14.
- ↑ Teigens, V., Skalfist, P., & Mikelsten, D. Sejarah Senjata dan Teknologi Militer Sejak Dimulainya. Cambridge Stanford Books. Aksès 2025-04-14.
- ↑ Teigens, Vasil, Peter Skalfist, and Daniel Mikelsten. Sejarah Senjata dan Teknologi Ketenteraan Sejak Dimulakan. Cambridge Stanford Books. Aksès 2025-04-14.