Nikola Tesla
Nikola Tesla ( bhâsa Serbia , 10 Juli 1856 – Tangghâl 7 Jânuari 1943 ) panèka penemu, fisikawan, insinyur messin, bân insinyur listrik Serbia - Amèrika .[1] Salèrana èkennal polana kontribusina ḍâ' rancangan sistem listrik arus bolak-balik (AC).[2]
Lahèr è tangghâl 10 Juli 1856 è Smiljan, bân èpabhâjheng è Kekaisaran Austria (satèya Kroasia), Tesla ampon lastare penḍiḍikanna è biḍang tèknik bân fisika è taon 1870-an è Universitas Teknologi Graz.[3] Dhibi’èn alako è telepon è awwâl taon 1880-an bân è Continental Edison è inḍustri tenaga listrik. Dhibi’èn apinda ka Amèrika Serikat è taon 1884 bân dhâddhi warga è ka’ḍissa. Dhibi’èn alako è Eḍison Machine Works è New York City, terros motossaghi kaangghuy mangkat. Kalabân bhântowan ḍâri mitra-mitra kaangghuy abiayai bân mamasar iḍe-iḍena, Tesla maddhek laboratorium è New York kaangghuy ngèmbangaghi bânnya' alat-alat kaju bân mekanik. Motor inḍuksi bân arus bolak-balik, bân patènna ghâbây sistem polifase arus bolak-balik èlisensiaghi sareng Westinghouse Electric Corporation è taon 1888.
Tesla nyoba' aghâbây penemuan sè bisa èpaten bân èpasarè. Tesla ngalakonè bânnya' percobaan kalabân osilator, tabung ḍebit listrik, bân sinar-x .
È taon 1890-an, Tesla nyoba' aghâbây panerrangan nirkabel bân ḍistribusi tenaga listrik nirkabel è ḍâlem percobaan tenaga frekuensi tèngghi è New York bân Colorado Springs . È taon 1893, èpon ngoca' jhâ' bisa èlampa'aghi komunikasi nirkabel kalabân alat sè èghâbây èpon. Tesla nyoba' aghâbây hal panèka dhâddhi kanyataan kalabân proyek Wardenclyffe Tower, pamancar listrik bân komunikasi nirkabel antar benua, tapè èpon ta' ngaghungi obeng sabellunna bisa èsambhât.
Tesla sèdhâ è New York City è tanghâl 7 Jânuari 1943. Panyâbbâb matena pamèka pembekuan ḍârâ. Hasèlla lalakonna ta’ ewujuḍaghi saellana sèdhâ. Namong, è taon 1960, Konferensi Umum Bobot bân Okuran ènyamaè unit internasional kepaḍatan fluks magnetik " tesla " kaangghuy ngormatè. Nyamana molaè èpaènga' polè molaè taon 1990-an . Amèrika sè lahèr è Kroasia panèka èkennal polana penemuanna mekanisme arus bolak-balik (AC) è listrik bân ramalan sè cemerlang tentang dhunnya nirkabel. Proyek-proyek penting arus bolak-balik, percobaan ḍaya frekuensi tèngghi tegangan tèngghi. Samangkèn orèng nangalè nyamana è man-kamman: mènangka Unit Internasional Intensitas Magnetik, bân mènangka mèrk dhâghâng perusahaan mobil listrik, Tesla, Inc. .
Robuk kènè’
[beccè' | beccè' sombher]Nikola Tesla lahèr ètnis Serbia è sèttong dhisa è Smiljan, Lika, Kekaisaran Austria (samangkèn Kroasia) è tangghâl 10 Juli 1856. Ramana, Milutin Tesla, panèka imam Kristen Ortodoks . Embu'na Tesla, Đuka Tesla (née Mandic), sè ramana jhughân penḍèta Kristen Ortodoks, ngaghungi bakat kaangghuy aghâbây kerajinan è roma, alat-alat mekanis, bân kamampoan kaangghuy ngapallagi puisi epik Serbia . Đuka ta' perna narèma penḍiḍikan formal . Nikola (julughân è bâkto ghi' kènè') ngaghungi haḍiah memori eidetic bân kamampoan kreatif ḍâri genetikka bân pangarona embu'na. Nenek moyang Tesla asalla ḍâri Serbia bârâ', semma' Montenegro .
Tesla panèka ana' sè kapèng empa' ḍâri lema' ana'. Orèng rowa ngaghungi taretan lake' sè anyama Dane bân tello' taretan binè', Milka, Angelina bân Marica . Dane sèdhâ è ḍâlem kacèlakaan nompa' jhâran è bâkto Nikola Tesla ghi' aomor lema taon. È taon 1861, Tesla asakola SD è Smiljan è ka’dissa’ ajhâr bhâsa Jèrman, aritmatika, bân aghâma . È taon 1862, kalowarga Tesla apinḍa ka Gospic, Lika, è ka’dissa’ ramana Tesla alako mènangka imam. Nikola lastare SD, terros SMA.
È taon 1870, Tesla apinḍa ka Karlovac è lao' kaangghuy asakola SMA è Karlovac Gymnasium . Kellas-kelas ghâpanèka aghunaaghi bhâsa Jèrman mènangka mèḍia pangajhârân polana sakola'an panèka bâḍâ è ḍâlem Militärgrenze Austria-Hongaria .
Tesla saterrossa nolès jhâ' aba'na tertarik ḍâ' demonstrasi listrik sareng profesor fisika. Tesla nyatet jhâ' ḍèmonstrasi "fenomena misterius" panèka aghâbây èpon penasaran ḍâ' kakowadhân panèka. Tesla bisa ngètong kalkulus integral è ḍâlem pekkeranna, dâddhi ghuruna nyangka jhâ' Tesla nibânniyan. Salerana lastare asakola tello taon, lulus taon 1873.
È taon 1873, Tesla abâli ka kampong asalla, Smiljan. Ta' abit saellana dâtâng, Tesla èkennèng kolera, èbâḍdhâ'aghi è katedhunganna sangang bulân bân para' matè pan-saponapan kalè. Ramana Tesla, è bâkto sè ta' anḍi' pangarep, ajhânjhi bhâkal ngèrèm Tesla ka sakola'an teknik sè palèng bhâgus mon èpaèla'aghi dḍâri sake'na, sanajjân ramana èmolaè terro Tesla dhâddhi imam.
È taon 1874, Tesla ta' èḍaftaraghi ḍâ' tentara Austro-Hongaria è Smiljan, kalabân buru ka Tomingaj, semma' Gračac . È ka’ḍissa, dhibi’èn alân-jhâlân è paghunongan ngangghuy kalambhi buru. Tesla ngoca' jhâ' kontak sareng alam aghâbây dhibi’èn lebbi kowat, sacara fisik bân mental. Dhibi’èn maos bânnya' buku è bâkto bâḍâ è Tomingaj, bân salastarèna ngoca' jhâ' buku-bukuna Mark Twain ampon abhânto bâ'na èpaèla'aghi kalabân ajaib ḍâri panyakèt sabellunna.
È taon 1875, Tesla maso' ka Politeknik Austria è Graz, Austria, kalabân bèasiswa Perbatasan Militer. È taon pertamana, Tesla ta' perna èlang kellas, ollè nilai tèngghi, lulus sanga' ujiân (para' ḍuwâ' kalè ḍâri sè èparloaghi), molaè klub budâjâ Serbia, bân jhughân narèma sorat pujian ḍâri ḍèan fakultas tèknik sè èkèrèm ka ramana, sè ènyataaghi, "Ana'na bintang peringkat pertama." È taon kaḍuwâ', Tesla aperrang bân Profesor Poeschl polana dinamo Gramme è bâkto Tesla nyaranaghhi jhâ' komutator ta' parlo.
Tesla ngèjhuwâl jhâ' abâdâh ḍâri pokol 3 malem kantos pokol 11 malem, ta' èjhâuaghi è arè Ahaḍ otabâ arè libur. Aba’na todus bilâ eppa’na ngalem jhâ’ abâ’na la alako cè’ berrâ’na. Saellana ramana sedhâ è taon 1879, Tesla nemmo sèttong bhungkosan sorat ḍâri para professor ka ramana, sè maènga'aghi jhâ' mon ta' èpaèlang ḍâri sakola'an, Tesla bhâkal matè polana alako berrâ’. È akhèr taon kaḍuwâ'na, Tesla kaèlangan beasiswa bân dhâddhi orèng sè malolo ajuḍi. È taon katello', Tesla ajhuwâl ghâbây pèssè saku bân ongkos kuliah, akhèrra abâli ka rogi awalna ka kalowargana. Tesla ngoca' jhâ' abâ’na "ngalaaghi napsona è ka’dissa," tapè è Amèrika Serikat abâ'na èkennal abâli kaangghuy amaèn billiard . È bâkto ujian dâtâng, Tesla ta' asaḍiya bân nyo'on perpanjangan kaangghuy ajhâr, tapè ètolak. Dhibi’èn ta' narèma nilai è akhèr semèster tello' kènè’ bân ta' perna lulus ḍâri universitas.
È bulân Dèsèmber 1878, Tesla mangkat ḍâri Graz bân motossaghi sakabbhina hubunganna bân kalowargana kaangghuy notop kanyataan jhâ' aba'na la ambu asakola. Ca-kancana nyangka jhâ’ abâ’na ampon tenggelam e Songay Mur . Tesla entar ka Maribor (satèya è Slovenia ), è ka’dissa alako mènangka tokang ghâmbhâr ghâbây 60 florin per bulân. Bâkto luangna èghunaaghi kaangghuy amaèn kartu bân orèng lokal è lorong.
E bulân Maret 1879, Milutin Tesla entar ka Maribor kaangghuy nyo'on ana'na kaangghuy abâli ka romana, namong Nikola ta' poron. Nikola ngaghungi gâbgguân saraf è bâkto kapanèka. Tangghâl 24 Maret 1879, Tesla èbâliaghi ka Gospic èbâbâna pangawasan polisi polana ta' ngaghungi ijin.
Tangghâl 17 April 1879, Milutin Tesla sèdhâ è omorra 60 taon saamponna èkennèng panyakèt sè ta' èkennal (namong bâḍâ sè ngoca' jhâ' matè polana stroke ). È taon jârèya, Tesla ngajhâri kellas sè bânnya' è sakola'anna sè kona è Gospic.
È bulân Jânuari 1880, ḍuwâ' paman Tesla makompol pèssè sè cokop kaangghuy abhânto Tesla kalowar dâri Gospic ka Praha kaangghuy penḍiḍikanna. Namong, dhibi’èn dâtâng talèbât tellat kaangghuy èḍaftaraghi è Universitas Charles-Ferdinand ; èpon jhughân ta' perna ajhâr Yunani, mata pelajaran sè èparloaghi; bân èpon jhughân ta' bisa acaca Ceko . Tesla namong hadir è kuliah filsafat è universitas mènangka auditor bân ta' narèma nilai polana hadir.
Awwâl karir
[beccè' | beccè' sombher]È taon 1881, Tesla apinḍa ka Budapest kaangghuy alako è bâbâna Ferenc Puskas è perusahaan telegraf, Budapest Telephone Exchange. Saellana dâtâng, Tesla ngèḍingaghi jhâ' perusahaan sè èbângun ta' abâdâh, dâddhi èpon alako mènangka operator telegraf è kantor pusat. È ḍâlem pan-bârâmpan bulân, Bursa Telepon Budapest molaè abâdâh bân Tesla èalokasiaghi posisi kepala listrik. È bâkto abâdâh, Tesla aghâbây bânnya' perbaikan ḍâ' pèralatan Stasiun Pusat bân ngèjhuwâl ampon nyamporna'aghi repeater otabâ amplifier telepon, sè ta' perna èpatenaghi otabâ èjhârbâ'aghi ka orèng bânnya'.
Alako kangghuy Edison
[beccè' | beccè' sombher]È taon 1882, Tesla molaè alako ghâbây perusahaan Continental Edison è Prancis, aghâbây perbaikan ghâbây pakakas listrik. È bulân Juni 1884, dhibi’èn apinḍa ka New York City, è ka’dissa dhibi’èn èpakarjâ sareng Thomas Edison è Edison Machine Works. Karjâ Tesla ghâbây Edison èmolaè kalabân teknik listrik sèḍerhana bân ghâncang èmajuaghi kaangghuy mamarè masalah sè lebbi malarat.
Tesla ètawaraghhi tugas kaangghuy aghâbây polè generator arus langsung è Perusahaan Edison. È taon 1885, dhibi’èn ngoca' jhâ' dhibi’èn bisa aghâbây polè motor bân generator Edison sè ta' efisien, aghâbây perbaikan è layanan bân ekonomi. Menorot Tesla, Edison ngoca', "Bâḍâ sèket èbu ḍolar ghâbây panjhennengngan—manabi panjhennengngan bisa ngalakonè," sè ècatât mènangka pernyataan aneh ḍâri Edison sè perusahaanna cerrè’ ghâbây gâji. Saellana sabulân alako, Tesla ampon alampa'aghi tugas bân atanya parkara pembayaran. Edison, ngoca' jhâ' abâ'na coma acarèta, ngoca', "Tesla, sampèan ta' ngartè humor Amèrika." Bhâdhân kaulâh, Edison ètawaraghi gâji ongghâ ḍâri US$ 10 per minggu ḍâ' US$ 18 per minggu; Tesla nolak tawaran jârèya bân langsung èpaèlang.[4]
Saamponna adhinaaghi Edison
[beccè' | beccè' sombher]Saamponna kalowar ḍâri perusahaan Edison, Tesla abâgi sareng ḍuwâ' pangusaha è taon 1886, Robert Lane bân Benjamin Vale, sè akor kaangghuy abiayai perusahaan penerangan listrik kalabân nyamana Tesla, Tesla Electric Light & Manufacturing. Perusahaan panèka masang sistem penerrangan berbasis lampu busur listrik sè èrancang sareng Tesla bân jhughân anḍi' rancangan ghâbây messin listrik dinamo komutator, patèn pertama sè èpakalowar ka Tesla è Amèrika Serikat.
Investor ta' ngaghungi minat ḍâ' iḍe-iḍe Tesla ghâbây jenis motor anyar bân pèralatan transmisi listrik bân jhughân akaton nyangka lebbi beccè' aghâbây utilitas listrik ḍâri aghâbây sistem anyar. Akhèrra rèng-orèng ka’rowa èpaksa èpaèlang Tesla bân makalowar pèssèna. Sampèan jhughân ta' bisa ngontrol patèn sè èghâbây sajjhek èpassra'aghi ka perusahaan kalabân èghântè'è saham. Dhibi’èn kodhu alako è pan-bârâmpan lalakon perbaikan listrik bân jhughân mènangka orèng sè ngallè parit kalabân arghâ $2 sa'arè. Tesla nganggep mosem cellep taon 1886/1887 mènangka bekto "sake' kèla' sè cè' bhâghussâ bân aèng mata sè paè'." è bâkto panèka, dhibi’èn atanya ḍâ' arghâ penḍiḍikan bân manyâssaal.
È akhèr taon 1886 Tesla ètemmoè Alfred S. Brown, pengawas Western Union, bân pengacara New York Charles F. Peck. Kaḍuwâ'na orèng rowa ampon ngaghungi pangalaman è ḍâlem molaè perusahaan bân promosi penemuan bân patèn kaangghuy ontong pesse. Èbâḍâ'aghi ḍâri paten Tesla bân iḍe-iḍe laènna, rèng-orèng rowa setuju kaangghuy abâli ka salèrana sacara finansial bân ngator patènna. è bulan April 1887, rèng-orèng rowa abhânto Tesla Electric Company kalabân perjanjian sè èghâdhui jhâ' paten sè èhasilaghi bhâkal èghâbây 1/3 ghâbây Tesla, 1/3 ghâbây Peck bân Brown, bân 1/3 ghâbây abiayai konstruksi. Sampèan maddhek laboratorium ghâbây Tesla è 89 Liberty Street è Manhattan è ka’dimma Tesla alako kaangghuy maèlang bân ngèmbangaghi jenis motor listrik anyar, generator bân perangkat laènna.
Sala sèttong hal sè èkembhângaghi Tesla è laboratorium è taon 1887 panèka motor inḍuksi sè abâdâh arus, format sistem tenaga sè molaè èbângun è Eropa bân Amèrika Serikat polana kaontongan è transmisi tegangan tèngghi sè aghântè jarak jhâu. Motor ghâpanèka aghunaaghi arus polifase sè ngasèllaghi meḍan magnet sè aghili kaangghuy mabâli motor (Tesla ampon ngartè prinsip panèka è taon 1882). Motor listrik inovatif panèka, sè èpatenaghi è bulân Mei 1888, panèka rancangan sè èmolaè dhibi' sè sèderhana sè ta' parlo reverser, saènggâna ta' parlo percikan bân perawatan tèngghi sè ros-terrosan èservis bân èghântè'è sikat mekanis.
È taon 1888, èḍitor majalah Electrical World, Thomas Commerford Martin (kanca bân publisitas), terro Tesla nojjhuaghi sistem arus bolak-balik, tamaso' motor inḍuksi, è American Institute of Electrical Engineers (samangkèn IEEE). Para insinyur sè alako ghâbây Westinghouse Electric & Manufacturing Company ngalaporaghi ka George Westinghouse jhâ' Tesla ngaghungi motor AC sè layak bân sistem tenaga terkait—sèttong hal sè Westinghouse ella nyoba' ngamanè patèn. Westinghouse nyarè cara kaangghuy èkaolle paten ghâbây motor induksi berbasis mèḍan magnèt sè aghili tanpa komutator sè paḍâ sè èsambhât è makalah bulan Maret 1888 sareng fisikawan Italia Galileo Ferraris namong ètemmoaghi jhâ' paten Tesla bhâkal ngontrol pasar.
Karir bân prèstasi
[beccè' | beccè' sombher]Paten bân karya teoritis Tesla panèka dhâsar ḍâri tenaga listrik arus bolak-balik ( AC ) moḍern tamaso' ḍistribusi tenaga polifase, bân motor AC, sè èantaraghi è Revolusi Industri Kaḍuwâ' .[5] Saellana nojjhuaghi komunikasi nirkabel è taon 1893 bân mennang " Perrang Arus ", Tesla èangghep sala sèttong insinyur listrik Amèrika sè palèng hebat. Tesla ngaghungi pangalaman è biḍang tèknik telepon bân listrik sabellunna èmigrasi ka Amèrika Serikat è taon 1884 kaangghuy alakoh sareng Thomas A. Edison è New York City. Ta' abit èpon motossaghi kaangghuy mangkat, kalabân pèssèna investor èpon maddhek laboratorium bân perusahaan kaangghuy ngèmbangaghi bânnya' pakakas listrik. Salèrana matèn motor induksi AC bân trafo sè èlisensiaghi ka George Westinghouse, sè jhughân nyewa Tesla ghâbây bekto sè pandha' mènangka konsultan. Karjâna è taon-taon formatif pengembangan tenaga listrik jhughân èbâgi ḍâ’ perjuangan perusahaan antara aghâbây arus bolak-balik otabâ arus langsung mènangka stanḍar transmisi listrik, sè èsebbhut Perrang Arus. Tesla terros nerrossaghi iḍe-iḍe penerrangan nirkabel bân ḍistribusi listrik è tegangan tèngghi, èkspèrimen listrik frekuensi tèngghi è New York bân Colorado Springs bân aghâbây pernyataan awal (1893) tentang kemungkinan komunikasi nirkabel kalabân perangkatna. Salerana nyoba' aghâdhui ide-ide ghâpanèka kaangghuy èghunaaghi è ḍâlem usaha sè ta' èkaterroè kaangghuy transmisi nirkabel antarbenua, proyek Menara Wardenclyffe sè ghi' ta' lastare. È laboratorium, èpon jhughân ngalakonè percobaan kalabân osilator/generator mekanis, tabung ḍebit listrik, bân pencitraan sinar-X awal. Salèrana jhughân mabângun parao sè èkontrol nirkabel, sala sèttong sè partama èpameraghi.
Tesla èkennal polana prestasi bân keahlianna, akhèrra aghâbây pan-bârâmpan orèng Amèrika nyebbut Tesla "èlmowân ghilâ." ḍâri paèen èpon ollè pèssè sè bânnya', bânnya' sè èghunaaghi kaangghuy abiayai proyek-proyekna dhibi' kalabân tingkat keberhasilan sè acem-macem. Bânnya' bâkto pensiunna èghunaaghi è serangkaian hotel New York. Sedhâ tangghâl 7 Jânuari 1943.[6] Karyana èkaloppaè, ghi' ta' èkennal saellana sedhâ, tapè è taon 1960 Konferensi Umum Bobot bân Ukuran ènyamaè satuan SI kepadatan fluks magnetik tesla kaangghuy ngormatè. Warisan Tesla ampon ngalami kebangkitan minat ḍâ’ buḍâjâ populèr molaè taon 1990-an.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Simbolon, Huyogo. "Nikola Tesla dan Beberapa Kontribusinya untuk Sains dan Teknologi". Liputan 6. 2023-07-10. Aksès 2025-04-11.
- ↑ Ningsih, Widya Lestari. "Biografi Nikola Tesla, Bapak Kelistrikan Modern". Kompas. 2023-10-17. Aksès 2025-04-11.
- ↑ Kamaliah, Aisyah. "Nikola Tesla, Ilmuwan Jenius yang Hidup Nelangsa di Akhir Hayat" Diarsipkan 2025-04-11 di Wayback Machine.. Detik. 2024-07-10. Aksès 2025-04-11.
- ↑ Kamaliah, Aisyah. "Mengapa Tesla dan Thomas Edison Bermusuhan?" Diarsipkan 2025-04-11 di Wayback Machine.. Detik. 2024-07-10. Aksès 2025-04-11.
- ↑ Fatoni, Achmat Amar. "5 Penemuan Terhebat Nikola Tesla yang Mengubah Dunia Modern". IDN Times. 2025-02-04. Aksès 2025-04-11.
- ↑ Pahlepi, Rully Desthian. "Mengenal Nikola Tesla, dari Penemuan Hingga Kisah Kematiannya". Diarsipkan 2025-04-11 di Wayback Machine. Detik. 2022-09-05. Aksès 2025-04-11.