Martin Luther King, Jr.

Martin Luther King, Jr. (15 Januwâri 1929 – 4 April 1968) iyâ arèya pendeta bân aktivis sè dhâddhi jhuru bicara bân pamèmpèn blessat hak sipil dâri taon 1954 kantos 1968. Dhibi’en èkennal polana nontot hak sipil lèbât non-kekerasan bân ta patona sipil menorot ajhârân Krèsten bân ollè inspirasi aktivis damai Mahatma Gandhi.

King mèmpèn boikot bis Montgomery taon 1955. È taon 1957, dhibi’en dhâddhi presiden pertama Southern Christian Leadership Conference (SCLC). È SCLC, dhibi’en mèmpèn perjuangan anti-segregasi taon 1962 è Albany, Georgia bân abhânto unju’ rasa damai è Birmingham, Alabama, taon 1963. Dhibi’en padâ mabâdâ March on Washington è taon 1963; è dhissa' dhibi’en nyampayyaghi pidato "I Have a Dream".

È Tangghâl 14 Oktober 1964, King èberri' Hadiah Nobel Perdamaian  attas lakonna sè alabân kesenjangan ras lèbât perlawanan damai. Taon 1965, dhibi’en abhânto mèmpèn pawai Selma ka Montgomery. taon salanjutta, dhibi’en bân SCLC ngèbâ blessat ka Chicago kaangghuy nyorot masala segregasi perumahan. Para' aher omorra, dhibi’en molaè nyorot kemèskènan bân Perang Vietnam. Dhibi’en aperrang sareng sekutu liberalla saamponna madâpa’ pidato "Beyond Vietnam" taon 1967. J. Edgar Hoover nyebbhut King iyâ arèya orèng radikal bân madhâddhiyaghi abâ’en sasaran pengintayan COINTELPRO FBI molaè taon 1963. Agen FBI nyelidiki dugâân hubungan sè ètuduh sareng komunis, arekam hubungan è lowar nèkana bân èlaporaghi ka pejabat pamarènta, bân ngirèm sorat anonim dâ’ King sè ngancem sopajâ mate'è dhibi'en.

È taon 1968, King arèncanaaghi pendudukan rakyat è Washington, D.C., kalabân judul Poor People's Campaign, tapè èpate'è sareng James Earl Ray è tangghâl 4 April è Memphis, Tennessee; kerosowan pecca è bânnya’ kotta è Amerika Serikat. Dhibi’en èberri' Presidential Medal of Freedom bân Kongresinal Gold Medal sacara anumerta. Arè Martin Luther King Jr. èresmiaghi mènangka arè libur è bhân-sabbhân kottha bân naghârâ bâgiyân è taon 1971, saterrossa arè notop federal taon 1986 . atosan jhâlan è Amèrika Serikat bân sèttong County è sèttong naghârâ bâgiyân è Washington ènyamaè kalabân nyama King. Martin Luther King Jr. Memorial è National Mall è Washington, D.C., èresmiyaghi taon 2011.

Riwayât odi'

King lahèr è Atlanta, Georgia dâri Pendeta Martin Luther King, Sr. bân AlbertaWilliams King. Dhibi’en nèka sareng Coretta Scott è tangghâl 18 Junè 1953. Dhibi’en lulus dâri Morehouse College kalabân gellâr Bachelor of Arts (dâlem bidang Sosiologi) è taon 1948, bân dâri Seminari Teologi Crozer è Chester, Pennsylvania kalabân gellâr Bachelor of Divinity (Sarjana Teologi) 1951. Dhibi’en ollè Ph.D. dâlem teologi sistematika dâri Universitas Boston è taon 1955.

King iyâ arèya pendeta è Gereja Baptis Montgomery, Alabama sè aperrang alabân diskriminasi rasial. È taon 1963, King mèmpèn demo boikot bis è Birmingham. Boikot èpabâdâ  ta' kalabân ngangghuy kekerasan. Dhibi’en noro' prinsip-prinsip perlawanan Mahatma Gandhi kalabân ajauwi kekerasan. Saabidda kantos bâbârempa taon, dhibi’en aghâbây kasuksèsan rajâ, tapè sacara laonan orèng-orèng kolè’ celleng ngodâ ajhâuwi polana kabbhi ta’ narèma antikekerasanna. Sabhâligghâ, King ta’ toman ambu bân malowas programma.

Karyana

Kalakowan King è dâlem nola’ diskriminasi ras ghâbây orèng-orèng celleng, ngasèlaghi dhibi’en èpenjara è penjara Birmingham. È penjara, dhibi’en nolès sorat sè ajudhul, Sorat dâri Penjara Birmingham. È dâlem soratta, King nyataaghi jhâ' aba'na arassa èolok kaangghuy acaca kalabân sowara kenabian dâ’ ka ta’ adhilân sè bâdâ è jhâmanna,. Dhibi’en jhughân ngritik orèng sè ta' setuju boikot bis è Birmingham. Manorot dhibi’en, kabbhi iyâ arèya orèng sè ta' peka bân ta' bisa nganalisa panyebbâb otama dâri boikot jarèya. Menorot King, kabbhi terbuai dâlem kabâdâ'an sè èalamè bân ta' bisa nebbus dominasi kakowasaan orèng-orèng kolè’ potè.

Dhibi’en ta’ coma alabân diskriminasi orèng-orèng kolè’ potè, tapè jhughân nentang tana andi’ bân Perang Vietnam. Kaagungan King tarotama bâdâ è dâlem mèmpè-mèmpè sè tèngghi bân gaya sè spektakuler mènangka sorang pendeta. Pidatona sè èjudhul "I Have a Dream" è pawai bhârissa ka Washington, DC (28 Agustus 1963) aghâbây dhibi’en sajân kalonta. Dhibi'en ehormat kalabân bânnya’ gellâr sè terhormat. È taon 1963, èpon narèma Penghargaan Nobel Perdamaian.