Lompat ke isi

Louis Pasteur

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Louis Pasteur (27 Desember 1822 – 28 September 1895) iyâ arèya èlmowan kalahèran Prancis. Sebagai èlmowan, dhibi’na bisa nemmu cara ma’ambhu pabucco’an kakanan sampè’ pan bârempan bhâkto abiddhâ kalabân proses mamanas sè bisa èsebbhut pasteurisasi.[1] Louis Pasteur amaolâe karirra dhâddhi ahli fisika è sala sèttong sakola lanjutan atas.[2] Neng omor 26 taon Louis Pasteur la dhâddhi profesor è Universitas Strasbourg, pas dhibi’na pas ngallè ka Universitas Lille bân èdissa’ teppa’ taon 1856 dhibi’na ngalakoni panemmoan sè artèna sanget rajâ ḍâ’ ka bidang kadokteran. Awalla nemmu iyâ arèya pasteurisasi iyâ arèya mamatè baktèri sè bâḍâ è susu kalabân pamanasan.[3]

Louis Pasteur èlmowan sè adukung tèori Biogenesis kasohor kalabân tèori “Omne ovum ex vivo omne vivum ex ovo.”[4]

Pasteur jhughân aghâbây obat ka’anghuy nyegghâ panyakè’ antraks bân sontèkan alabân panyakè’ patè’ ghilâ rabies. È bhâkto jerèya orèng sè èkèkkè’ patè’ ghilâ bisa ngalami panyakè’ sè èsebbhut hidofobia. È arè molang arè sè ka-70 para dokter bân èlmowan ḍâri sakabbhinna dhunnya èntar ka Paris ka’angghuy ngormadhi Pasteur.[5] Sajjhek taon 1888 kaya Pasteur èlanjutaghi è Institut Pasteur è Paris. Satèya Institut jerèya anḍi’ cabang è 60 naghârâ. Makamma bâde è bâbâ’anna Institut kasebbhut, jenazana èpamaso’ ka ḍâlem petè matè sè èkaghâbhây ḍâri marmer bân granit.[6]

Awwâl kaoḍi’en bân pendidikan

[beccè' | beccè' sombher]

Louis Pasteur lahèr è tangghâl 27 Desember 1822, è Dole, Jura, Prancis, ḍâri kaloargâ Katolik sè aropa’aghi seorang penyama’ kolè’ sè mèskèn.[7] Dhibi’na iyâ arèya ana’ nomer tello’ ḍâri Jean-Joseph Pasteur bân Jeanne-Etiennette Roqui. Kaloargâ kasebhut ngallè ka Marnoz è taon 1826 bân pas ka Arbois è taon 1827.[8][9] Pasteur maso’ sakolaan ḍâsar è taon 1831.[10] Dhibi’na sakè’ disleksia bân disgrafia.[11][12][13]

Dhibi’na iyâ arèya siswa sè biasa-bisa bhâi è masa ngoḍena, bân ta’ terlalu akademis, polana minatdhâ iyâ arèya mancèng bân aghâbây skètsa.[7] Dhibi’na aghâmbhâr bannya’ pastèl bân potrèt orèng tuana, ca-kancana bân tatangghâna.[14] Pasteur asakola è sakola’an menengah è Collège d'Arbois.[15] È bulen Oktober 1838, dhibi’na mangkat ka Paris ka’angghuy adaftar è sakola’an asrama, tapè dhibi’na kerrong ka kampongnga bân abhâli è bulen November.[16]

  1. Debré, P. (1998). Louis Pasteur. Baltimore, Maryland : Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5808-9
  2. Duclaux, E.Translated by Erwin F. Smith and Florence Hedges (1920).
  3. Geison, Gerald L. (1995). The Private Science of Louis Pasteur, Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-03442-7.
  4. Latour, Bruno (1988). The Pasteurization of France, Boston: Harvard University Press. ISBN 0-674-65761-6.
  5. Reynolds, Moira Davison. How Pasteur Changed History: The Story of Louis Pasteur and the Pasteur Institute (1994)
  6. Williams, Roger L. (1957). Gaslight and Shadow: The World of Napoleon III, 1851-1870, NY: Macmillan Company. ISBN 0-8371-9821-6.
  7. 7,0 7,1 James J. Walsh (1913). "Louis Pasteur" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. eakses tangghal 2025-04-18
  8. Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 6–7. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  9. Robbins, Louise (2001). Louis Pasteur and the Hidden World of Microbes. New York: Oxford University Press. p. 14. ISBN 978-0-19-512227-5.
  10. Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. p. 8. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  11. Phillips, Cynthia; Priwer, Shana (2018). 101 Things You Didn't Know about Einstein: Sex, Science, and the Secrets of the Universe. Adams Media. p. 21.
  12. Geffner, Donna (2013). "Famous People with Learning Disabilities". Gemm Learning. Archived from the original on 3 January 2023. eakses tangghal 2025-04-18
  13. Thomson, Oliver (2013). A Short History of Human Error. Arena Books Ltd. p. 92. ISBN 978-1909421264.
  14. Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 12–13. ISBN 978-0-8018-6529-9.
  15. Robbins, Louise (2001). Louis Pasteur and the Hidden World of Microbes. New York: Oxford University Press. p. 15. ISBN 978-0-19-512227-5.
  16. Debré, Patrice (2000). Louis Pasteur. Translated by Forster, Elborg. Baltimore: JHU Press. pp. 11–12. ISBN 978-0-8018-6529-9.