Leonardo da Vinci
Leonardo di ser Piero da Vinci (Italia [leoˈnardo di ˌsɛr ˈpjɛːro da (v)ˈvintʃi], 15 April 1452 – 2 Mèi 1519[1]), sè lebbi èkenal kalabân nyama Leonardo da Vinci, iyâ arèya sorang tokang lokès, tokang patong, arsitek, penemu, ilmuwan, tokang ghâmbhâr, bân filsuf asal Italia è bâkto Renaisans. Dhibi’en segghut èsebbhut dhâddhi pelopor èlmu Paleontologi, ichnologi, bân arsitektur, sarta èangghâp dhâdhhi sala sèttong tokang ghâmbhâr palèng hèbat salanjhâng sajhârâ (maskè coma sakètar 13 karjâna sè bisa tahan sampè jângkène.
Leonardo lebbi masyhur dhâddhi sorang pelukis Lokèsan Mona Lisa iyâ arèya karjâna sè palèng terkenal bân iyâ arèya potret manossa palèng populèr sè toman èghâbây[2]. The last Supper iyâ arèya lokèsan kaaghâmaan sè palèng segghut èghâbây olang salanjhâng bâkto[3], laènna, ghâmbhâr Vitruvian Man segghut èangghâp dhâddhi ikon budâjâ. Salvator Mundi èjhuwâl kalabân arghâ US$450,3 juta dâlem lèlang sè èpabâdâ Christie’s è New York è tangghâl 15 Novèmber 2017, aghâbây lokèsan kasebbhut dhâddhi karjâ seni kalabân harghâ jhuwâl palèng larang è dhunnya. Karjâ Leonardo sè laèn dâlem bentu’ lokèsan, ghâmbhâr persiapan, sampè’ buku catettan sè èssè sketsa, diagram ilmiah, bân pamèkkèranna tentang lokèsan, abârri’ kontribusi rajâ kaannguy para seniman ka generasi samarèna. Hal rèya coma bisa ètandingi bi’ Michelangelo.
Maskè ta’ noro’ pandidigân formal[4], bânnya’ sejarawan sè ngangghâp Leonardo dhâddhi sorang jenius otabâ Ranaissance Man”, oca’ kaangghuy sorang kalabân rassa penasaran bân imajinasi sè lowar biasa sengnger. Oca’an sejarawan seni Helen Gardner, jangkauan bân dâlemma katertarikan Leonardo dâ’ ka cem-macemma hal tade’ bhândhinganna salanjhâng sajârâ. Para ilmuwan nafsèrraghi cara blârâk dâ’ka dhunnya dhâddhi sèttong sè adhâsar logika, maskè mètode parcobaan empiris sè dhibi’en angghuy è bâkto jârèya termaso’ ta’ biasa.[5]
Leonardo èhormat`polana originalitas dâri inovasi teknologi sè dhibi’en ghâbây. Dhibi’en toman aghâbây konsèp mesin ngabbher, tompa’an perrang asanjhâta, sampè’ kalkulator. Coma sakonè’ desain andi’en Leonardo sè ongghu-ongghu èbangun otabâ mongkèn kaangghuy èghâbây è bâkto jarèya polana perkembangan èlmo tèknik bân metalurgi ghi’ bâdâ è bâkto awwâl salama era Renaissance, enga’ alat ghulung otomatis bân mesin kaangghuy nguji kategangan kabâ’. Dhibi’en jhughân segghut èangghâp dhâddhi penemu Parasut, Helikopter, bân Tank. Salaèn jarèya, Leonardo jhughân aghâbây penemuan pentèng dâlem bidang anatomi, teknik sipil, geologi, optika bân hidrodinamika. Maskè dâ’iyâ. Dhibi’en ta’ publikasi sè nemmu è bâkto jârèya, saèngghâ ta’ andi’ pangaro langsung ka perkembangan èlmo pengetahuan samarèna[6].
Kaodi'en
[beccè' | beccè' sombher]Leonardo lahèr dâri hubungan è lowar nèka antara sorang notaris anyama Piero da Vinci bân sorang bâbinè’ dhisa sè anyama Caterina. Dhibi’en lahèr è Vinci, sèttong wilayah è Florance, bân ngala’ pandidighân è sèttong studio andi’en pelukis Andrea del Verrocchio. Sabâgiyen rajâ bâkto odi’ Leonardo èabi’ kaangghuy ajhâlâni Ludovico Sforza è Milan. Samarèna jarèya, dhibi’en lèngallè ka Roma, Bologna, Venezia, sabellun nempo karèna odi’en è Prancis, è sèttong roma sè èberri’ bi’ Francis I.
Bakto awwâl
[beccè' | beccè' sombher]Leonardo lahèr è tangghâl 14/15 April 1452 è kotta Vinci. Kotta kasebbhut bâdâ è lembah SongayArno è wilayah Republik Florence sè èpèmpèn bi’ Medici.
Dhibi’en iyâ arèya ana’ è lowar hubungan nèka antara Messer Piero è Antonio da Vinci, sorang notaris soghi asal Florence, bân sorang bâbinè’ dhisa sè anyama Caterina, è idèntifikasi dhâddhi Caterina Buti del Vacca sè èyâkènè dhâddhi Caterina è Meo Lippi bi’ sejarawan Martin Kemp.
Bâdâ bânnya' teori tentang identitas embu'na Leonardo, è antarana oca’ jhâ' èbhu panèka budâ' dâri lowar naghârâ otabâ orèng lokal sè mèskèn[7]. Leonardo ta' andi' nyama kalowarga menorot pemahaman modern. Da Vinci dhibi' coma artèna "dâtâng dâri Vinci". Nyamana sè lengkap è bâkto lahir panèka Leonardo di ser Piero da Vinci, sè artena "Leonardo, (pottrana) ser Piero (sè asalla dâri) Vinci."
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Ian Chilvers (2003). The Concise Oxford Dictionary of Art and Artists. Oxford University Press. hlm. 354. ISBN 9780199532940. è aksès 2025-04-04.
- ↑ John Lichfield, "The moving of the Mona Lisa" èaksès 2025-04-05.
- ↑ Gardner, Helen (1970). Art through the Ages. hlm. 450–56.
- ↑ Polidoro, Massimo (2019). "The Mind of Leonardo da Vinci, Part 2". Skeptical Inquirer. 43 (3): 23–24.
- ↑ Rosci 1977, hlm. 8. è aksès 2025-04-05.
- ↑ Capra 2007, hlm. 5-6.
- ↑ Paratico, Angelo (2015). Leonardo Da Vinci. A Chinese Scholar Lost in Renaissance Italy (dalam bahasa Inggris). Hong Kong: Lascar Publishing. ISBN 978-988-14198-0-4. è aksès 2025-04-5.