Lompat ke isi

Koala

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika
Koala
Phascolarctos cinereus Edit nilai pada Wikidata

Edit nilai pada Wikidata
Rekaman (id) Terjemahkan
Edit nilai pada Wikidata
Status konservasi (id) Terjemahkan
Rentan (id) Terjemahkan
IUCN16892 Edit nilai pada Wikidata
Taksonomi (id) Terjemahkan
Sapsop Lua: callParserFunction: function "Template" was not found.
SpesiesPhascolarctos cinereus Edit nilai pada Wikidata
(Goldfuss, 1817)
Tata nama (id) Terjemahkan
Protonim (id) TerjemahkanLipurus cinereus Edit nilai pada Wikidata
Distribusi

Edit nilai pada Wikidata
Endemik (id) TerjemahkanAustralia Edit nilai pada Wikidata
TemplateStyles' src attribute must not be empty.

Koala (Phascolarctos cinereus) iyâ rèya kèbân sè anḍi' kantong (marsupial) sè asli ḍâri Australia bân dhâddhi tong-sèttonga bâkkèl ḍâri bhâla kalompo' kèbân Phascolarctidae.

Oca' koala asalla ḍâri bhâsa Dharug, sala sèttong bhâsa Australia asli sè artèna taḍâ' aèng otabâ bisa èartè'è kèya ta' ngènom[1]. Bâḍâ kèya sè ngoca' jhâ' oca' koala rèya nyama asli ḍâri kennengan songay Hawkesbury è seddhi'ânna Sydney[2]. Koala èsebbhut kèya bhâsa asli Australia ḍâri orèng Aborigin sè èpadhâddhi bhâsa Inggris-Australia sè artèna bhâruwâng potè, polana koala para' paḍâ'â bi' bhâruwâng[3].

Koala sa'ongghuna ngènom aèng tapè cè' rang-rangnga polana kakananna ḍâun ekaliptus, la anḍi' cokop aèng sa'èngghâ koala ta' parlo toron ḍâri ka'-bhungka'an ka'angghuy ngènom[4].

Koala bisa ètemmo è pèngghir sèrèng bun tèmon Australia molaè ḍâri Adelaide sampè' ḍâ' ka Cape York bân sampè' jhâu so'-maso' ka dhisa polana bâḍâ cora ojhân sè cokop ka'angghuy adhâddhiaghi hutan mènangka kennengan asli (habitat) sè sèpa' ḍâ' ka koala.

Gambhâr bhâdhânna

[beccè' | beccè' sombher]
Koala è kebbhun kèbân Duisburg, Jèrman.
Koala è kebbhun kèbân Duisburg, Jèrman.

Koala anḍi' bhâdhân sè lempo bân rajâ cèthagghâ, kopènga lèbâr bungkol, bân anḍi' èlong sè rajâ kèya. Koala anḍi' bulu sè lembu' bân tebbel sè abârna soklat abâk bu-abu. Kokona tajhâm, soko bun budina lebbi lanjhâng ḍâri soko aḍâ'en, sa'èngghâ maghâmpang ka'angghuy ongghâ ḍâ' ka'-bhungka'an[5]. Koala para' paḍâ'â bi' Wombat, tapè anḍi' obu' sè lebbi tebbâl bân lembu', kopèng sè lebbi rajâ bân soko-tanang sè lebbi lanjhâng bân anḍi' koko sè rajâ.

Berrâ'en acem-macem molaè ḍâri 14 kg ḍâ' koala lakè' bun lao' sè rajâ, sampè' 5 kg ḍâ' koala binè' bun dâjâ sè kènnè'. Koala biyasana diem, tapè koala lakè' mon atoat sowarana koat (rajâ) bân bisa èkèding sampè' sèttong kilomèter jhâuna è mosèm kabin.

Èkologi bân kalako'ânna

[beccè' | beccè' sombher]

Koala ghun ngakan ḍâun Arnan. Ḍâun èkaliptus anḍi' protèin ḍâlem bitongan sè sakonè' (mabâ), zat ta' èkalako ḍâlem bitongan sè tègghi bân anḍi' senyawa fènol bân terpena sè anḍi' jhâlu ḍâ' ka kèbân sè laèn. Akanta Miko bân Arnan, koala anḍi' ondhâgghân mètabolisme sè mabâ ka'angghuy sèttong mamalia bân istirahat ta' aghuli sakalè ra-kèra 20 ejjhâm sabbhân arè, bân kabânnya'an bâkto rowa è'angghuy tèdung. Koala ngakan ta' aghântong bâkto, tapè biyasana è bâkto malem. Koala biyasana ngakan 500 gram ḍâun èkaliptus sabbhân arè, ngaèl sampè' dhâddhi ènga' tajhin sè alos sabellunna èghâlunyo'. Atèna koala bisa mapèsa pan-brâmpan kakanan sè ajhâlu (beracun) bân la sèyap ka'angghuy èbuwâng, bân biyasana lebbi ngala' kandhungan sè amanfa'at (nutrisi) sara ḍâri kakanan sè kowalitassâ mabâ[5].

Koala mènangka kèbân obuwân

[beccè' | beccè' sombher]

Maskè abâsânna lèbur, koala biyasana ta' èpadhâddhi kèbân obuwân polana koala ta' sèpa' mon oḍi' è kottha. Mèlana è Australia, koala èpadhâddhi kèbân sè èjâgâ bi' hokom, sa'èngghâ mon bâḍâ orèng sè ètemmo ngobu koala bisa maso' ta' atoro' ka hokom.

Eccap ghârighi'

[beccè' | beccè' sombher]

Koala iyâ rèya kala sèttong kèbân ḍâri pan-brâmpan kèbân mamalia sè anḍi' eccap ghârighi' (sidik jari). Eccap ghârighi'na koala cè' paḍâna bân eccap ghârighi'na manossa, sampè' mon ngagghuy mikroskop bhâi cè' mlaraddhâ abhidhâ'aghi kaduwâna.

  1. Dixon, R. M. W.; Moore, B.; Ramson, W. S.; Thomas, M. (2006). Australian Aboriginal Words in English: Their Origin and Meaning (2nd ed.). Oxford University Press. Kaca 65. ISBN 978-0-19-554073-4.
  2. WIldlife.org. Koala. Èaksès tangghâl 2025-01-30.
  3. Leitner, Gerhard; Sieloff, Inke (1998). "Aboriginal words and concepts in Australian English". World Englishes. 17 (2): 153–69. doi:10.1111/1467-971X.00089
  4. Sinclair, Rory (28 Januari 2021). "Where Does the Word Koala Come From?". comonground.org.au. Èpangètek. Èaksès tangghâl 2025-01-30.
  5. 5,0 5,1 Utoro, Eko & Tin Zulaeha. (2024). "My First Encyclopedia: Animalia Kingdom". Surakarta: Ziyad Visi Media. ISBN: 978-623-8595-06-8.