Kèju
Kèju iyâ arèya kakanan sè èhasèllaghi kalabân mèsa zat-zat padat ḍâlem susu lèbât cara pangentellân otabâ koagulasi.[1] Cara pangentellân rèya èlakonè kalabân bhântowan baktèri otabâ ènzim tartanto sè èsebbhut rennet. Hasèl ḍari prosès kasebbhut degghik bhâkal èpakerrèng, èprosès, bân èpa'awet kalabân cem-macem cara. Ḍari susu bisa èproduksi cem-macemma variasi produk kèju. Produk-produk kèju avariasi ètantowaghi ḍari macemma susu, mètode pangentellân, tèmperatur, cara pamotongan, pangerrèngan, pamanasân, jughân prosès pamatangan kèju bân pangawèdhân. Umumma kèbân sè èpadhâddhi sombher aèng susu iyâ arèya sapè. Aèng susu onta, embi', dhumbhâ, jhârân, otabâ kerbhi èghuna'aghi neng pan-bârâmpan macem kèju lokal. [2]
Kakanan rèya èkennal è sakabbina dhunnya, tapè parkèra'an awwâllâ èkennal è daèrah sakètarra Tèmor Tengnga. Maskè ta' bisa èpastèaghi kèju awwâl kalè ètemmo, mènorot lègènda kèju awwâllâ ètemmo sacara ta' sengaja bi pengembara ḍari Arab. [3]
Keju anḍi' hampèr sakabbina kanḍungan nutrisi neng susu, akadhi protèin, vitamin, mineral, kalsium, bân fosfor nangèng jhughân lemak bân kolèsterol sè bisa nyebabaghi masalah kasèhadhân mon èkonsumsi sacara bânnya'. [4] Besaran kanḍungan lemak è ḍâlem kèju apacaen ka jenis susu sè èyangghuy. Kèju sè èkaghâbây kalabân susu otabâ sè la ètambâè krim anḍi' kanḍungan lemak, kolèsterol, bân kalori sè tèngghi. Kèju cè' bânnya'en manfaatdhâ polana bânnya' nganḍung protèin, tarotama kaangghuy ana' kènnè' polana bhuto protèin sè lebbi bânnya' èbhândhingaghi orèng dhibâsa.[5]
Sajhârâ
[beccè' | beccè' sombher]Asal-usul
[beccè' | beccè' sombher]Kèju la èkaghâbây sajjhâ' jhâman prasejarah maskè tadhek bhuktè pastèna bileh kèju partama kalèna èkalako. Masyarakat prasejarah molaè ningghâllaghi gaya oḍi' nomaden bân ngallè dhâddhi ngobu embi', dhumbâ, bân sapè. Polana kabhersèân sè korang, èkennèng sinar mata'arè kalabân langsung otabâ èkennèng panas ḍari apoy kantos susu ḍâlem bâddhâ kasebbhut dhâddhi asam bân kentel. Samarèna ècoba susu kasebbhut ghi' bisa èkakan, bân jarèya partama kalèna manossa nemmo kèju krim asam (sour cream cheese).
Kèju krim manès (sweet cream cheese) jughân ètemmo kalabân kabetullân. Bâḍâ lègènda sè nyarèta'aghi jhâ' pan-bârâmpan pemburu sè matè'è ana'en sapè, kantos èbukka' tabu'en bân nemmo sesuatu a bârna potè sè anḍi' rassa sè nyaman. Bâḍâna ènzim rennet è ḍâlem tabu'en sapè nyebabaghi susuna dhâddhi kentel, saèngghâ dhâddhi apa sè èkoca' kèju. Carèta laènna nguca'aghi jhâ' kèju ètemmo partama kalèna è Tèmor Tengnga bi' pengembara ḍari Arab. Pengembara kasebbhut alakonè parjhâlânan è padang gurun nompa' jhârân kalabân ngèbhâ susu è pelanana. Samarèna pan-bârâmpan abitdhâ, susu kasebbhut la aobe dhâddhi aèng sè pocet bân gumpalan-gumpalan potè. Polana pelana nyèmpen susu sè èkaghâbây ḍari tabu'en kèbân (sapè, embi', otabâ dhumbhâ) sè ngandung rennet, kantos kombinasi ḍari rennet, cuaca sè panas bân guncangan-guncangan è bâkto nompa' jhârân la ngobâ susu dhâddhi keju, bân samarèna jarèya orèng-orèng molaè aghuna'aghi ènzim ḍari tabu'en kèbân kaangghuy aghâbây kèju.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Affini, L., Nur'Aini, S., Setyorini, A., & Zaidah, N. (2023). PEMANFAATAN SUMBER DAYA ALAM (SDA) DAN PENGGUNAAN TEKNOLOGI PEMASARAN: PEMBUATAN KEJU SEDERHANA DI DESA BUBAKAN KOTA SEMARANG. JURNAL PELATIHAN PENDIDIKAN, 2(1), 1-8. Aksès 2025-04-08.
- ↑ Wulandari, R. (2022). Manfaat dan Khasiat Teh, Kopi, Susu, dan Gula untuk Kesehatan dan Kecantikan. Penerbit Andi. Aksès 2025-04-08.
- ↑ Maruddin, F., & Baco, I. S. (2023). Dangke: Keju Tradisional Enrekang, Sulawesi Selatan. Unhas Press. Aksès 2025-04-08.
- ↑ Aditya, R. L., Utami, Y. F., & Nugroho, A. J. (2024). Pemanfaatan Limbah Keju Di Rumah Keju Jogja (Kejugja) Menjadi Kerupuk Whey. Jurnal Ilmiah Penelitian Mahasiswa, 2(4), 377-386. Aksès 2025-04-08.
- ↑ Qullana, M. P. (2022). Manfaat Susu Bagi Kehidupan. CV MEDIA EDUKASI CREATIVE. Aksès 2025-04-08.