Jeanne d'Arc

Jeanner d’Arc (6 Jânuari 1412 – 31 Mèi 1431; bhâsa Prancis: Jeanne d’Arc, bhâsa Inggris: Joan of Arc) iyâ arèya pahlawan naghârâ Prancis bân santa dâlem bhâsa Katolik. È Prancis dhibi’en andi’ jhuluk La Pucelle sè artèna “sang dara” otabâ “sang parabân”. Dhibi’en ngako asalla dâri Tuhan, bân ngangghuy kaangghuy majhâghâ semangat pasukan Charles VII kangghuy arebbhu’ pole tempat wilaya kakowasaan kabbhi sè èkowasaè Inggris bân Burgundi è bâkto Perang Satos Taon.

Kapahlawanan

Jeanne ètugassaghi kangghuy ngepung Orléans bi’ raja Charles VII dhâddhi bhuwa’ pembhibhâsân kotta kasebbhut. Dhibi’en èkenal polana bisa mamarè pangeppongan dâlem tempo coma sanga’ arè. Kamennangan-kemennangan laèn sè èkaollè, akhèrra bisa ngater pamahkotaan Charles VII è Reims.

Samarèna pamahkotaan kasebbhut, pasukanna nyoba’ operasi militer lanjutan, sè nèserra korang hasèl. Jeanne nola’ nyorot sampè’ bâkto dhibi’en loka bâkto nyoba’ arebbhu’ Paris è mosèm ghughur taon jarèya.  Temma intrik è Istana, sejjhe’ bâkto jrèya coma ollè pasukan kènè, bân akhèrra ètangkep è mosèm semi salanjutta è partemporan è Compiégne. Pangadilan abâu politis sè èpabâdâ Inggris adakwa Jeanne alako bidah (ajhârân sessat). Pangowasa satempat inggris – John dâri Bedford – marèntaaghi kangghuy ngokom Jeanne kalabân è obbhâr di’-odi’è Rouen. Dhibi’en dhâddhi pahlawan bhângsana è omor pètto bâllâs taon, tapè matè omor sanga’ bâllâ taon.

Empa’ lèkor taon samarèna jârèya, samarèna Inggris bisa èosèr dâri Prancis, embu’na – Isabelle – bisa mayakèn Inquisitor-General, bân Paus Kallixtus III kangghuy mukka’ pole kasus Jeanne. Prosès rèya akhèrra bisa maghughue dakwaan sè èbâghi ka Jeanne bi’ Inggris. Paus Benediktus XV alako kanonisasi dâ’ Jeanne è 16 Mèi 1920.

Jeanne iyâ arèya tokoh pentèng dâlem sajârâ otabâ budajâ bârâ’. sejjhâ’ Zaman Napoleon sampè jângkènè, politisi Prancis dâri partai-partai ella mabankèt kenangan dâ’ Jeanne. Bânnya’ tokang tolès bân komponis, tarmaso’ Shakespeare, Voltaire, Schiller, Verdi, Tchaikovsky, twain, Shaw bân Brecht, ella nyèptaaghi cem-macemma karya tentang Jeanne.

Latar bingkèng

Periode sabellun dâtengnga Jeanne iyâ arèya sala sèttong tèktèk palèng rendâ dâlem sajârâ Prancir. Perrang sè abit ella nyebbabaghi bhlâi ka masyarakat, otamana è bâgiyân dâjâ sè èkowasaè Inggris. Bâdâ kamongkènan rajâ jhâ’ Prancis bhâkal apolong kalabân Inggris dhâddhi sèttong “Monarki kembhâr” (Dual Monarchy) è bâbâ pamarèntaanna raja Inggris. Raja Prancis è bâkto lahèrra Jeanne, Charles VI acapo’ panyakèt jiwa bân segghut tak kellar kaangghuy marènta kerajaanna. Duwâ’ tarètan raja, adipati (duke) John the Fearless dâri Burgunsdi bân Louis dâri Orléans, asengkèta attas hak perwaliyân. Parselèsèan rèya akonco’ kalabân dâdârrâ tellèka amaèn budi attas Ratu Isabeau dâri Batavia bân panculighân mongghu ana’-ana’ bangsawan, bân dâpa’ klimaks èbâkto John the Fearless marènta matèè attas Louis è taon 1407. Pèhak-`pehak sè sacca dâ’ duwâ’ orèng rèya èkenal dhâddhi Armagnac bân Burgundian.

Raja Inggris, Henry V, ngala’ kasempatan dâri kagâriduwân rèya kaangghuy ngowasaè Prancis. Sacara otomatis dhibi’en menang è partemporan è Agincourt è 1415, bân terros nerrossaghi ngowasaè kotta-kotta è bâgiyân dâjâ Prancis. Callon raja Prancis, Charles VII, ollè ghellâr potra mahkota (bhâsa Prancis: dauphin) è omor empa’ bellâs taon, samarèna empa’ kaka’na matè. Tèndhâghân resmi pentènf pertama sè èkalako iyâ arèya èosollaghi perjhânjhiyân damai bân John the Fearless è taon 1419. Prosèr rèya marè kalabân musibâ bâkto pendhukung Armagnac matèè Jean sè ta’ kenal tako’ bâkto partemuan sè èjamin bi’ Charles. Adipati Burgundi sè anyar , Philip the Good, nyalaghi Charles bân apolong bân Inggris. Sabâagiyân. Sabâgiyân rajâ ewlayah Prancis pun ghâgghâr ka tanangnga Inggris.

È taon 1420, Rato Isabeau dâri Batavia mabâdâ Perjhânjhiyân Troyes, sè maghi ka peneros tahta ka Henry V bân katoronanna, kalabân abingkèngngi ana’en, Charles. Parjhânjhiyân kasebbut nyebbâbbaghi isu jhâ’ sang dauphin iyâ arèya ana’ haram bân bennè ana’ essa dâri raja. Henry V bân Charles VI matè bhidhâ bâkto coma duwâ’ bulân sèttong bân laènna è taon 1422, bân adhingghâl bhâji’, Henry VI dâri Inggris dhâddhi pawarès duwâ’ kerajaan. Tarètan lakè’ en Henry V, John dân Lancester, adipati Bedford, dhâddhi wâlli samantara.