Jaramogi Oginga Odinga
.jpg) | |||||||
| Asmana ḍâlem bhâsa asli | (en) Jaramogi Ajuma Oginga Odinga  | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Carèta oḍi' | |||||||
| Èlahèraghi | Oktober 1911 Bondo (en)  | ||||||
| Sèdhâ | 20 Jânuwari 1994 (82 taon) Nairobi | ||||||
12 Ḍèsèmber 1964 – 14 April 1966 – Joseph Murumbi (id) →
| |||||||
| Data pribadi (id) | |||||||
| Pendidikan | Universitas Makerere (id) Maseno School (en) | ||||||
| Kalakoan | |||||||
| Karjâ | Politikus (id) , independence fighter (en) bi' menteri (id) | ||||||
| Partai politik (id) | Kenya African Union (id) Forum for the Restoration of Democracy (id) Kenya People's Union (id) Persatuan Nasional Afrika Kenya (id) Forum for the Restoration of Democracy – Kenya (en) | ||||||
| Bhâlâ | |||||||
| Pottra | Raila Odinga (id) Oburu Odinga (en) | ||||||
Taon-taon awal bân karirJaramogi Ajuma Oginga Odinga (Oktober 1911 – 20 Januari 1994) panèka sala sèttong politisi Kenya sè aropaaghi tokoh kunci ḍâlem perjuangan kemerdekaan Kenya. Salerana atugas mènangka wakil presiden kasèttong Kenya bân salastarèna mènangka pimpinan oposisi. Pottrana Odinga, Raila Odinga, ngabdi dadḍi perdana menteri, ban pottrana se laèn, Oburu Odinga, ngabdi dâdḍi wakil mentri e Kementerian Keuangan.
Jaramogi èkennal kalabân "Not Yet Uhuru," judul otobiografina, sè èterbitaghi è taon 1967. "Uhuru" artena "kabebasan" è bhâsa Swahili, bân èmaksod ḍâ' kaparcaja'anna jhâ' sanajân Kenya ampon merdeka dâri kolonialisme Inggris, penindasan brutal ḍâri oposisi politik artena nâghârâ ghi' ta' ngaollè kamardika'an sè lerres. Contona, pottrana Jaramogi, Raila Odinga, jhughân ètahan bâllu' taon, sanajân è budhi arè dâdḍi perdana menteri.
Taon-taon awal bân karir
[beccè' | beccè' sombher]Oginga Odinga èlahèrraghi è Dhisa Nyamira Kang’o, Bondo, dâri èbhu Opondo Nyamagolo bân Odinga Raila. È ḍâlem otobiografina, Not Yet Uhuru, Odinga ngajhâri kalahiranna è bulân Oktober 1911. Èbaptis mènangka Obadiah Adonijah, è budhi arè nolak nyamana Kristen bân èkennal mènangka Oginga Odinga. Èpon asakola è Maseno bân SMA Alliance. Maso’ ka Universitas Makerere è taon 1940, bân abali ka SMA Maseno mènangka ghuru. È taon 1948, èpon noro’ partai politik Kenya African Union (KAU).
Kaangghuy èdorong kaangghuy mabâli ètnis Luo è Kenya, Odinga manaddek Luo Thrift ban Trading Corporation (èdaftar è taon 1947). Saterrossa, Odinga bân kalompo’na alako kaangghuy makowat persatuan è antara orèng Luo è sabâbhân Afrika Tèmor. Usahana aghâbây salèrana èhormati bân èkennal sareng orèng Luo, sè ngormatè salèrana mènangka Ker – gelar sè sabellunna èghâdhui sareng rato Luo legendaris, Ramogi Ajwang, sè marènta 400 taon sabellunna salèrana. Kalaban nèkat neggu’ cita-citana Ramogi Ajwang, Odinga pas ekennal kalaban nyama Jaramogi (orèng dâri rakyat Ramogi).
Wakil Presiden
[beccè' | beccè' sombher]Menorot tradisi Luo, Ker ta’ bisa dhâddhi politisi, dâddhi Odinga èpaèlang dâri jabatanna mènangka rato è taon 1957 bân dhâddhi juru bicara politik ghâbây orèng Luo. È taon sè padâ, èpon èpilih dâddi Dewan Legislatif ghâbây daerah pemilihan Nyanza Tengnga, bân è taon 1958, èpon noro’ Kenya African Union (KAU). Salerana sala sèttong orèng sè manaddek Gerakan Kemerdekaan Kenya è taon 1959, bân è taon 1960, èbârengi Tom Mboya, sakèrana noro’ Kenya African National Union (KANU). Bâkto Kenya dhâddhi republik è taon 1964, èpon dhâddhi wakil presiden sè kasèttong.
Mènangka wakil presiden, èpon ta’ setuju sareng pamarèntah Jomo Kenyatta. Samentara Odinga nyoro hubungan sè lebbi semma’ sareng Republik Rakyat Cina, Uni Soviet, bân naghara-naghara Pakta Warsawa laènna, Kenyatta lebbi senneng hubungan sè lebbi semma’ sareng Amerika Serikat bân Blok Barat. Hal arèya sè aghâbây Odinga èpaèlang bân èpanènggalè KANU è taon 1966 kaangghuy abhânto Kenya People’s Union (KPU).
Oposisi
[beccè' | beccè' sombher]Ketegangan antara Odinga bân Kenyatta terros èterrossaghi, bân è taon 1969 Odinga ètangkep saamponna kaduwâ’na saleng èhina è adha’na orèng bânnya’ è acara sè kacau è Kisumu – è dimma paleng sakonè’na 11 orèng matè bân poloan orèng loka è dâlem kerusuhan. Jomo, sè bâkto jârèya Presiden Kenya, bhâkal rèsmiaghi RS Umum Nyanza Anyar (Rumah Sakit Rusia) è bulân Oktober 1969, sè èangghep mènangka proyek Odinga polana hubunganna bân Rusia. Polana kadhâddhiyân jârèya, Komisi Pemilihan (KPU) èlarang, sè aghâbây Kenya dhâddhi naghara partai de facto è bâbâna KANU. Salerana ètahan èbârengngè anggota KPU laènna 18 bulân kantos pamarèntah motossaghi kaangghuy mabebasaghi salerana è tanggal 27 Maret 1971. [8] Salerana pagghun è limbo politik kantos saamponna Kenyatta seda è bulan Agustus 1978. È bâkto Perang Uganda-Tanzania (1978–1979), Odinga èlaporaghi nolonge pemberontakan anti-Imin Adimin, sè èpadhâddhi tuan rumah è pan-bârâmpan peternakan Kecamatan Bondo saat fase persiapan Pertempuran Tororo.
Penerus Kenyatta, Daniel arap Moi, ngangkat Odinga mènangka ketua Dewan Pemasaran Serat Kapas bân Bibit. Salerana ta' neggu' jabatan panèka abit, kamungkinan polana dendam sè ella lèbat bân oposisi vokal sè terros èlakoni dâ' kabijakan Kenyatta. Odinga nudhu' Jomo mènangka "orèng sè ngajhâk tana," sè aghâbây rèng-orèng rowa apesa. Odinga nyoba' aghâdhui partai politik è taon 1982, namong Undang-Undang Amandemen Konstitusi Kenya taon 1982 (sè aghâbây Kenya dhâddhi naghara sèttong partai de jure) aganggu rèncanana.
Saellana kudeta 1982 sè gagal è bâbâna pamarèntah Moi, Odinga ètahan polè è bengkona è Kisumu. È taon 1990, èpon bân orèng laènna nyoba' aghâbây partai oposisi, Partai Demokrat Nasional. È taon 1991, èpon maddek bân dhâddhi ketua pelaksana Forum untuk Pemulihan Demokrasi (FORD). Pembentukan FORD memicu serangkaian peristiwa sè ngobâ lanskap politik Kenya, sè èpuncak è taon 2002, èlang-alèngaghi pamarenta'an KANU sè ampon 40 taon—bâllu' taon saamponna Odinga seda.
FORD apesa sabellunna pemilu 1992. Odinga dhibi' acalon presiden kalabân tiket Ford-Kenya, tapè èpaè' è posisi empa' kalabân 17,5% sowara. Namong, èpon berhasil èkala' polè korse è daerah pemilihan Bondo saamponna èpaksa kalowar dâri politik parlemen lebbi dâri duwâ' polo taon. Odinga seda è taon 1994 è RS Aga Khan è Kisumu. Esareyagi e pasarean Jaramogi Oginga Odinga e kampongnga Bondo.
Odhi' pribadi
[beccè' | beccè' sombher]Odinga panèka poligami bân andi' binè empa': Mary Juma, Gaudencia Adeya, Susan Agik, bân Betty Adongo. Kalabân bini'-binè' panèka, èpon andi' ana' petto bellas. Maryam panèka èbhuna Raila bân Oburu. Mary seda è taon 1984.
Kabijakan global
[beccè' | beccè' sombher]Salerana panèka sala sèttong sè atandatangani perjanjian kaangghuy mabâdâhaghi konvensi kaangghuy aghâbây rancangan konstitusi dunnya. Hasèlna, kaangghuy pertama kalèna è dâlem jhâjhârbâ’ân manossa, Majelis Konstitusi Dunnya èpadhâddhi kaangghuy aghâbây bân ngadopsi Konstitusi Federasi Bumi.