James Watt

James Watt (19 Jânuwari 1736 – 19 Agustus 1819) iyâ arèya saorang insinyur, kimiawan bân pebisnis ḍari  Skotlandia, Britania Raya. Kalowargana iyâ arèya panglako è bâgiyân parkapalan bân pambangunan roma. James Watt narèma pandidighân è romana sabelluna molaè pandidighân neng sakola'an. Pangaterro sè ajhârâ neng bagiyân matematika.

James Watt molaè alako dhâddhi teknisi sè aghâbây parabut listrik neng omorra sè ghi' 18 taoh.  Neng taon 1755, dhibi'en molaè magang kaangghuy dhâddhi insinyur neng London. James Watt molaè alako dhâddhi kimiawan neng taon 1769 è bâ'to nyamporna'aghi mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen. Hasèl panyamporna'anna aropa mesèn uap kalabân kondènsir sè tapèsa. Polana mesèn uap ghâbâyân James Watt anḍi' sifat praktis bân èfisièn, James Watt è kennal neng masyarakat Inggris.

James Watt parama kalèna akabin taon 1773 bân anḍi' 2 orèng ana'. Salanjuddeh James Waat akabin polè neng tao 1776 è bâ'to binèna sè awwâl la dhingghâl omor. Parnikahanna sè kaḍuwâ' ngaollè ḍuwâ' orèng ana' tapè dhingghâl omor neng bâ'to ghi' ngoḍâ.

James Watt molaè bisnis kalabân abangun parusahaan sè anyama The Soho Engineering Foundry neng Glasgow è taon 1796. Parusahaan rèya mabâḍâ produksi massal atas mesèn uap ghâbâyânna sampè' awwâl abad ke-19 M. James Watt ajuwâl mesèn uap kalabân satuan daya kuda sè bisa èhasilaghi. Satuan rèya ètettepaghi bi' dhibi'en. Mesin uap ghâbâyânna James Watt la ngawwâllè Rèvolusi Industri sè anḍi' dampak ka panemuan listrik.

Bâkto Ngoḍâ

James Watt èlahèraghi neng Greenock è tangghâl 19 Jânuwâri 1736. Grennrock aropa'aghi bâgiyân ḍâri wilayah Renfrewshire, Skotlandia. Eppa'na alako neng bâgiyân parkapalan bân pambangunan roma. James Watt dhâddhi warga naghârâ Skotlandia. Neng awwâl pandidighânna, James Watt ghun narèma pandidighân è roma bi' èbhuna. Penyebabna iyâ arèya kondisi bhâdhân sè lemma saèngghâ ghâmpang ngalamè sakè' cètha'. James Watt ghi' uru narèma pandidighân ḍâri èbhuna neng romana. Dhibi'na èpasakola neng sakola'an M'Adam neng Greenock. Neng sakola'an rèya, ghun ajher bhâsa Latin bân bhâsa Yunani. Namong, dhibi'na ta' pènter è dâlem kaḍuwâ' pangajhârân kasebbhut. Sabeligghâ, James Watt lebbi lèbur bân anḍi' kamampowan neng bâgiyân matematika.

Karèr

Neng omor 18 taon, James Watt la dhâddhi teknisi. Dhibi'en alako neng bâgiyân sè aghâbây paralatan listrik kaparloan roma tangghâ. Kalakowan rèya etekunè ghun sataon. Samarèna nengneng è London, James Watt èrŕkomendasiaghi bi' para ahlina kaangghuy dhâddhi asisten neng bagiyân sè aghâbây instrumen ilmiah. Namong, hal kasebbhut ta' dhâddhi polana neng London bâdâ syarat kaangghuy dhâddhi asisten.  Syarat rèya aropa'aghi kodhu anḍi' sorat resmi sè abu'tèaghi jhâ' dhibi'en kandidat asisten sè pakar. Neng taon 1755, James Watt molaè magang neng London. Dhibi'en dhâddhi insinyur.

Salaèn dhâddhi insinyur, James Watt jughân dhâddhi kimiawan. James Watt pas alako kaangghuy nyamporna'aghi mesèn uap sè èkaghâbây Thomas Newcomen. Panyampornaan rèya èmolaè neng taon 1769. Dhibi'en pas mapatèn mesèn uap ghâbhâyânna samarèna aberri' pan-bârâmpan tambâ'en mènangka panyampornaan mesèn. Mesèn uap ghâbâyânna James Watt sèpatdhâ lebbi praktis èbânḍingaghi kalabân mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen. James Watt pas ngennallaghi mesèn uap ghâbâyna. Pangennalânna kalabân loas ka masyarakat lèbât bisnis.

Neng taon 1796, James Watt abangun parusahaan sè èberri' nyama The Soho Engineering Foundry. Parusahaan rèya èbangun neng Inggris samarèna dhibi'en la bisa aghâbây mesèn uap. Neng taon 1819, James Watt la abangun mendirikan 18 pabrè' mesèn uap neng Glasgow. Sakabbina pabrik rèya èoperasiaghi kalabân paraladhân sabânnya' 2.800 unit.

Kalowarga

James Watt akabin kaangghuy partama kalèna bân Margareth. Namong, binèna dhingghâl omor samarèna arèmbi' sala settong ana'en neng taon 1773. Ḍari kabinânna rèya, James Watt anḍi' ḍuwâ' ana'. È bâ'to binèna dhingghâl omor , kaḍuwâ' ana'en ghi' cè' ngoḍâna. James Watt pas akabin polè neng taon 1776 bân Ann. Ḍari kabinânna sè kaḍuwâ', James Watt anḍi' potra bân potrè. Namong sè ana'en kabbi sè kaduwâ' dhingghâl omor polana sakè' paru-paru sabeluuna James Watt dhingghâl omor.

Sala sèttong ana'en James Watt iyâ arèya James Watt Junior. Ana'en rèya èlahèraghi neng tangghâl 5 Pèbruari 1769. James Watt Junior iyâ arèya sala sèttong sè anḍi' tèori bân konsèp manajemen neng è bâ'to rèvolusi industri neng Inggris bân Amèrika.

Panemmowan

Mesèn uap kalabân kondènsor sè tapèsa

James Watt èkennal polana nyamporna'aghi sè èkalako atas mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen. Mesèn ghâbâyna Thomas Newcomen la èkaghâbây sajjhâ' taon 1698. Namong mèsen uap ghâbâyna Thomas Newcomen ghi' uru èpatènaghi neng taon 1712. Kinerja mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen lebbi bhâghus èbânḍingaghi mesèn uap ghâbâyna Thomas Savery. Namong, kaguna'enna ghun kaghâbây mompa aèng kalowar ḍâri tambâng-tambâng bâto bara.

James Watt mabâdâ parbaèghân sè bhâghus saègghâ mabhâghus ḍâ' kaangghuyna mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen. parbaèghân rèya èkalako neng taon 1765 mènangka tugas ḍari  Universitas Glasgow sè dhâddhi tempatdhâ alako. Dhibi'en ètugas aghi kaangghuy mabhâghus èfisiènsi ḍari mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen. Panyampornaan awwâl sè èlakonè bi' James Watt ka mesèn uap ghâbâyna Thomas Newcomen iyâ arèya panambâ'en ruang sè èpapèsa sè èpakoko. Panas neng bâgiyân sèlènder uap ècegghâ maèlang kalabân aberri' isolasi sè tapèsa. Ruangan pangebbunan sè tapèsa rèya ènyamaè kondènsor sè gagasan panambâ'enna neng mesèn uap rèy muncul neng taon 1763. Kabâdâ'enna kondènsor sè tapèsa bisa aghâbây prosès pangebbunan uap aèng dhâddhi areng bhâreng maso prosès pamanasânna aèng.

Kaunggulân ḍari mesèn uap ghâbâyna James Watt iyâ arèya ta' anḍi' katergantungan dâ' sombher aèng otabâ angèn. Arèya bisa nyebabaghi panggilingan ghun parlo èpasangè mesèn bân bisa èkaghâbây sacara massal. Bâdâna mesèn uap ghâbâyna James Watt rèyâ ngontongaghi ḍâ' ka hasèl ḍari sabâ sè èkalola bi' para bhângsawan lèbât monopoli. Mesèn uap rèya jughân ngontongaghi orèng soghi sè aghâbây bhârâng.