Hilal

Hilal panèka bulân sabit ngodâ sè partama sè bisa èningalè saamponna konjungsi (ijtimak, bulân anyar) ka arah sè semma' dâri mata'arè terbenam sè dhâddhi acuan ghâbây awwâl bulân è panagghâlân Islam. Biasana hilal èoladhi è tangghâl 29 ḍâri bulân Islam kaangghuy nantoaghi ponapa arè sè bhâkal ḍâtâng bhâkal aobâ bulân otabâ bhunten. Hilal jhughân aropaaghi bâgiyân ḍâri fase-fase bulân.

Netteppaghi Hilal Syawwâl

Neteppaghi hilal bulân syawwâl panèka sala sèttong kegiatan penting sè èlaksanaaghi sareng lembaga hisab kaangghuy nantoaghi are akhèrra è bulân Romadon. Hal ka'dinto bhâkal nantoaghi bilâ orèng Islam bhâkal abit apasa bân araya'aghi Iḍul Fitri. Bâḍâ ḍuwâ’ cara kaangghuy nantowaghi hilal sè biyasana eghuna’aghi, iyâ arèya metoḍe hisab sareng rukyat.

Rukyat

Metoḍe pandangan kalabân soca. Dâri segi bhâsa, rukyat asalla ḍâri oca’ arab ra’a (رَأَى), sè artena ngabâs kalabân soca bân ngabâsaghi. Umumma, rukyat èlakoni kalabân soca sè bâḍâ è kepala, manabi ḍâlem istilah astronomi, rukyat èsebbhut observasi. Dâri segi istilana rukyat ḍâlem nantowaghi awwâl bulân hijriyah, artèna ngoladhi hilal kalabân soca se ta’ aèssè otabâ ngangghuy pakakas sè èlakonè è sabbhân akhèr bulân otabâ è tangghâl 29 bulân Qamariyah è bâkto mata'arè ampon tenggellam.

Hisab

Metoḍe perhitungan matematika astronomi sè biasana èangghuy sareng Muhammaḍiyah. Sacara bhâsa, hisab asalla ḍâri bhâsa Arab al hisab (الْحِسَاب) sè artena angka otabâ ètongan. Dâri segi istilah hisab ḍâlem nantowaghi molana bulân Qamariyah engghi ka’ḍinto metoḍe nantowaghi molana bulân Qamariyah sè èdhasarragi ḍâ’ bitongan benḍa-benḍa langngè’ èngghi panèka bhumè, bulân sareng mata'arè.