Hak asasi manossa

Hak Asasi Manossa (èbuntes HAM, bhâsa Inḍonèsia: hak asasi manossa, bhâsa Inggris: human rights, French: droits de l'homme) iyâ rèya sabuwâ konsèp hokom bân normatif sè nyetta jhâ' manossa aghâḍhui hak sè cekka' ḍâ' bi'-dhibi'na amarghâ jârèya arobâaghi abâ' manossa. Hak asasi manossa bâḍâ ḍâlem kabâḍâân bilâ'â bhâi, è ka'emma'a bhâi, bân ḍâ' sapa'a bhâi, saèngghâ arobâaghi bâtek universal. HAM mongghuè prinsippa ta' kennèng èdhâbu', ta' kennèng èprènca, patang apolen, bân patang aghântong. Hak asasi manossa ampona èalamataghi ḍâ' naghârâ, otabâ ḍâlem oca' laèn, iyâ rèya naghârâ sè nyajâng kawâjhibhân kaangghuy mamoljâ, ngèngkobhi, bân maghânna' hak asasi manossa, kalebbhu kalabân mangkal bân alanjâ' pajânggâlân sè èkalakon bi' swasta. Ḍâlem terminologi modèrn, hak asasi manossa kennèng èbhângsaaghi teddhi hak sipil bân politik sè aperrèan bi' kalombhârân sipil (contona hak kaangghuy oḍi', hak kaangghuy ta' èsèksa, bân kalombhârân apanemmon), kaḍhik hak ekonomi, sosial, bân bhudhâjâ sè acangkè'an bi' aksès ka bhârâng publik (contona: hak kaangghuy ngaollè pamolangan sè sembhâdhâ, hak attas kaèsaghân, otabâ hak kaangghuy aengghun).

Sacara konsèptual, hak asasi manossa kennèng èlangghettaghi ḍâlem kajhupaan jhâ' hak kasebbhut "èkannggepaghi sacara alamiya" bi' alam sajhâghât, Pangèran, otabâ nalar. Sabâtarana, sapa sè nyangsèl paghunaan ḍâri arkan alamiya ka'rowa ngajhupa hak asasi manossa mènangka pajhelmaan bighi-bighi sè la èsaroju' sareng kakabbhi orèng. Bâḍâ kèya sè ngangghâp HAM mènangka pabâkkèlan ḍâri ko-akoan kaom sè èanèyajâ, sabhânḍhungan kèya kabâḍâân ghlumpo' sè pèdhu bi' bâḍâna HAM kanan bân nyetta jhâ' hak samacem jârowa pèra' bâḍâ amarghâ manossa mabâḍâ bân maghunem konsèp ka'rowa.

Ḍâri bhuco pangabâsânna hokom internasional, hak asasi manossa kennèng èghen-angghenè otabâ èkorangè kalabân syarat-syarat magânna. Paangghennan ampona kodhu èpagânna sareng hokom, ngaghungè totojjhu sè èstrèn, bân ngaghungè parlo ḍâlem sabuwâ masyarakat dèmokratis. Sabâtarana, pangorangan pèra' kennèng èkalakon ḍâlem kabâḍâân sè ḍârurât sè mateddhi tanaca' ḍâ' "kaoḍi'an bhângsa", sè bellâna perrang bhâi ghi' ta' aghânna'è syarat' panèka. Saabitta perrang, hukum kamanossaan internasional alako mènangkana lex specialis. Tekka'na ghânèka, sagejjâgghân hak pagghun ta' ollè èpèngghiraghi è ḍâlem kabâḍâân sè napa'a bhâi, contona: hak kaangghuy alombhâr pabuḍa'an otabâna hak ḍâlem panyèksa'an.

Masyarakat kona ta' bânnya' ngèḍing konsèp sè paḍâ bi' hak asasi manossa universal akaḍhiâna masyarakat modèrn. Bâddhiânna pangaḍâ' ḍâri wacana hak asasi manossa iyâ rèya konsèp hak kodrati sè èkembhângaghi è bâjâna Abad pajhârna'an, sè saterrossa aghâbây pangaro ḍâ' wacana politik salanjhâng Rèvolusi Amèrika bân Rèvolusi Prancis. Konsèp hak asasi manossa modèrn molbul è saparo sè bhungkas ḍâri abad kaḍu polo, otamana samarè èrumusaghina Pacettaan Omom bhâb Hak-Hak Asasi Manossa (PUHAM) neng è Paris taon 1948. Sakabitta rowa, hak asasi manossa nomanè pakembhângan sè santa' bân teddhi samacem kode ètik sè ètarèma bân èpajhâghâ sacara global. Pamatrâbhân hak asasi manossa è onḍhâg internasional ètonggu' bi' Dèbân Hak Asasi Manossa PBB bân bâdhân-bâdhân traktat PBB akadhiâ Komite Hak Asasi Manossa PBB bân Komite Hak Èkonomi, Sosial, bân Bhudhâjâ, sabhânḍhungnga è onḍhâg règional, hak asasi manossa èjhâghâaghi bi' bâḍâna samodâna (pangaḍilân) Hak Asasi Manossa è Èropa, Samodâna Hak Asasi Manossa Antar-Amèrika, kaḍhik samoḍâna Hak Asasi Manossa bân Hak ghun-engghun Afrika. Kovenan Internasional bhâb Hak-Hak Sipil bân Politik (ICCPR) bân Kovenan Internasional bhâb Hak-Hak Èkonomi, Sosial, bân Bhudhâjâ (ICESCR) sadhibi' la marè èratifikasi bi' para' sanèrbhâna naghârâ è dhunnya bâjâ tèya rèya.

Ḍhâsar-ḍhâsar HAM mayèng è ḍâlem déklarasi kamardhikaan Amérika Sarékat (Declaration of Independence of USA) bân mayèng è ḍâlem UUD 1945 Républik Inḍonésia, iyâ rowa neng è pasal 27 ayat 1, pasal 28, pasal 29 ayat 2, pasal 30 ayat 1, bân pasal 31 ayat 1

Èrong manca

Informasi

• IHRC The Islamic Human Rights Commission is an independent, not-for-profit, campaign, research and advocacy organization based in London, UK
• Country reports on human rights from the U.S. Department of State
• Human Rights BlogCèṭa'an:Pranala mati Blog maintained by a senior journalist.
• ngoCHR.org Diarsipkan 2006-04-04 di Wayback Machine. – Volunteer reporting on the United Nations Commission on Human Rights
• human rights history Diarsipkan 2008-05-09 di Wayback Machine.
• Déclaration des droits de l'Homme et du citoyen Diarsipkan 2007-03-21 di Wayback Machine.
• Better World Links on Human Rights
• University of Leicester, UK, list of sources and links. Diarsipkan 2006-05-03 di Wayback Machine.
• Introduction to Human Rights & Humanitarian Law
• Human Rights in RussiaCèṭa'an:Pranala mati
• Photojournalist's approach to human rights in Sudan Diarsipkan 2022-03-31 di Wayback Machine.
• A Muslim approach to human rights Diarsipkan 2014-02-12 di Wayback Machine. from LiberalIslam.net
• Mission and Justice – Human Rights, Justice and Peace news from the Asia Pacific region.
• Sri Lanka – Human Rights of the Tamil People
• Children's Rights Alliance Diarsipkan 2008-01-27 di Wayback Machine.
• French human rights
• Stanford Encyclopedia of Philosophy entry
• Inquiry Into Basic Rights: Advancing Rights in the Theories of Lomasky, Shue and Gewirth Diarsipkan 2008-02-27 di Wayback Machine.-foundations and derivations of basic rights; justifications for going beyond basic rights

Organisasi hak asasi manossa

• Better World Links on Human Rights Organizations
• Amnesty International
• Anti Slavery
• ARTICLE 19
• Justice For The World
• Freedom House
• Global Rights: Partners for Justice
• International Helsinki Federation for Human Rights
• Forum 18 News Service pelayanan berita kebebasan beragama
• Citizens Commission on Human Rights-didirikan olèh Gréja Scientology yang kontroversial
• Memorial Diarsipkan 2015-12-10 di Wayback Machine.
• The Carter Center
• Human Rights Watch
• UN High Commissioner for Human Rights
• University of Minnesota Human Rights Library
• International Freedom of Expression eXchange
• Human Rights Campaign
• Southern Poverty Law Center
• Tolerance
• Yayasan Montagnard
• Olympic Watch: Hak Asasi Manusia di Tiongkok bân Beijing 2008
• APRODEH (Péru)
• [1] (Inḍonésia)