Dolar Amèrika Serikat

Dolar Amèrika Serikat ( simbol : $ ; kode : USD ; jhughân èsèngkat US$ otabâ Dolar A.S., ka'angghuy abhidhâ'âghi ḍâri mata pèssè dènominasi dolar laènna; èsebbhut mènangk dolar, dolar A.S, dolar Amèrika, otabâ bhâsa rè-sa'arè è Amèrika Serikat mènangka buck) èngghi panèka mata pèssè prenata Amèrika Serikat bân sajumbla naghârâ laèn. Ondhâng-ondhâng Koin taon 1792 makennal dolar A.S. paḍâ bân dolar pèrak Spanyol, abâgi dhâddhi 100 sèn, bân ngèdhini nyèta' koin ḍâlem mata pessè dolar bân sèn. Obâng kertas A.S. èterbi'aghi ḍâlem bentu' Federal Reserve Notes, sè kasohor èsebbhut greenback sabâb bârnana sè dominan ijo.

Atoran monètèr Amèrika Serikat èjhâlânè sareng Federal Reserve System, sè dhâddhi bank sentral naghârâ kasebbhut.

Dolar A.S. awwâlla èartè'è èbâbâna standar bimateral ḍâri 371,25 butèr (24,057 g) (0,7735 troy ons) pèra' murni otabâ, ḍâri taon 1837, 23,22 butèr (1,505 g) emmas murni, otabâ $20,67 per troy ons.

Ondhâng-ondhâng Standar emmas taon 1900 nyambhungngaghi dolar kalabân emmas. Ḍâri taon 1934, kasatara'anna kalabân emmas èrèvisi dhâddhi $35 per troy ons. Sajjhek 1971 sadhâjâ sambhungan ka emmas ècabut.

Dolar A.S. dhâddhi mata pèsse caḍangan internasional sè pentèng sa'amponna perrang dhunnya I, bân aghântèaghi pound stèrling mènangka mata pèssè caḍangan otama dhunnya sareng Perjhânjhiyân Bretton Woods bâkto para' akhèr perrang dhunnya kaḍuwâ'. Dolar panèka mata pessè sè palèng bânnya' èghuna'aghi ḍâlem perdhâghângan internasional, bân mata pèssè ngambâng bhibhâs. Panèka jhughân aropa'aghi mata pessè resmi è sajumbla naghârâ bân mata pèssè de facto è bânnya' naghârâ laèn, kalabân Federal Reserve Notes (bân, ḍâlem sajumbla kasus, koin A.S.) èghuna'aghi ḍâlem pangèdhârân.

Per 10 Pèbruwari 2021, mata pèssè sè èghuna'aghi ajumbla US$2,10 triliyun, $2,05 triliyun è antarana ḍâlem Federal Reserve Notes (karèna $50 miliyar ḍâlem bentu' koin bân obâng kertas Amèrika Serikat sè lajhu).

Ètimologi oca' "dolar"

È abad ka-16, Radhin Hieronymus Schlick ḍâri Bohèmia molaè nyèta' koin sè èkennal mènangka joachimstalers, ènyamaè ḍâri Joachimstal, lembâ kennangenna nambâng salaka. È ghiliranna, asmana lembâ kasebbhut ènyamaè Saint Joachim, è ka'ḍimma thal otabâ tal, oca' sarompon ḍâri oca' Ènggrès dale, panèka bhâsa Jèrman sè artèna lembâ. Joachimstaler kamodiyân èsingkat dhâddhi taler ḍâlem bhâsa Jèrman, sèttong oca' sè akhèrra ètemmo ḍalèm bânnya' bhâsa, tamasok: tolar (Bhâsa Ceska bân Bhâsa Slowakia); daler (Bhâsa Denmark bân Bhâsa Swedia; dalar bân daler (Bhâsa Norwegia); daler otabâ daalder (Bhâsa Bâlândhâ); talari (Bhâsa Ethiopia]]); tallér (Bhâsa Hungaria); tallero (Bhâsa Italia); دولار (Bhâsa Arab); bân dollar (Bhâsa Inggris).

Asma taler jhughân kasebbar ka koin è kennengngan laèn kalabân okoran bân berrâ' sè paḍâ. Leeuwendaler ('dolar singa') panèka koin Bâlândhâ sè aghâmbhârraghi sèttong singa. Ḍâri abad ka-17 kantos awwâl abad ka-18 koin panèka dhâddhi mata pèssè sè kasohor ka'angghuy dhâghâng lowar naghârâ è Hindia Bâlândhâ, tamaso' è Koloni Bâlândhâ anyar Amèrika Ḍâjâ (samangkèn wilajâ mèteopolitan New York), bä tello bellâs koloni Inggris laènna sabâb aèssè lebbi sakonnè' salaka ètèmbhâng kabânnya'an koin rajâ laènna sè tasadiya.

Dolar Spanyol, èkennal jhughân mènangka piece of eight. Asalla ḍâri dolar Amèrika.

Kalabân èpa'ambuna dolar singa (leeuwendaler) sabellum taon 1690 bân panèngkatan nèlay koin Spanyol-Amèrika sé asakla ḍâri Mèksiko sajjhek taon 1720-an, pèso Spanyol sè sajân segghut èsebbhut sareng kolonis Amèrika mènangka dolar. Dolar Spanyol, sè èkennal mènangka 'piece of eight', èdistribusiaghi saccara lowas è koloni Spanyol è dhunnya anyar bân è Filipina. ghâpanèka asalla asma oca' dolar, sè samangkèn dháddhi asma mata pèssè prenata Amètika Serikat.