Bingsèl
| Bingsèl | |
|---|---|
 | |
| Rèncèan | |
| Panthana | Sistem urin (id)  Sistem endokrin (id)  |
| Arkanan | Nefron (id) |
| Identifikadoreak | |
| Latinez | ren |
| MeSH | A05.810.453 |
| TA | A08.1.01.001 |
| FMA | Cèṭa'an:FMA |
| Terminologia anatomikoa | |
Bingsèl; Bingsèlan; otabâ Sèl-bingsèlan (Bâlândhâ: nier) iyâ rèya organ arakèdhân kennengngan paghâbâyânna kemmè (urin) sè kateddhiân sacara mayèng. Ngalèbâdhi kemmè, abâḍâân ḍâri 80% produk bhungkasânna metabolisme èpakalowar ḍâri bhâdhân. Bingsèl alakon ḍâlem pangorobhân aèng bân bujâ kaḍhik sè ngelola volume angsel ḍâri ancaran èkstrasèluler, sè abhânto kaènḍhâ'ân asam-basa ḍâlem raghâ. Bètara 1—1,5 liter kemmè èkaghâbây rè-sa'arèna. Bingsèl kèya ngasèlaghi renin, sè alakon ḍâlem règulasi tekanan ḍârâ, eritropoietin, sè majhâghâ pangghâbâyânna eritrosit, ngaktifaghi vitamin D, bân sarobâna. Okoran bingsèl iyâ rèya bètara 12 x 6 x 4 cm.
Bingsèl akennengngan è panṭa buḍi rongkang tabu', è buḍi peritoneum. Bâng-sèbâng bingsèl ngaollèè suplai ḍârâ ḍâri artèri renalis bân maghili ḍârâ kalowar ngalèbâdhi vèna rènalis. Bâng-sèbâng bingsèl maghili kemmè ngalèbâdhi ureter ka kanṭong kemmè (Inḍonèsia: kandung kemih).
Fisiologi bingsèl arèya pangabru sè molangè fungsi bingsèl, ḍhinèng nefrologi iyâ rowa cangkana pangabru bhâb kamohèlan (kadokterran) sè nanèngè panalèktèghân bân panambhâ'ân panyakè' bingsèl. Panyakè' bingsèl sè omom antara laèn iyâ sindrom nèfritik bân nèfrotik, kista bingsèl, bârâna bingsèl sè la bâru', infèksi aloran kemmè, nefrolitiasis (bâtoghinèngan), bân obstruksi aloran kemmè.[1] Tumor bingsèlan sè palèng segghut nyènggâttè orèng dhibâsa iyâ rèya karsinoma sèl bingsèl. Prosedur sè èolok mènangka nèfrèktomi (pangangka'an bingsèl) èlakonè bâjâna bingsèlla la ècapo' bi' tumor rajâ otabâ kista.
Fungsi bingsèl ènilai bi' sabuwâ cara ngokor santa' filtrasi glomerulus (pamèsaan è bhâdhân Malpighi) — lamon santa'na noron, artèna bingsèl ta' ngajhâlânaghi fungsi filtrasi bân produk mètabolik toksik nompo' ḍâlem bhâdhân. Lamon fungsi bingsèl toron, dialisis otabâ transplantasi bingsèl kennèng èlakonè.
Ètimologi
[beccè' | beccè' sombher]Oca' "bingsèl" arobâaghi bhâsa Madhurâ, sè kennèng aghântèè oca' Madhurâ ḍâri serrebbhân Bhâlândhâ iyâ rowa ennir otabâ ginjal è ḍâlem bhâsa Malaju.
Pabeddhârân
[beccè' | beccè' sombher]Abeddhârra bingsèl (nefrogenesis) kateddhiân ngalèbâdhi ḍhâg-onḍhâg, bân sabbhân onḍhâg anḍi' jennès sèl-bingsèlan sè bhidhâ. Bâḍâ tello' onḍhâg sè abhidhâaghi iyâ rowa pronefros (pronephros), mèsonefros (mesonephros), bân mètanefros (metanephros).[2] Pronefros iyâ arèya bujuddhâ bingsèl sè ḍâ'-ngaḍâ', Sabâtara mètanefros iyâ rèya bujuddhâ sè palèng abeddhâr bân alakon salanjhângnga oḍi'. Bingsèl abeddhâr ḍâri jhâringan mèsodèrmal intermèdier.
Sombher
[beccè' | beccè' sombher]- ↑ Cotran, RS S.; Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Robbins, Stanley L.; Abbas, Abul K. (2005). Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, MO: Elsevier Saunders. ISBN 0-7216-0187-1.
- ↑ Māra Pilmane (2006). Embriologi Medis. Rīga: Universitas Stradiņš Riga. hlm. 335. ISBN 9984788024.