Bhâsa Yunani

Bhâsa Yunani (bahasa Yunani Modern: Ελληνικά Elliniká;) èngghi panèka sèttong bhâsa Indo-Èropa sè èoca'aghi è Yunani, Siprus, Albania bâgiyân lao'. bân sabâgiyân ḍaèra-ḍaèra è pasèsèr tasè' celleng, Anatolia, bân semenanjung Italia bâgiyân lao'. Bhâsa panèka aghâdhuwi bhuktè èserrat kapèng ḍuwâ' sè palèng seppo ḍalem sakompolan Indo-Eropa, salastarèna bhâsa Het. Bhâsa spanèka èserrat ngangghuy abjad Yunani, sè ampon èghuna'aghi 2.800 taon; sabellumma, bhâsa Yunani ècatet ḍâlem aksafa Linèar B bân Siprus. Abjad Yunani ètoronaghi ḍâri abjad Fenisia, bâb abjad panèka noronaghi abjad Latin, Kiril, Armenia, Kubti, Gotik, bân bânnya' aksara laènna.

Bhâsa Yunani panèka aghâdhuwi perran sè sanget pentèng ḍâlem peradaban dhunnya bârâ'. Èmolaè ḍâri wiracarita sè èserrat bân Homeros, sasra Yunani kèna tamaso' bânnya' karjâ pentèng ḍâ' prènata-prenata sastra Dhunnya Bârâ'. Bhâsa Yunani jhughân aropa'aghi bhâsa sè bânnya' èangghuy è bâca'an dhâsar èlmo pangataowan bân filsafat è bâkto awwâl èsoson. Perjhânjhiyân anyar ḍâlem Alkitab Kristen jhughân aslina èserrat ḍâlem bhâsa Yunani.^[1] Asareng bhâsa Latin, serradhân-serradhân Yunani bân orèng Yunani kèna panèka dhâddhi objèk panelitian peradaban klasik Èropa.

Salagghi'na jhâman klasik Èropa, bhâsa Yunani aropa'aghi bhâsa perantara sè palèng bânnya' èghuna'aghi è pasèsèr Tasè' Tengnga.^[2] Bhâsa panèka jhughân dhâddhi bhâsa prènata kakaisaran Romawi Tèmor è tahap tengnga. Ḍâlem bentu'en sè modèren, bhâsa Yunani panèka bhâsa prènata è Rèpublik Yunani bân Siprus, sarta sala sèttong ḍâri empa' lèkor bhâsa prènata è Uni Èropa. Bhâsa panèka aghâdhuwi jumbla panotor 15 juta sè bânnya' akompol è Yunani, Siprus, Italia bâgiyân lao', Albania bâgiyân lao', Turki, pasèsèr Tasè' Celleng è Ukraina, bân orèng ḍâri naghârâ laèn.

Sajara

Bhâsa Yunani ampon èghuna'aghi è semenanjung Balkan sajjhek sakètar abad ka-3 SM.^[3] Bhuktè kaserrat palèng awwâl panèka tablèt ḍâri cellot Linèar B sè ètemmo è Messenia sè èserrat sakètar 1450 bân 1350 SM.^[4] Panemmowan kasebbhut adhâddhiyâghi bhâsa Yunani mènangka bhâsa palèng seppo sè ghi' èangghuy kantos samangkèn è dhunnya. È antara bhâsa-bhâsa India-Eropa, tangghâl persetujuwan sè èserrat palèng awwâl ghun cocok bân kompolan bhâsa Anatolia sè ampon pona.

Tahap

Bhâsa Yunani sacara umum èbâgi dhâddhi pèrioḍe-pèrioḍe è bâbâ panèka.

Proto-Helenik: bhuju' akhèr sadhâjâna cem-macemma Yunani asareng bhâsa Makedonia Kèna sè ta' aghâdhuwi bhuktè sè èserrat. Kasatuwan panotor Pra-Helenik bân Proto-Helenik ampon sobung è bâkto maso' ḍâ' semenanjung Yunani è jhâman Nèolitikum akhèr kantos jhâman Perunggu awwâl.
Yunani Mikenai: bhâsa sè ètotoraghi è peradaban Mikenai. bhâsa panèka èserrat ḍâlem aksara Linèar B è abad ka-16—12 SM.
Yunani Kèna: sè èbâgi dhâddhi bânnya' dialèk, è jhâman Arkais kantos Klasik.
Yunani Koine(jhughân èsebbhut Yunani Helenistik): para' sadhâjâna dialèk-dialèk kèna maso' è tahap panèka. Dialèk lonia bân Attika, molaè prosès sè ngasèllaghi bâḍâna dialèk Yunani umum sè lu-ghâllu, sè dhâddhi bhâsa perantara è para' sadhâjâna pasèsèr Tasè' Tengnga, Anatolia, bân Syam.
Yunani nga-tengnga (jhughân èsebbhut Yunani Romawi Tèmor otabâ Yunani Bizantium): terrossanna bhâsa Yunani Koine kantos robbhuna Romawi Tèmor è abad ka-15. Yunani abad nga-tengngana panèka istila panotop ḍâ' ka'angghuy kalanjutanna bhâsa bân gaya tolèsan sè bhidhâ, molaè ḍâri kalanjutan vernakulat Koine lèsan sè ampon semma' ḍâ' bhâsa Yunani modèren ḍâlem bânnya' hal. saèngghâ bentu' sè palèng èajhâri sè nèndhâ Attika Klasik. Sabâgiyân bânnya' bhâsa Yunani katolès sè èghuna'aghi mènangka bhâsa prènata Kakaisaran Romawi Tèmor panèka macem kfama sè èdhâsaraghi ḍâ' tolèsa Koine.
Yunani Modèren (jhughân èsebbhut Helenik Anyar)^[5]: Asalla ḍâri bhâsa Yunani abad bga-tengnga, pangangghuyân bhâsa Yunani Modèren bisa ètalèktèghi è pèrioḍe Romawi Tèmor, è abad ka-11. Tahap panèka dhâddhi bhâsa sè èghuna'aghi bân masyarakat Yunani modèren, teopa'na bhâsa Yunani baku Modèren sareng dialèk-dialèkka.

Daèra Totor

Bhâsa Yunani ètotoraghi è kawasan Yunani bân polo-polo è tasè' Aegea kalabân jumbla panotor korang lebbi 14 juta orèng. Maskè saka'ḍinto, panotor bhâsa Yunani jhughân ètemmo è bâgiyân lao' Albania, bâgiyân lao' Rèpublik Makedonia bekkas Yugoslavia, Bulgaria, Rumania kantos kawasan Georgia bân Ukraina. È Italia, panotir bhâsa panèka jhughân ètemmo è daèra Calabria. Salaèn ka'dissa, è Turki, padhurrun sè ngangghuy bhâsa Yunani bânnya' ètemmo è Gokceada, Bozca bân kottha Istanbul ḍâlem jumbla sanget sakonnè'.

Sombher

↑ Kurt Aland, Barbara Aland The text of the New Testament: an introduction to the critical 1995 p. 52.
↑ Germaine, Manuel. (1989). A study of the preservation of the classical tradition in the education, language, and literature of the Byzantine Empire.HVD ALEPH}}
↑ Renfrew 2003; Georgiev 1981.
↑ Ancient Tablet Found: Oldest Readable Writing in Europe. 30 March 2011. National Geographic Society. Èaksès tangghâl 22 Maret 2025
↑ Greek. Ethnologue. Èaksès tangghâl 22 Maret 2025

[1] Kurt Aland, Barbara Aland The text of the New Testament: an introduction to the critical 1995 p. 52.

[2] Germaine, Manuel. (1989). A study of the preservation of the classical tradition in the education, language, and literature of the Byzantine Empire.HVD ALEPH}}

[3] Renfrew 2003; Georgiev 1981.

[4] Ancient Tablet Found: Oldest Readable Writing in Europe. 30 March 2011. National Geographic Society. Èaksès tangghâl 22 Maret 2025

[5] Greek. Ethnologue. Èaksès tangghâl 22 Maret 2025

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]