Ali bin Abi Thalib

Amirul Mukminin ^(id)
Ali bin Abi Thalib
Asmana ḍâlem bhâsa asli	(ar) أبُو الحَسَنْ عَلِيُّ بْنُ أَبِيْ طَالِبٍ الهَاشِمِيّ القُرَشِيُّ
Carèta oḍi'
Èlahèraghi	17 Maret 599 ; Mekka
Sèdhâ	29 Jânuwari 661 (61 taon); Kufah (id)
Penyebab kematian (id)	Pembunuhan rahasia (id)
Tempat pemakaman (id)	Makam Imam Ali (id)
4t Khalifah (id)
1r Imam of Twelver Shiism (en)
Data pribadi (id)
Aghâma	Islam
Kalakoan
Karjâ	Davlat arbobi (mul) , Qadi (id) , Faqih (id) , muhaddith (en) , mufasir (id) , Hakim (id) , penyair (id) bi' Khalifah (id)
Periode	Sadr al-Islam (mul)
Konflik (id)	Perrang Bâḍâr, Perrang Uhud, Pertempuran Hamra' al-Asad (id) , Perang Bani Nadhir (id) , Invasion of Badr (en) , Perang Bani Mustaliq (id) , Pertempuran Khandaq (id) , Perang Bani Qurayzhah (id) , Pertempuran Khaibar (id) , Expedition of Ali ibn Abi Talib against the Banu Tai (en) , Expedition of Ali ibn Abi Talib (en) , Expedition of Fidak (en) , Expedition of Ali ibn Abi Talib (en) , Perang Jamal (id) , Pertempuran Shiffin (id) bi' Pertempuran Nahrawan (id)
Karya kreatif (id)
	Karya terkenal (id) Mus'haf Ali (id) ;
Lain-lain (id)
Gelar bangsawan (id)	Amirul Mukminin (id)
Keluarga (id)	Bani Hasyim (id) bi' Banu Ali (id)
Pasangan nikah (id)	Fatimah az-Zahra ; Khaulah binti Ja'far (id) ; Layla bint Mas'ud (en) ; Al-Sahba bint Rabi'a (en) ; Asma binti Umays (id) ; Fatimah binti Hizam (id) ; Umamah binti Zainab (id) ; Umm Sa'id bint Urwah (mul)
Pottra	Hasan bin Ali (id) ; Husain bin Ali (id) ; Abbas bin Ali (id) ; Ja'far bin Ali (id) ; Muhammad bin al-Hanafiyah (id) ; Zainab binti Ali (id) ; Ummi Kultsum binti Ali (id) ; Muhammad al-Ausath bin Ali (id) ; Umar ibn Alí (en) ; Utsman bin Ali bin Abi Thalib (id) ; Muhsin bin Ali (id) ; Abdullah bin Ali bin Abi Thalib (id) ; Abu Bakar bin Ali (id) ; Abdullah Al-Asghar bin Ali (en) ; Ubaidillah bin Ali (id) ; Khadija bint Ali (en) ; Maymouna bint Ali (en) ; Fatima bint Ali (en) ; Umama bint Ali (en) ; Ramla bint Ali (en) ; Ruqayya bint Ali (en) ; Aoun bin Ali (en) ; Muhammad al-Ashghar bin Ali (id)
Orèng towa	Abu Thalib , Fatimah binti Asad (id)
Saudara (id)	Jumanah bint Abi Talib (id) , Ummi Hani binti Abu Thalib (id) , Aqil bin Abi Thalib (id) , Ja'far bin Abi Thalib (id) , Thalib bin Abu Thalib (id) , Rayta bint Abi Talib (en) , Taliq ibn Abī Ṭālib (en) bi' Asma bint Abi Talib (en)
Kerabat (id)	Muhammad (Mertua (id) , male paternal parallel cousin (en) )

Wiki Trèsna Romadon 2025

Wiki Trèsna Romadon 2025 Wiki Trèsna Romadon 2025 iyâ arèya lomba global taonan sè ètojjhuwaghi ka'angghuy ḍokumentasi lalampan è bulân Romadon. È taon 2025 bhâkal èpajhuntrong ḍâ' 32 naghârâ, è antarana Aljazair, Bangladèsh, Inḍonèsia, Mesir, Nigeria, Amèrika Serikat, bân Inḍia, ka'angghuy ḍokumentasi bhuḍâjâ, sangkolan aghâma Islam, bân biografi tokoh-tokoh Islam sè pentèng. Beccè'an bhâkal èbâgi ḍâ' lebbi ḍâri 26 bhâsa è platform akadhi Wikipèḍia, Wikibuku, bân Wikiwisata. Lèbât lalampan ḍaring bân latèyan, Wiki Trèsna Romadon 2025 ètojjhuwaghi ka'angghuy èbâgi ḍâ' rèng-orèng sè bhân-sabbhân aberri' pangataowan bân apresiasi bhuḍâjâ.

Lomba rèya bhâkal èyanthang ḍâri tangghâl 25 Pèbruwari kantos 15 April 2025, sè èpajhuntrong ka'angghuy nambâi serradhân sè akaè' kalabân Romadon bân aghâma Islam è platform Wikimèḍia.

Torè ḍaftar

Kèrèm Serradhân

Atoran

Pandhuman Aghâbây Serradhân

Angghuta kodhu anḍi' kalakowan bhâghus: Angghuta ta' prappa'an èblokir bân ta' toman arosak serradhân è Wikipèḍia sajjhek lomba èmolaè.
Beccèan anyar: Serradhân sè èpaterbi' kodhu anyar bân ta' ollè èpaterbi' sabellunna lomba.
Transparansi Konflik Kepentingan: Kalamon angghuta ngaghungè hobungan kalabân topik sè ètolès akadhi karjâna dhibi', maka angghuta kodhu nyerrat è kaca parembhâghân bân jhâ' nyerrat serradhân sè bisa mabâḍâ konflik kapentèngan.
Ta' ollè apromosi: Lalampan arèya bânnè kennengngan ka'angghuy a-promosi abâ' dhibi', proyèk abâ' dhibi', otabâ karjâna dhibi'.
Serradhân sè Ètolès Atèma Romadon bân Bhuḍâjâ: Serradhân sè ètolès aghânḍhu' bhul-ombhul Romadon, bhuḍâjâ Islam, tokoh, kennengngan, bân laènna.
Angghuy Sombher sè Bhenḍer bân Ngangghuy Harokat Madhurâ: Kabbhi sombher kodhu bhenḍer bân ngangghuy harokat Madhurâ sè teppa' bân saè.
Kodhu Noro' Hak Cipta: Serradhân kodhu anḍi' lisènsi Creative Commons domain publik.
Lanjhângnga Serradhân: Serradhân palèng sakonè' bâḍâ 400 kata. Serradhân kodhu informatif.
Ta' Ollè Ngangghuy Tajâma'an Messèn: Serradhân ta' kèngèng ngangghuy messèn sè ta' kalabân èbhârengngè beccè'anna manossa. Pastèyaghi serradhânna bisa èkangartè orèng laèn.

Carana noro'

Sakabbhina serradhân kodhu èberri' Bhângsa:Wiki Trèsna Romadon 2025.
Sakabbhina serradhân kodhu ètolès sabellunna 15 April 2025, jhâm 23:59 UTC.
Pèlè serradhânna è Wiki Trèsna Romadon 2025/Ḍaftar serradhân

Kriteria penilaian

Serradhân sè bhâghus bhâkal èberri' poin 1 bân serradhân sè ta' ètarèma bhâkal èberri' poin 0.
Angghuta anyar palèng saè bhâkal èpèlè bi' panitia. Bâ'na bisa nèngghu katantowan arèya [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Rules#Suggested Additional Judging Criteria for Best Newcomer|]] è Meta-Wiki.
Ka'angghuy ngataowè atoran bân kriteria lebbi jhâu bhâb lomba arèya, toro'è link.

Torè ḍaftar

Torè aḍaftar lèbât ḍinna' kaca aḍaftar lalampan

Torè ḍaftar

Panitia

Alfiyah Rizzy Afdiquni

Juri

Alfiyah Rizzy Afdiquni

Pranala penting

Afiliasi

Mèḍia Sosial

Ali bin Abi Thalib ( Arab: عَلِيّ بْن أَبِي طَالِب ) iyâ arèya sapopo bân pottrana Nabi Muhammad bân terosna, mènangka Imam Syiah sè ḍâ'-kaḍâ' bân Khalifah sè kapèng empa' sè marènta naghara Islam sè ḍâ', Khilafah Rashidun dâri taon 656 kantos seda è taon 661 Masehi. dusa, Muhammad, sarta dhâddhi sala sèttong orèng sè kapèng settong narèma ajaranna.

Saellana Utsman èpate'è è taon 656, Ali èpèlè dhâddhi khalifah è Madinah. Salerana ghâgghâr ngadhep ka duwâ' pemberontakan sè bhân-sabbhân, sè kaduwâ'na èghâdhui tojjuwan kaangghuy males kamatèanna Uthman bân nyoro khalifah nangkep orèng sè mate'è. Pemberontakan pertama èmolaè sareng triumvirat Talhah ibn Ubaidillah, Zubair ibn Awwam, bân Aisha, randhâna Muhammad sè ngontrol Basra è Mesopotamia Bawah; rèng-orèng rowa èkala' bi' Ali è Perrang Jamal taon 656. È kennengngan laèn, Muawiyah ibn Abu Sufyan, sè èpaèlang Ali dâri jabatan gubernur Suriah, aperrang è Perang Siffin è taon 657, sè èsambhât kalabân proses arbitrase sè gagal bân aghâbây pan-bârâmpan pendukung Ali èpaèlang. Bâ'na abhânto kalompo' Khawarij, sè è budhi arè neror orèng-orèng bân èancor sareng Ali è Perang Nahrawan è taon 658. Ali èpate'è è taon 661 sareng pemberontak Khawarij, Ibnu Muljam . Pembunuhan Ali mokka' jalan ghâbây Muawiyah kaangghuy ngajhâk kakobâsa'an bân maddek dinasti Khilafah Umayyah .

È dâlem kabudâjâ'ân muslim, kennengnganna Ali èkoca' nomer duwâ' salastarèna Muhammad. Ali èhormati polana keberanian, kejujuran, pengabdian sè tegas dâ' Islam, dermawan, bân perlakuan sè padâ dâ' sadhâjâna orèng Islam. ghâbây para pangagumna, èpon ampon dhâddhi arketipe Islam sè ta' korup bân kasatria pra-Islam. Orèng Islam Sunni nganggep salerana panèka Khalifah Kehakiman (terj. har. ') panèka sè paleng dhimin, è bâkto orèng Islam Syiah ngormatè salerana mènangka Imam sè partama, èngghi panèka penerus agama bân politik sè sah ghâbây Muhammad. Makam Ali è Najaf, Irak, panèka tojjuwan ziarah Syiah sè utama. Warisan Ali samangkèn èkompolaghi bân èpalajhâri è pan-bârâmpan buku, sè langkong èkennal èngghi panèka Nahjul Balaghah .

Odhi' awal

Ali èlahèrraghi è Mekka dâri Abu Thalib bin Abdul Muthalib bân rajina Fatimah binti Asad ra-kèra taon 600 Masèhi. Tanggal lahirna kamungkinan 13 Rajab, sè aropaaghi acara sè èraya'aghi sabbhân taon sareng orèng Islam Syiah. Ali panèka orèng sè lahir è dâlem Ka'bah, kennengngan sè palèng socce è Islam, sè bâdâ è Mekkah. Ramana Ali panèka orèng towa bân anggota terkemuka dâri Banu Hashim, klan dâlem suku Quraysh è Mekkah. Abu Talib jughan meyara ponakanna se anyama Muhammad samarena oreng towana seda. Saterrossa bâkto Abu Thalib dhâddhi mèskèn, Ali èangkat è omorra ra-kèra lema' taon bân èparaja sareng Muhammad bân rajina, Khadijah bint Khuwailid.

E bâkto aomor ra-kèra sapolo otabâ sabellas taon, Ali tamaso' orèng sè partama narèma ajaran Muhammad bân aghâdhui Islam. Ali maso' Islam saamponna Khadijah bân kancana Muhammad, Abu Bakr . Maske urutan sè teppa' èperdebatkan è antara ulama Syiah bân Sunni, sumber-sumber sè palèng awal nyaba' Ali sabellunna Abu Bakar. È bâkto dakwah Muhammad è Mekka sè èlanglang dâri taon 610 kantos taon 622, Ali kalabân rajin terros abhânto masyarakat muslim sè cè' èndâ'na, khususèpon orèng mèskèn. Ra-kèra tello taon saamponna wahyu sè partama, Muhammad makompol bala-balana kaangghuy nyampaiaghi peringatan sè partama, ngajak rèng-orèng ka'ḍinto ka Islam, bân nyo'on bhântowan kaangghuy mabâdâhaghi dasar-dasar agama anyar. E bâkto aomor ra-kèra pa' bellas taon, Menorot sejarawan Sunni ath-Thabari, Ali panèka sèttong-sèttongna karabat è dhissa' sè aberri' sokongan, saamponna jârèya Muhammad mator ka tamoyna jhâ' Ali panèka ale'na bân penerusna. Menorot tafsiran Syi’ah, kadhâddhiyân ka’ḍinto mènangka tandhâ Muhammad ampon ngangkat Ali mènangka penerusna.

Ngabdi ka Muhammad

Bâkto èberri' tao jhâ' rèncana pembunuhan sè èpasra'aghi sareng para pamimpin Quraish è taon 622, Muhammad buru ka Yathrib, sè samangkèn èkennal mènangka Madinah, namong Ali pagghun è bengkona Muhammad mènangka umpan ghâbây para pembunuh. Kadhâddhiyân Ali sè maresiko odi'na kaangghuy Muhammad èkoca'aghi mènangka sabab èpabârna'aghina ayat-ayat Al-Qur'an.

Emigrasi panèka aropaaghi awal dâri kalender Islam (Hijriyah). Ali buru dhari Mekka samarena mabali barang-barang se epassra’agi ka Muhammad ka oreng se andhi’ bang-sebang. Saterrossa è Madinah, Muhammad mele Ali mènangka tan-taretanna bâkto èpasangè sareng Muslim kaangghuy mabâdâhaghi ikatan persaudaraan. Ra-kèra taon 623-625, Muhammad akabin pottrana, Fatimah ka Ali, è bâkto Ali aomor ra-kèra dhu polo duwâ' taon. Muhammad sabellunna ampon nolak lamaran nikah ghâbây Fatimah sareng pan-bârâmpan kancana, khususèpon Abu Bakar bân Umar bin Khattab.

Kadhâddhiyân Mubāhalah

Utusan Kristen Arab dâri Najran, sè bâdâ è Arab Lao', dhâtâng ka Madinah sekitar taon 632 bân anegosiasi perjanjian perdamaian sareng Muhammad. Utusan jhughân aperdebat sareng Muhammad tentang sifat Isa, ponapa Isa panèka manossa otabâ ilahi. È bâbâna kadhâddhiyân panèka, ayat 3:61 Al-Qur'an ètoronaghi, sè marenta'aghi Muhammad kaangghuy nantang lawan-lawanna kalabân mubāhalah ( terj. har. ' ), bisaos bâkto perdebatanna napa' ka jhâlân buntu. Maske delegasi akhèrra mundur dâri tantangan, Muhammad ngalakonè mubāhalah, èbârengi Ali, binèna Fatimah, bân duwâ' pottrana, Hasan bân Husayn. Muhammad mamaso' Ali bân kalowargana dâlem ritual mubahala mènangka saksi bân penjamin, kamungkinan nambai kadudukan agamana è dâlem masyarakat. Manabi frasa "dibi'" è dâlem ayat panèka èmaksod dâ' Ali bân Muhammad, akadhi sè èparkaraaghi sareng para pangarang Syiah, maka Ali alami aghâdhui otoritas agama sè padhâ è dâlem Al-Qur'an akadhi Muhammad.

Karir politik

È Madinah, Ali abâdâhaghi sekretaris bân wakilna Muhammad Salerana jhughâ sala sèttong ahli tarat sè ètugasaghi sareng Muhammad kaangghuy nolès Al-Qur'an. È taon 628, Ali nolès syarat-syarat Perjanjian Hudaibiyah, perjanjian perdamaian antara orèng Islam bân orèng kafir è Mekkah. È taon 630, wahyu ilahi mandhâr Muhammad aghântè Abu Bakr kalabân Ali kaangghuy pengumuman penting tentang Al-Quran è Mekkah, hal ka'dinto akadhi sè ènyata'aghi dâlem koleksi hadits Sunni, Sunan an-Nasa'i. Ali jhughân abhânto mastèaghi jhâ' Penaklukan Mekkah è taon 630 ta' andi' dâra bân saterrossa maancor berhala sè èpanèmmoè è Ka'bah. È taon 631, Ali èkirim kaangghuy ngajhâri Islam è Yaman, kaangghuy ngajhâri Islam ka penduduk Hamdani è Yaman sè ampon aoba agama kalabân aman. Ali jugan kalaban aman ngatase konflik dhara antara oreng Islam sareng Bani Jadzimah.