Agustinus dari Hippo

Agustinus dari Hippo (bhâsa Latèn Aureliud Augustinus Hipponensis,13 Novèmber 354 – 28 Agustus 430) èkenal kèya dhâddhi Santo Agustinus, otabâ Saint Augustine bân saint Austin dâlem bhâsa Inggris,Beato Agustinus, bân Doktor Rahmat (bhâsa Latèn: Doctor gratiae), iyâ arèya sorang filsuf bân teolog Krèsten awwal sè tolèsanna mangaro sajân rajâna kakrèstenan Bârâ’ bân filsafat Bârâ'. Dhibi’en iyâ arèya uskup Hippo Regius (satèya Annaba, Aljazair), sè bâdâ è Numidia (provinsi Romawi è Afrika). Dhibi’en Epandheng dhâddhi sala sorang Bapa Gereja palèng pentèng dâlem kakrèstenan Bârâ’ polana tolèsan-tolèsanna è Èra Patristik. Èantarana karjâ-karjâ sè palèng pentèng ompamana Kotta Allah bân Pengakuan-Pengakuan.

Mun ca’an kanca sè sajhâman, Hieronimus, Agustinus la nganyarè “Iman Kona”, è awwal odi’en, dhibi’en bânnya’ èpangaroè sareng Manikeisme bân samarèna sareng Neoplatonisme dâri Plotinus. Marèna è baptis bân maso’ kakrèstenan è taon 386, Agustinus marajâ nyemma’è abâ’ dhibi’en dâlem filsafat bân teologi kalabân ngator cem-macem metode bân sodhut paddhâng. Kalabân kayakènan jhâ’ bâllâs otabâ rahmat Kristus Mutla’ èkabhuto sareng kabhibhâsân manossa, dhibi’en abhânto arumussaghi doktrin dhusa asal bân abârri’ kontribusi pentèng ka merajâ teori perrang sè kenning bhendherraghi.

Èbâkto Kakaisaran Romawi Bârâ’ molaè pecca. Agustinus ngembangngaghi konsèp Gerej dhâddhi sèttong Kotta Allah sè spiritual, bhidhâ kalabân Kotta Duniawi sè Matèril. Pamèkkèranna cè’ pangarona cara pandheng dhunnya abad partengngaan. Gereja sè negghu’ konsep trinitas, saka’dimma èartè’è dâlem Konsili Nicea bân Konsili Konstatinopel, omomma ètemmo dhâddhi Kotta Alla-na Agustinus.

Dâlem Gereja Katolik bân Komuni Anglikan, dhibi’en paddhâng dhâddhi sorang santo, sorang Pujangga Gereja sè tarkenal, sarta alèndhungi sakabbhina biarawan bân biarawati Agustinian. Arè parèngatanna è rajâi è tangghâl 28 Agustus, arè sèdhena. Dhibi’en padhhâng dhâddhi plèndhung sakabbhina tokang ghâbây bir, paterbi’ bân parcetaghân, tèolog, mabârâs panyakèt mata, sarta sajumla kotta bân kauskupan. Bânnya’ kalangan Protestan, tarotama Calvinis, ngangghâp dhâddhi sala sorang bapa tèologis Reformasi Protestan polana ajhârânna tantang rahmat ilahi bân kasalamettan.

Dâlem Kakrèstenan Temor, sabâgiyen ajhârânna èkabhânta bân sacara khosos è abad ka-20 ollè serangan dâri teolog enga’ John Romanides. Tapè, para tokoh bân teolog laènna dâri Gereja Ortodoks Tèmor matao bânnya’ pamanfaatan dâri karjâ-karjâ tolèsanna, otamana Georges Fkovovsky. Kntroversi doktrinal palèng pentèng sè nyambhungngaghi kalabân nyamana iyâ arèya filioque, sè ètola’ dâri Gereja Ortodoks. Ajhârân-ajhârân laèn sè ekabhânta termaso’ abâsânna mènangka dhusa asal, doktirn mènangka rahmat otabâ anugerah, bân predestinasi. Dâ’remmaa bhâi, maskè èangghâp kalèro dâlem sabârempa hal, dhibi’en pagghun èpandheng dhâddhi sorang soccè (santo), bân ella abârri’ pangaro dâ’ sajumla Bapa Gereja Tèmor, khosossa Gregorius Palamas. Dâlem Gereja Ortodoks,Pèstana èrayaaghi è tangghâl 28 Agustus, bân dhibi’en andi’ ghâllar Beato (“sè èbhârkatè).

Kaodi'en

Bâkto kènè' bân pandidighân

Agustinus è lahèrraghi è taon 354 M è Municipium (kotta otabâ Kottamadya) Tagaste, Numidia (satèya Souk Ahras, Aljazair) è Afrika Romawi.Embu’na, Monika iyâ arèya sorang krèsten sè saleh, samantara eppa’na Patrisius iyâ arèya sorang Pagan sè nyo’on èbaptis bâkto para’ pamatèna. Para akademisi omomma sapakat jhâ’ Agustinus bân bhâlâna iyâ arèya orèng Berberm sèttong kalompo’ etnis asli Afrika dâjâ, tapè arowa bânnya’ ollè pangaro Romanisasi, karo acaca bhâsa Latèn èroma dhâddhi sèttong kabanggaan bân martabhât. Dâlem tolesan-tolesanna, Agustinus adhina sajumla kabhâr tentang kasadaranna kaangghuy warisan Afrikana. Akadhi conto, dhibi’en nyebbhut Apuleius dhâddhi “sè palèng kasohor jhubâ’ èantara orèng-orèng Afrika, saèngghâ Ponticianus dhâddhi örèng sabhângsa kaule sadhâjâ, sabâtes dhâddhi orèng Afrika, bân nyebbhut Faustus dâri Milevum dhaddhi “sorang lakè’ sejati Afrika”.

Nyama bhâlâna Agustinus, iyâ arèya Aurelius, matao jhâ’ bângetowana eppa’an iyâ arèya bhudâ’ sè èmardhikaaghi dâri gens Aurelia sè èberri’ kajaghârâân Romawi saotona dâri Maklumat Caracalla è taon 212. Dâri sodhut paddhâng hokom, bhâlâna Agustinus ella dhâddhi bhângsa Romawi salama sèttong abad è bâkto dhibi’en lahèr. Èkabhârraghi jhâ’ embu’en Agustinus iyâ arèya Monika, andi’ asal-osol Berber adhâsar nyamana, tapè polana bhâlâna Agustinus etolong honestiores, sèttong kalompok warga naghârâ kellas attas sè èkenal dhâddhi orèng-orèng tarhormat, kamongkènan rajâ Agustinus ella ngangghuy bhâsa Latèn dhâddhi bhâsa partamana.

È omor 11 taon dhibi’en èpasakola è Madaurus (satèya M’Daourouch), sèttong kotta kènè’ è Numidia ajara’ antara 31 km è pèt lao’ Tagaste. Èdissa dhibi’en dhâddhi akrab kalabân sastra Latèn, jhughân kayakènan bân praktèk pagan. Pamahaman awwallâ tentang kodrat otabâ hakèkat dhusa iyâ arèya bâkto dhibi’en bân sajumla kancana ngèco’ wâ’-duwâ’an, sè saongghuna tak arowa terro, dâri sèttong kebbhun è sakètarra. Dhibi’en nyarètaaghi carèta rèya dâlem otobiografina, Pengakuan-Pengakuan (bhâsa Inggris: The Confessions). Dhibi’en maènga’ jhâ’sabbhân dhibi’en ta’ ngèco’ buwâ pir kasebbhut polana lapar, tapè polana “bhârâng jarèya ta’ èollèaghi”. Kodrat dhâsarra cacat, ca’an. Jhubâ’ cengkalla jarèya, tapè sèngko’ lèbur bâkto jarèya, sèngko’ lèbur tang kaancoran, sengko’ lèbur ka tang kasalaan. Bânni apa sè sèngko’ tabeng dâlem tang kasalaan jarèya, tapè kasalaan jarèya dhibi’ sè sèngko’ kalèburi.”Dâri kadhâddhiyen rèya dhibi’en nyèmpollaghi jhâ’ manossa sacara kodrati lèbur kaangghuy aghâbây dhusa, bân bhuto bâllâsâ Kristus.

Polana pèlakka atè warga kottana, Romanianus, è omor 17 taon Agustinus nerrossaghi pandidighân dâlem bidang retorika è Kartago. Bâkto dhibi’en ajhâr èdissa dhibi’en ajhâr maca dialog karjâ Cicero se ajudul Hortensius (sateya ella èlang). Sè dhibi’en sebbhut nèngghellaghi sèttong kessan sè dâlem bân narè’ minatta dâlem filsafat. Maskè èdhidhi’ dhâddhi sorang Kristiani, Agustinus nèngghallaghi Gereja kaangghuy noro’ aghâma Manikean, saèngghâ aghâbây embu’en cè’ putus asana. Dh6addhi sorang lancèng, Agustinus ajhâlâni ka odi’en sè hedonis dâlam bâkto tartanto, abhâreng bân orèng ngodâ laènna sè abanggaaghi eksploitasi Seksualitas dhibi’en. Kabhutowan mènangka panarèmaan dâri dâ padâ maksa lancèng-lancèng sè ta’ andi’ pengalaman ènga’ Agustinus kaangghuy nyarè otabâ abây ghâbây carèta tentang pangalaman-pangalaman seksual. Èbâkto jarèya dhibi’en ngoca’ dhuwâna sè terkenal “Bârri’ sèngko’ kamurnian bân kamampowan kangghuy ngator napso. Tapè jhâ’ satèya” (da mihi castitatem et continentiam, sed noli modo).

È omor sakètar 19 taon, Agustinus mulaè andi’ hubungan èlowar nèka bân sorang orèng binè’ ngodâ è Kartago. Maskè embu’en ngarep sopajâ dhibi’en ngabin orèng sè sakellas bân dhibi’en, bâbinè’ kasebbhut pagghun pacarra, salama lebbi dâri 15 taon bân rèmbi’ ana’ lakè’, Adeodatus, sè èpandheng cè’ pènterra bi’ rèng-orèng bâkto jarèya, è taon 385, Agustinus ngakhèrè hubunganna bân pacarra kaangghuy yap-siyap ngabin sorang bâninè’ omor 10 taon se bhâkal dhâddhi pawarissa. (Dhibi’en kodhu adentos salama duwe’ taon polana omor sè essa sacara hokom kangghuy akabin iyâ arèya 12 taon. Tapè, è bâkto dhibi’en bisa ngabin jarèya, dhibi’en mala motossaghi kaangghuy dhâddhi imam selibat.)

Sejjâ’ awwal Agustinus matao abâ’en dhâddhi sorang morèd sè pènter, kalabân pangaterro intelektual sè rajâ, tapè dhibi’en ta' ongghu-ongghu tao bhâsa Yunani. dhibi'en abâlâ Jhâ’ ghuru bhâsa Yunani dâ’adâ’en iyâ arèya sorang oreng lake’ brutal sè lako mokol morèddhâ, bân Agustinus aberontak aberontak tor nola’ kaangghuy ajhâr. Èbâkto jarèya dhibi’én sadar jhâ’ dhibi’en parlo tao bhâsa Yunani, bhârâng jrèya ella lambat, bân maskè dhibi’en sakonè’ tao bhâsa jarèya, dhibi’en ta’ toman fasèh, tapè pangowasaanna atas bhâsa Latèn iyâ arèya hal laèn. Dhibi’en dhâddhi sorang ahli sè fasèh dâlem kaghunaan bhâsa kasebbhut termaso’pangghunaan argumen-argumen pènter kangghuy nyampayyaghi maksod-maksoddhâ.