Lompat ke isi

Èpilèpsi

Beccè' interwiki
Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika

Ajân, saman otabâ èpilèpsi (asalla ḍâri oca' lakoh Yunani Kona ἐπιλαμβάνειν sè artèna "ngowasaè, ngaanḍi', otabâ nèbhâi")[1] iyâ arèya sakalompo' gângguwân nèurologis jangka lanjhâng sè è tandhâi kalabân serrangan-serrangan èpilèptik.[2] Serrangan èpilèptik rèya episodena bisa acem-macem molaè ḍâri serrangan rèngkes bân para' ta' bisa è parèksa sampè' ghuncangan kowat kaangghuy periode sè abit.[3] Ḍâlem èpilèpsi, serrangan segghut berulang bân taḍâ' sebbâb sè adhâsar langsong. Samentara serrangan sè adhâsar bi' sebbâb hosos ta' è angghâp abâkkèllè istila "panyakè' ajân" ḍâlem bhâsa Inḍonèsia, kaangghuy pan-bârâmpan kasus èpilèpsi.[4]

Ḍâlem kabânnya'an kasus, sebbâbbhâ ta' è kataoè, maskè pan-bârâmpan orèng, maskè pan-bârâmpan orèng menderita èpilèpsi karna cedera othek, stroke, kanker othek bân salana ngangghuy obhât bân alkohol, è antara. Gherrâ èpilèptik, iyâ arèya akibatdhâ ḍâri aktivitas sèl sarap kortikal sè lebbi ghellu bân ta' normal è ḍâlem othekghâ.[4] Diagnosissâ beyasana tamaso' nyèngghâi kondisi-kondisi laèn sè mungkin nyebbabbaghi gejala sè paḍâ (akanta sinrop) serta nyarè tao apaan sè bisa dhâddhi sebbâb langsung. Èpilèpsi segghut bisa è konfirmasi kalabân èlèktroènsefalografi (EEG).

Èpilèpsi ta' bisa è pabârâs, tapè serrangan-serrangan bisa è kontrol kalabân cara pangobhâtdhân ra-kèra 70% kasus. Bâgi sè serranganna ta' arèspon ka pangobhâtdhân, bedah, stimulasi sarap otabâ obâna asupan kakanan bisa è pertimbangaghi. Ta' sakabbhina gejala èpilèpsi bisa sampè' saomor oḍi', bân kabânnya'an orèng ngalamè perbaikan bahkan sampè' ta' parlo pangobhâtdhân polè. Èpilèpsi akadhi halla tuberkolonis, pangobhâtdhânna kodhu tontas sampè' marè maskè ella sèhat. Pangobhâtdhân èpilèpsi e ambui sataon samarèna serrangan ḍi-buḍi.[5]

Ra-kèra bâḍâ 1% penduduk è dhunnya (65 juta) sè anḍi' panyakè' èpilèpsi,[6] bân hampèr 80% kasus sè kalowar è naghârâ-naghârâ berkembang. Èpilèpsi dhâddhi lebbi serrèng è temmoè bâkto ajhâlânna omor ella atambâ. È naghârâ-naghârâ majhu, tandhâ awwâl ḍâri kasus anyar palèng segghut è kalangan na'-kana' bân manula; è naghârâ berkembang palèng segghut merrè ka na'-kana' sè ella towa bân dibâsa ngoḍâ, karna bhidhâna ḍâlem sebbâbbhâ. Ra-kèra 5-10% ḍâri sakabbhina orèng sè ngalamè ajân tanpa sebbâb sabelluna omor 80 taon, bân kamongkènan ngalamè serrangan kapèng ḍuwâ' antara 40-50%. È bânnya'na wilajâ è dhunnya, sè anḍi' panyakè' èpilèpsi è bâtessè lamon terro nyettèrra kendaraan sampè' kadhâng ta' è ollèyaghi sama sakalè, tapè kabânnya'an bisa nyettèr polè samarèna bhibhas ḍâri serrangan.[7]

Tandhâ Èpilèpsi

[beccè' | beccè' sombher]

Èpilèpsi è tandhâi kalabân rèsiko jangka lanjhâng kaangghuy terkadina serrangan berulang. Serrangan arèya bisa dhâddhi ḍâlem pan-bârâmpan cara tergantung ka bâgiyân othek sè ngalamè bân omorra.[8]

Serrangan

[beccè' | beccè' sombher]

Jhennis serrangan èpilèpsi sè palèng umum (60%) iyâ arèya konvulsi/ajân. Ḍâri serrangan-serrangan arèya, ḍuwâ' per tello' molaè kalabân serrangan ajân fokal (sè bisa dhâddhi umum) samentara sapertello'na molaè kalabân serrangan ajân umum. Karè 40% jhennis serrangan laènna iyâ arèya non konvulsi. Conto ḍâri jhennis arèya serrangan absans, sè anojjhuwaghi bâḍâna panoronan lèvel kesadaran bân bèyasana 10 detti'.[9]

Serrangan èpilèpsi fokal segghut è awwâllè kalabân pangalaman tertentu sè è kennal kalabân aura. Iyâ arèya bisa tamaso': fènomèna indra (panangalè, panèngal otabâ pabâu), psikis, otonomik otabâ motorik. Ajân bisa è molaè kalabân sakalompo' otot tanto bân nyebbar ka kalompo' otot sè bâḍâ è seddhi'na sè è kennal

Kalabân serrangan èpilèpsi Jacksonian. Otomatisme bisa dhâddhi; iyâ arèya ghuli sè ta' è kasadarè bân kabânnya'an ghuli na è lang-olang saderhana akanta mamaèn bibir otabâ ghuli sè lebbi komplèks akanta nyaba' ngala' bhârâng. [10]

Bâḍâ ennem jhennis otama serrangan èpilèpsi umum: tonik-klonik, tonik, klonik, myklonik, absans, bân serrangan atonik. Sakabbhina lèbât èlangnga kasadarânna bân bèyasana dhâddhi tanpa parèngatdhân. Serrangan tonik-klonik dhâddhi kalabân kontraksi angghuta bhâdhân è toro'è kalabân èkstènsi jhughâ kalabân tengnga sè bilu' ka buḍi sè berlangsung salama 10-30 detti' (fase tonik). Serrowan sè è keding polana kontraksi otot-otot ḍâḍâ terros è toro'è kalabân ghuli angghuta bhâdhân sè abhâreng (fase klonik). Serrangan tonik asebhâbbaghi kontraksi otot terros. Sè ngalamè segghut dhâddhi bhiru polana nyabâ ambu. Ḍâlem serrangan klonik, angghuta bhâdhân aghuli abhâreng. Samarèna ghuli ambu, sè ngalamè èpilèpsi parlo 10-30 mennèt kaangghuy abâli normal kanta bèyasana; "fase postiktal".

Èlangnga kontrol BAB otabâ BAK bisa kalowar salama serrangan èpilèpsi. Konco' otabâ sisi jhilâ bisa è kennèng kèkkè' salama serrangan èpilèpsi. Ḍâlem ajân, tonik-klonik, kèkkè'an è jhilâ segghut dhâddhi. Kèkkè'an jhilâ paḍâ cokop terjadi ḍâlem serrangan psikogènik non-èpilèptik.[11]

Sombher

[beccè' | beccè' sombher]
  1. ↑ Magiorkinis E, Kalliopi S, Diamantis A, "Hallmarks in the history of epilepsy: epilepsy in antiquity". Epilepsy & behavior :10 Januwari, E&B. 17 (1): 103–108. doi:10.1016/j.yebeh.2009.10.023. PMID 19963440., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  2. ↑ Chang BS, Lowenstein DH (2003). "Epilepsi". N. Engl. J. Med. 349 (13): 1257–66. doi:10.1056/NEJMra022308. PMID 14507951., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  3. ↑ "Epilepsi". Fact Sheets. World Health Organization. Oktober 2012. Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  4. ↑ 4,0 4,1 Fisher R, van Emde Boas W, Blume W, Elger C, Genton P, Lee P, Engel J (2005). "Epileptic seizures and epilepsi: definitions proposed by the International League Against Epilepsi (ILAE) and the International Bureau for Epilepsi (IBE)". Epilepsia. 46 (4): 470–2. doi:10.1111/j.0013-9580.2005.66104.x. PMID 15816939., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  5. ↑ Eadie, MJ (December 2012). "Shortcomings in the current treatment of epilepsi". Expert review of neurotherapeutics. 12 (12): 1419–27. doi:10.1586/ern.12.129. PMID 23237349., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  6. ↑ Thurman, DJ, "Standards for epidemiologic studies and surveillance of epilepsy". (ḍâlem bhâsa ènggres), Epilepsia. 11 Sèptember, 52 Suppl 7: 2–26. doi:10.1111/j.1528-1167.2011.03121.x. PMID 21899536., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  7. ↑ L Devlin, A, "Epilepsy and driving: current status of research". Epilepsy research. 102 (3): 135–52. ḌEèsember 2012. doi:10.1016/j.eplepsyres.2012.08.003. PMID 22981339., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  8. ↑ National Institute for Health and Clinical Excellence (Januwari 2012). "Chapter 1: Introduction". The Epilepsies: The diagnosis and management of the epilepsies in adults and children in primary and secondary care (PDF). (ḍâlem bhâsa ènggres), National Clinical Guideline Centre. hlm. 21–28. Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  9. ↑ Hughes, JR (August 2009). "Absence seizures: a review of recent reports with new concepts". (ḍâlem bhâsa ènggres) Epilepsi & behavior : E&B. 15 (4): 404–12. doi:10.1016/j.yebeh.2009.06.007. PMID 19632158., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  10. ↑ Bradley, Walter G. (2012). "67". Bradley's neurology in clinical practice (edisi ke-6th ed.). (ḍâlem bhâsa ènggres) Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders. ISBN 978-1-4377-0434-1., Èaksès tangghâl 2025-04-02.
  11. ↑ Engel, Jerome (2008). Epilepsi : a comprehensive textbook (èḍisi ka-2nd ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. hlm. 2797. ISBN 978-0-7817-5777-5., (ḍâlem bhâsa ènggres). Èaksès tangghâl 2025-04-02.
Èpondhut ḍâri "https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Èpilèpsi&oldid=41951"