Èlmo èkonomi

Èlmo èkonomi iyâ arèya èlmo sè ajhâr tentang tèngka na manossa ḍâlem mèlè bân aghâbây kamakmorân. Inti masalah èkonomi iyâ arèya bâḍâ bhârâng sè ta' paḍâ otabâ ta' seimbang antara kabhutowan sè jumla na kabâtes. Pernasalahan kasebbhut nyebbhâbbhâghi timbullâ kalangka'an.

Sacara sederhana, èlmo èkonomi è dhâsarraghi ka tello' konsèp penting, iyâ arèya kalangka'an (scarcity), pèlèyan (choice), bân bâkto ngala' kapotosân (decision masing). Èlmo èkonomi kalowar karna manossa segghut terro ollèya bhârâng alebbi'i sombher daya sè è kaanḍi'. Misalla, manossa terro oḍi' è dhunnya sè nyaman bân aman, aèng sè bhersè, pendidighân sè bhâghus, roma sè bhâghus, tompa'an sè bhâghus. Tapè kaangghuy maollè sakabbhina kasebbhut, orèng coma è bâtessè bi' bâkto, gâji bân arghâ sè kodhu è bâjâr sè ahèrra ta' mustajâb pangaterro na. Mèlana jèya, èlmo èkonomi è kaparlo kaangghuy mahammè cara mennoè pangaterro sè ta' ka bâtes kasebbhut kalabân sombher daya sè kabâtes.

Adam Smith è akoè dhâddhi eppa' ḍâri èlmo èkonomi. Oca' "Èkonomi" asalla ḍâri oca' bhâsa Yunani οἶκος (oikos) sè artèna"Kalowarga, roma tangga", bân νόμος (nomos), otabâ "paratorân, atoran, hokom", bân sacara ghâris rajâ è artèyaghi sebagai "atoran roma tangga" otabâ "manajemen roma tangga". Sabâtara sè è maksod kalabân ahlè èkonomi otabâ èkonom iyâ arèya orèng aghunaaghi konsèp èkonomi bân data ḍâlem alako.

Sacara umum,subjek ḍâlem èkonomi ollè è bâgi kalabân bânnya' cara, sè palèng terkenal iyâ arèya mikroekonomi versus makroekonomi. Salaènna jèya, subjek èkonomi paḍâ bisa è bâgi dhâddhi deskriptif versus normatif, arus otama versus hètèrodoks bân laènna. Èkonomi paḍâ è fungsiaghi dhâddhi èlmo terapan ḍâlem manajemen Kalowarga, bisnis bân pamarèntha. Tèori èkonomi paḍâ bisa è ghuna'aghi ḍâlem biḍâng salaènna biḍâng monètèr, akadhi panalètèyan tèngka kriminal, panalètèyan ilmiah, kamatèyan, politik, kasèhatdhân, pendidighân, Kalowarga bân laènna. Hal arèya è dhâsarraghi èkonomi - akadhi sè ella è sebbhuttaghi è attas - iyâ arèya èlmo sè ajhâr pèlèyan manossa. Bânnya' tèori sè è ajhârraghi ḍâlem èlmo èkonomi è antarana iyâ arèya tèori pasar bhibhâs, tèori lèngkeran èkonomi, tanang ta' nampa', daya tahan èkonomi, merkantilisme, Bretton Woods bân laènna.

Bâḍâ panèngkatdhân kecenderungan kaangghuy ngaplikasiaghi ide bân metode èkonomi ḍâlem konteks sè lebbi lowas. Fokus analis èkonomi iyâ arèya "aghâbây kapotosân" ḍâlem bânnya' biḍâng sè orèng è addhâbbhi kalabân bânnya' pèlèyan. Misalla biḍâng pendidighân, pernikahan, kasèhatdhân, Hokom, kriminal, perrang bân aghâma. Gary Becker ḍâri University of Chicago iyâ arèya orèng perintis trend rèya. Ḍâlem artikella Gary nerrangaghi bahwa èkonomi kodhu ta' è tegghâssè sebagai pendekatan kaangghuy nerrangaghi tèngka na manossa. Pendapat rèya torkadhâng è ghâmbhârraghi sebagai èkonomi imperialis bi' pan-bârâmpan kritikus.

Bânnya' ahlè èkonomi arus-otama arassa bahwa kombinasi antara tèori kalabân data sè bâḍâ ella cokop kaangghuy mangartè fenomena sè bâḍâ è dhunnya. Èlmo èkonomi bhâkal ngalamè obâ'ân rajâ ḍâlem ide, konsèp bân mètode na; maskè mètorot pendapat kritikus, torkadhâng obâ'ân kasebbhut arosak konsèp se bhenḍer saèngghâ ta' sasoway kalabân kanyataan sè bâḍâ. Hal arèya nimbullaghi pètanya "apa sè kodhu è kalako bi' ahli èkonomi?" The traditional Chicago School, with it's emphasis on economics being an empirial science aimed at explaining real-world phenomena, has insisted on the powerfulness of price theory as the tool of analysis. On the other hand, some economic theorists have formed the view that a consistent economic theory may be useful even if at present no real world economy bears out its prediction.